Πενήντα τρία χρόνια απ' τη λήξη του Εμφυλίου Πολέμου στη χώρα μας (1946-1949). Ο ΔΣΕ: επικεφαλής της διεξαγόμενης αναμφίβολα ιστορικής πάλης. Ηθικά, ποτέ δε νίκησαν οι «νικητές». Ποτέ δε νίκησαν οι «ηττημένοι». Ο Λαογέννητος απελευθερωτικός δρόμος, η εθνική και κοινωνική απελευθέρωση του ΕΑΜ - ΕΛΑΣ, πάλεψε με αυταπάρνηση σε μάχες διαλεκτικές του Λόγου - της γροθιάς. Η ψυχή της Εθνικής Αντίστασης, ο Δημοκρατικός Στρατός Ελλάδας. Στο Γράμμο και το Βίτσι. Οι ηρωισμοί, αυτοθυσίες των ανταρτών είναι μυθικές. Αυτοί που καθόριζαν τις εξελίξεις (εσωτερικές) ήταν κυρίως ο αγγλικός ιμπεριαλισμός. Η ντόπια ολιγαρχία. Απ' την άλλη μεριά οι αντάρτες του λαϊκού κινήματος. Μιλούσαν για ελευθερία, εθνική ανεξαρτησία. Την υπεράσπισαν στα πεδία των μαχών ενάντια στους γερμανοφασίστες κατακτητές. Ζητούσαν ειρήνευση. Αλλά, οι Αγγλοι ιμπεριαλιστές, τα ντόπια συμφέροντα βύθισαν με τις λόγχες, τα κανόνια, τα τανκ στο αίμα την Ελλάδα (Δεκέμβρης 1944). Εδινε ουσιαστικά το έναυσμα για το ό,τι θα επακολουθούσε.

Οι διώξεις των αγωνιστών, εξορίστων, οι εκτελέσεις - τα στρατοδικεία - ακύρωναν ουσιαστικά τη Συμφωνία της Βάρκιζας (1945). Οι ανείπωτοι διωγμοί που υπέστησαν οι αγωνιστές της Εθνικής Αντίστασης - το καταμαρτυρούν «νικητές» και «ηττημένοι» ψύχραιμα απ' τις εικόνες εκείνης της περιόδου: συλλήψεις, ξύλο - το έγκλημα, η αυτοδικία ενός παρακράτους. Η αδήριτη αμυντική ανάγκη της υπεράσπισης των αγωνιστών απ' τη φυσική τους εξόντωση, ήταν η αιτία του δεύτερου αντάρτικου πέρα απ' τα οράματα της πλατιάς Δημοκρατίας. Σε μια πρωτόγνωρη για την Ελλάδα περίοδο, το Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδος ήταν η καθοδήγηση. Η καρδιά. Η διδαχή της Ιστορίας σ' εκείνο το προσκλητήριο των ψυχών και της ταξικής πάλης - όπου συνεργάστηκαν πατριώτες - ακόμα αποφασισμένοι να πολεμήσουν - ακόμα και με αρνητικούς συσχετισμούς δυνάμεων απέναντι στην αντίδραση. Το λαϊκό κίνημα. Η «τραγωδία» και η πάλη. Ο αντάρτης λαός μπαίνει στη φωτιά χωρίς να φοβάται αν θα καεί.

Ο ΔΣΕ στις επάλξεις άφησε μια ισχυρή ιστορική παρακαταθήκη στην Ιστορία των αγώνων του επαναστατικού κινήματος. Η ταξική πάλη που διεξάγεται στην ελληνική κοινωνία - έχει πολλαπλά να διδαχθεί απ' τις ιδέες και τον ηρωισμό του Ελληνα αντάρτη. Οι απαράμιλλες ιδέες δεν είναι δυνατόν να αμαυρωθούν όσο κι αν κάποιοι προσπαθούν να παραχαράξουν την Ιστορία. Τα πατριωτικά αισθήματα του ΔΣΕ - και η πρωτοπορία τους έγιναν κύτταρα εμβολιασμού όλων των προοδευτικών δυνάμεων, για τη διεύρυνση της Δημοκρατίας. Η ιστορία και η προσωπική παλικαριά των ανταρτών του ΔΣΕ συνεχίστηκε στις χώρες της τότε ΕΣΣΔ. Βρήκαν φιλόξενο καταφύγιο. Υπερήφανοι μέχρι το γυρισμό τους στην Ελλάδα που αγάπησαν τόσο. Πόνεσαν, έκλαψαν, επέστρεψαν πάλι στα πεδία των κοινωνικών αγώνων - δίχως μίση και πάθη γι' αυτούς που τους μάτωσαν. Λένε καλημέρα και αγκαλιάζονται μ' όλους που παλεύουν κατά του πολέμου, του ιμπεριαλισμού - των μονοπωλίων - καταδείχνοντας, όπως και τότε, ότι η αντιιμπεριαλιστική πάλη είναι ο μοναδικός φραγμός στη βαρβαρότητα. Οι «ηττημένοι» του Εμφυλίου δε νικήθηκαν ιστορικά ποτέ. Δε σταμάτησαν να αγωνίζονται. Συνεχίζουν μέχρι σήμερα. Είναι οι ηθικοί νικητές - της Ιστορίας.