Συκές, Κομπότι, Γραμμενίτσα, Κωστακιοί, Πλησί, Κιρκιζάτες, Καλόβατος, Χαλκιάδες, το οδοιπορικό της καταστροφής. Ο καρπός του κάμπου της Αρτας σαπίζει στο χώμα. Οι κόποι μιας ολόκληρης χρονιάς χιλιάδων πορτοκαλοπαραγωγών, χάθηκαν μαζί με την πολύτιμη σοδειά.

Τα στοιχεία που μας δίνει ο Δημήτρης Ξυλογιάννης -μέλος του ΔΣ της Ενωσης Συνεταιρισμών Αρτας Φιλιππιάδας- και ό ίδιος παραγωγός αποκαλύπτουν μια τραγική κατάσταση που τα διαφημιστικά φυλλάδια, που ξεδιάντροπα μοιράζει η κυβέρνηση δεν μπορούν να κρύψουν. Σε εφτάμισι δισεκατομμύρια δραχμές υπολογίζουν οι παραγωγοί της Αρτας το εισόδημα που έχασαν. Εφτάμισι δισεκατομμύρια θάφτηκαν κάτω από χιλιάδες τόνους πορτοκάλια που έμειναν απούλητα.

Από τους 220.000 τόνους που υπολογίζεται ότι θα φτάσει η παραγωγή του 1999-2000 στο νομό, τα μισά είναι επιτραπέζια και τα αλλά μισά πάνε για χυμοποίηση. Από τα επιτραπέζια πουλήθηκαν στην εσωτερική αγορά και στο εξωτερικό μόνο 10.000 τόνοι. Δηλαδή λιγότερο από το 10% της συνολικής παραγωγής. Οι τιμές που εισέπραξαν οι παραγωγοί κυμάνθηκαν από 22-30 δραχμές. Οι υπόλοιποι 100.000 τόνοι κάθε μέρα καταστρέφονται, πέφτουν απ' τα δέντρα και σαπίζουν στη γη.

Δεν είχαν φέτος καλύτερη τύχη και τα χυμοποιήσιμα. Με τιμή 10 δραχμές το κιλό και επιδότηση 26,40 δραχμές, στον παραγωγό μένουν τα ψίχουλα, αν υπολογίσεις ότι το κόστος της συγκομιδής και της μεταφοράς κατά κιλό φτάνει τις 15 δραχμές και οι κρατήσεις, υπέρ ΟΓΑ, της Ενωσης και της Ομάδας παραγωγών είναι 4 δραχμές. Ομως και στα χυμοποιήσιμα το μεγάλο πρόβλημα είναι ότι μόνο ένα μέρος του προϊόντος θα φτάσει στα εργοστάσια.

Εξω από το εργοστάσιο χυμοποίησης «ΕΣΠΕΡΙΣ» αντικρίσαμε μια ατέλειωτη ουρά από νταλίκες και τρακτέρ. Από τις ρυμούλκες τους σε πολλά από αυτά ο χυμός των πορτοκαλιών τρέχει «βρύση», χύνεται στο δρόμο. Μπροστά από την πύλη του εργοστασίου δεκάδες παραγωγοί, ξεροσταλιάζουν μέρες, για να παραδώσουν, έστω και μια ρυμούλκα πορτοκάλια. Οι καβγάδες για το ποιος θα πάρει σειρά και ο εκνευρισμός διάχυτος στην ατμόσφαιρα.

«Είναι απαράδεκτο αυτό που γίνεται -μας καταγγέλλει ο Πέτρος Μιχάλης. Στην Αρτα λειτουργούσαν εφτά εργοστάσια και απέμειναν μόνο δύο. Πού πήγε ο Φραγκίστας, του «Κωστούρου», η ΕΒΕΠ, το ΦΙΞ, η ΑΓΡΕΞ; Μόνο το 10% της παραγωγής μου θα δώσω για χυμοποίηση. Τι κάνει η κυβέρνηση; Πού είναι ο λαλίστατος Τζουμάκας; Μια βδομάδα στο περίμενε, για να παραδώσουμε μια καρότσα πορτοκάλια. Καταστρεφόμαστε..! Επρεπε να έχουμε αρχίσει να παραδίδουμε τη σοδειά για χυμοποίηση από τις 15 Δεκέμβρη, έχουν περάσει δύο μήνες και τα πορτοκάλια είναι ακόμα στα δέντρα και πέφτουν στο χώμα».

