Μάρτης 2002: Πραγματοποιούνται φοιτητικές κινητοποιήσεις σε πολλές πόλεις ενάντια στο προωθούμενο νομοσχέδιο για τα μεταπτυχιακά και την έρευνα

Στην πραγματικότητα, το μόνο νομοσχέδιο που είδε στις αρχές του 2002 το φως της δημοσιότητας και τυπικά βρίσκεται ακόμα υπό συζήτηση με τους φορείς της ακαδημαϊκής κοινότητας, ήταν αυτό που εισάγει προγράμματα κατάρτισης μέσα στα ΑΕΙ και τα ΤΕΙ, το νομοσχέδιο για τα «Ινστιτούτα Διά Βίου Εκπαίδευσης» («Ρ» 7/4/2002, σ. 25). Οι νομοθετικές ρυθμίσεις για όλα τα υπόλοιπα θέματα αναμένεται να δημοσιοποιηθούν το 2003. Ειδικά για τα μεταπτυχιακά και την έρευνα, ο υπουργός Παιδείας ανακοίνωσε στην τελευταία Σύνοδο Πρυτάνεων, το Νοέμβρη, ότι θα καταρτίσει νέο νομοσχέδιο, που θα είναι πολύ λιτό και θα δίνει στα ιδρύματα την ευχέρεια να οργανώνουν τις λεπτομέρειες στα προγράμματά τους, σύμφωνα με τις αποφάσεις των Συγκλήτων.

Αυτή η απόφαση είναι ενδεικτική γενικότερα για τη λειτουργία και την εφαρμογή των ευρω-κατευθύνσεων στην ανώτατη εκπαίδευση, ακόμα και χωρίς νομοθετική επιβολή της κυβέρνησης. Ηδη εφαρμόζεται στα πανεπιστήμια - και δευτερευόντως στα ΤΕΙ - η πλειοψηφία των ρυθμίσεων που αναμένονται σε νομοθετικό επίπεδο.

Τα μεταπτυχιακά ειδίκευσης και εμβάθυνσης (master) έχουν γενικευτεί σε όλα σχεδόν τα πανεπιστήμια και στην πλειοψηφία τους έχουν «στηθεί» με μαθήματα που αφαιρέθηκαν από τον προπτυχιακό κύκλο σπουδών. Στη συνείδηση των φοιτητών το πτυχίο έχει απαξιωθεί, δε θεωρείται ικανό εφόδιο για την ένταξή τους στην παραγωγή, ενώ ακόμα κι αν διατηρείται ο χρόνος σπουδών στα τέσσερα έτη, πολλοί αποδέχονται ότι τα ελληνικά πτυχία είναι ισότιμα με τα αποστεωμένα, τρίχρονα, αγγλοσαξονικά bachelor. Ακόμα και στις πενταετείς σχολές (Πολυτεχνεία, Γεωπονικές κ.τ.λ.), που θεωρούν τα πτυχία τους ισότιμα με master ή παλεύουν για αυτού του είδους την αναγνώριση, έχουν γενικευτεί τα μεταπτυχιακά ειδίκευσης, δηλαδή ένας επιπλέον κύκλος σπουδών μέχρι το master.

Επίσης, η πολυδιάσπαση των τίτλων που «κυκλοφορούν» από ινστιτούτα, κολέγια, μεταπτυχιακά ή σεμιναριακά προγράμματα και από την άλλη το υψηλό ποσοστό ανεργίας, οδηγούν τους νέους σ' ένα κυνήγι καταρτίσεων και πιστοποιητικών μετά την αποφοίτησή τους, γιατί αισθάνονται ότι το πτυχίο δεν είναι αρκετό. Με άλλα λόγια, οι κύκλοι σπουδών και η λογική των πιστωτικών μονάδων της Μπολόνια είναι ήδη εδώ.

Παράλληλα, ενώ το υπουργείο Παιδείας συζητά με τους πρυτάνεις κι άλλους φορείς το θέμα της αξιολόγησης των ιδρυμάτων - για το οποίο θα πρέπει να θεσπίσει ένα νομοθετικό πλαίσιο μέχρι το Σεπτέμβρη του 2003, με βάση τις δεσμεύσεις των ευρωπαϊκών συμφωνιών - όλα σχεδόν τα πανεπιστήμια και κάποια ΤΕΙ έχουν ήδη αξιολογηθεί από επιτροπές επιστημόνων της Ελλάδας ή του εξωτερικού.

Το μεγάλο θέμα της «σύνδεσης» των ιδρυμάτων με την «αγορά» και της ιδιωτικοποίησης - εμπορευματοποίησης λειτουργιών τους, για το οποίο έχει ανοίξει επίσης έντονη συζήτηση τα τελευταία χρόνια, δεν πρόκειται να περάσει μέσα από ένα συγκεκριμένο νομοσχέδιο. Περνάει ήδη μέσα από τη λειτουργία των ιδρυμάτων. Σε πολλές περιπτώσεις η έρευνα που διενεργείται στα πανεπιστήμια ανατίθεται και χρηματοδοτείται απευθείας από ιδιώτες, ενώ η οργανική σύνδεση μιας μερίδας του ΔΕΠ με τις επιχειρήσεις διευκολύνει αυτή τη διαδικασία.