Το 1990 η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας υποκλινόταν στις ντιρεκτίβες των Βρυξελλών και, συνεπής με όσα πρεσβεύει, θεσμοθετούσε τη «μερική απασχόληση». Αξιος διάδοχός της, η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ, με οδηγό τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και την αντεργατική «Λευκή Βίβλο» επιδόθηκε σε μια άνευ προηγουμένου εκστρατεία ανατροπής των εργασιακών δικαιωμάτων και κατακτήσεων των εργαζομένων. Ενα από τα τελευταία της «κατορθώματα» είναι η προαναγγελία της εφαρμογής της μερικής απασχόλησης στο Δημόσιο.

Πρόκειται για ένα ακόμη καρφί στην «κάσα» των εργασιακών δικαιωμάτων των δημοσίων υπαλλήλων, στα πλαίσια της συνολικής προσπάθειας της κυβέρνησης να εξισώσει το δημόσιο τομέα με τον ιδιωτικό, όπου η «ευελιξία» στις εργασιακές σχέσεις έχει ισχυρή νομοθετική βάση.

Στις 5 Δεκέμβρη, μέρα πανδημοσιοϋπαλληλικής απεργίας, ο πρωθυπουργός δεχόταν στο Μέγαρο Μαξίμου τους υπουργούς Εσωτερικών και Δημόσιας Διοίκησης Κ. Σκανδαλίδη, Οικονομίας Ν. Χριστοδουλάκη και Εργασίας Δ. Ρέππα. Αντικείμενο της σύσκεψης ήταν η εφαρμογή της μερικής απασχόλησης στο Δημόσιο σε έκταση που, κατά το επικρατέστερο σενάριο, θα φτάσει τις 30.000 προσλήψεις. Σύμφωνα με τον Κ. Σκανδαλίδη η εφαρμογή του μέτρου θα είναι άμεση.

Η μια πλευρά της μερικής απασχόλησης στο Δημόσιο έχει να κάνει με την εκμετάλλευση της αγωνίας χιλιάδων ανέργων, που η ίδια η κυβέρνηση δημιούργησε με την πολιτική της. Η μερική εργασία, παρ' όλο που εμπεριέχει την έννοια της «μισής ζωής» πετάγεται στους άνεργους σαν «σανίδα σωτηρίας» από την απόλυτη εξαθλίωση της παρατεταμένης ανεργίας, που συνδυάζεται με μηδενική στήριξη από τον ΟΑΕΔ, στο πλαίσιο των «ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης». Μόνο που στη συνέχεια αυτή η «σανίδα» μετατρέπεται σε «θηλιά». Η εκμετάλλευση αυτή έχει άμεση και σαφή σχέση με τη δημιουργία προσδοκιών και τη συνακόλουθη πολιτική ομηρία των ανέργων, ώστε να δημιουργηθεί θετικό κλίμα για την κυβέρνηση.

Αυτό, όμως, είναι ένα παρεπόμενο και όχι ο βασικός λόγος για την εφαρμογή του μέτρου στο Δημόσιο. Σε ολόκληρη την επικράτεια της Ευρωπαϊκής Ενωσης εξελίσσεται αυτή την περίοδο μια ευρείας έκτασης αναπροσαρμογή σε επίπεδο δημόσιας διοίκησης, για τη βέλτιστη υποστήριξη του ευρωπαϊκού κεφαλαίου, που δίνει τη μάχη του ανταγωνισμού σε παγκόσμιο επίπεδο και με μεγαλύτερες απαιτήσεις. Η αλλαγή αυτή απαιτεί διαφορετική λειτουργία και εργασιακές σχέσεις στη δημόσια διοίκηση. Γενικότερα, η μερική εργασία, βασικό συστατικό της «ευελιξίας» στις εργασιακές σχέσεις, εμποδίζεται στην ανάπτυξή της από τους κανόνες προστασίας των εργαζομένων στο δημόσιο τομέα.

Η μερική εργασία πλήττει από μια άλλη πλευρά και την μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων, καθώς για τους νεοπροσληφθέντες θα ισχύει ένα καθεστώς απλά «μονιμότερο των σημερινών συμβασιούχων». Αυτό, με τη σειρά του θα ανακινήσει θέμα ασφαλιστικής κάλυψης σε τελείως διαφορετική βάση απ' ό,τι ισχύει σήμερα στο Δημόσιο. Το μέτρο προβλέπεται να αποκτήσει τη δική του δυναμική, προκαλώντας αλυσιδωτές αντιδράσεις σε βάρος των εργαζομένων.

Ο υπουργός Εσωτερικών είχε φροντίσει να προετοιμάσει το «έδαφος» για το νέο μέτρο μήνες πριν τη σύσκεψη με τον πρωθυπουργό. Ηδη τον περασμένο Μάη, δημοσιεύματα σε εφημερίδες έκαναν αναφορές, σε συνδυασμό με τη δημιουργία των «Κέντρων Εξυπηρέτησης του Πολίτη», στην πρόθεσή του να υιοθετηθεί η μερική εργασία και στο Δημόσιο. Ανάλογα, η κυβέρνηση αναμένεται να κάνει τις πρώτες προσλήψεις σε υπηρεσίες που σχετίζονται με την εξυπηρέτηση του πολίτη.

Εξαιρετικά ...βολικό για την κυβέρνηση είναι το γεγονός ότι μετά την απεργία στις 5 Δεκέμβρη, η πλειοψηφία της διοίκησης της ΑΔΕΔΥ αρνήθηκε τη συνέχιση και κλιμάκωση του αγώνα, όπως πρότεινε το Πανεργατικό Αγωνιστικό Μέτωπο.

Ωστόσο, η εμπειρία έχει δείξει ότι η κυβέρνηση λαμβάνει σοβαρά υπόψη της την αντίδραση των εργαζομένων. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν επιχείρησε να θεσπίσει τη μερική εργασία στο Δημόσιο μέχρι σήμερα, παρ' όλο που οι πρώτες αναφορές της έγιναν τουλάχιστον το 1997 στο πλαίσιο του «κοινωνικού διαλόγου», που για πρώτη φορά τότε χρησιμοποιήθηκε σαν μέσο αποπροσανατολισμού της εργατικής τάξης.

Στο κείμενο της «σύνθεσης απόψεων» των «κοινωνικών εταίρων» και της κυβέρνησης, με ημερομηνία 30 Οκτώβρη του 1997, αναφέρεται ότι «οι εργοδοτικοί φορείς (ΣΕΒ, ΓΣΕΒΕ, ΕΣΕΕ) στάθηκαν θετικοί επί της ουσίας της εισήγησης. Στις προτάσεις τους εξέφρασαν τη διάθεση αναζήτησης τρόπων για την εισαγωγή και τη διεύρυνση της μερικής απασχόλησης τόσο στον ιδιωτικό, όσο και στο δημόσιο τομέα». Η κυβέρνηση από την πλευρά της, εκτιμούσε ότι μια σχετική ρύθμιση θα μπορούσε να γίνει αποδεκτή από την εργατική πλευρά για την «κάλυψη ειδικών εποχιακών αναγκών» και σε εργασίες του Δημοσίου που «ανατίθενται σε τρίτους».