Ο ιδιοκτήτης του εργοστασίου -που παλιά ανήκε στο συνεταιρισμό- ο Γιώργος Μάνος, θα μας πει ότι άργησε ν' αρχίσει η χυμοποίηση. Αν και μπορεί να επεξεργαστεί 70.000 τόνους τελικά θ' απορροφήσει μόνο 30.000 τόνους. «Το πορτοκάλι εγκαταλείφθηκε», είναι το συμπέρασμά του και θα μιλήσει για την ανάγκη νέων ποικιλιών, που θα παράγουν όλο το χρόνο.

«Φταίνε τα εργοστάσια. Φταίει η κυβέρνηση». Είναι τα λόγια του Νίκου Γκουρόγια, προέδρου του Συνεταιρισμού Πλησιών. Τον βρήκαμε μπροστά από ένα αναβατόριο, όπου οι έμποροι φορτώνουν το πορτοκάλι με 6,5 δραχμές και το πάνε σε εργοστάσια της Πελοποννήσου. Και να σκεφτείς -μονολογεί ο αγρότης- ότι οι εργοστασιάρχες με 13 κιλά πορτοκάλια παράγουν ένα κιλό συμπυκνωμένο χυμό που πουλιέται στη Γερμανία ή στην 3Ε 500-550 δραχμές. Αν υπολογιστεί ότι από τη φλούδα παίρνει τα αιθέρια έλαια, τις μελάσες, τις πηκτίνες και ζωοτροφές, στην πραγματικότητα το πορτοκάλι το αγοράζουν τσάμπα.

Οι παραγωγοί του συνεταιρισμού του έπαθαν μεγάλη ζημιά. «Από 4.592 τόνους μέρλιν κατάφεραν να πουλήσουν μόνο 300 στην τιμή των 20 δραχμών. Ζητάμε ν' αποζημιωθεί η παραγωγή μας. Γιατί αν μας ξεχάσουν, στις 9 Απρίλη θα τους ξεχάσουμε κι εμείς».

«Η απορρόφηση των εσπεριδοειδών χρόνια ταλανίζει τους παραγωγούς, -υπογραμμίζει ο Δ. Ξυλογιάννης- φέτος το πρόβλημα οξύνθηκε και εξαιτίας της μεγάλης παραγωγής. Ομως οι βαθύτερες αιτίες πρέπει ν' αναζητηθούν στο γεγονός ότι δεν υπάρχει δασμολογικός και ποσοτικός περιορισμός στις εισαγωγές. Χυμοί έρχονται από το εξωτερικό σε παγοκολόνες, οι εξαγωγικές επιδοτήσεις καταργήθηκαν. Δεν υπάρχουν δίκτυα εμπορίας στη διεθνή αγορά. Το κράτος δε διαφημίζει και δεν προβάλλει το προϊόν. Δε στηρίζει τους παραγωγούς στη βελτίωση των συνθηκών συγκομιδής, συσκευασίας και εξαγωγής. Αναδιαρθρώσεις ποικιλιών χωρίς αντιπαγετική προστασία δεν μπορεί να γίνουν. Ασε που πριν μερικά χρόνια μας έλεγαν: Βάλτε κλιμεντίνες και τώρα τα μανταρίνια σαπίζουν στα δέντρα. Δυστυχώς, όμως, αυτά υπαγορεύει η ΓΚΑΤΤ...

Γι' αυτό όσο ο αγρότης δεν ξεκαθαρίζει τις πραγματικές αιτίες, όσο είναι «σκόρπιος», τόσα περισσότερα χαστούκια θα τρώει. Το 2006 οι επιδοτήσεις σταματάνε. Γιατί δεν έρχονται να μας πούνε τι υπογράφουν στην ΓΚΑΤΤ; Η κυβέρνηση μας έχει «κουφάνει» για το ΕΥΡΩ. Τι ΕΥΡΩ θα 'χουμε αν δεν πουλήσουμε τα πορτοκάλια, τις ελιές, τα καπνά; Θα μας τα χαρίσουν οι ευρωπαίοι τα ΕΥΡΩ..;»