Δύο μέρες και μάλιστα με κάλπες που θα στηθούν έως και στα σούπερ μάρκετ(!) θα γίνει το δημοψήφισμα για την είσοδο στην ΕΕ. Οι σοσιαλδημοκράτες, (οι «μεταλλαγμένοι κομμουνιστές») με τη σύμφωνη, βέβαια, γνώμη των κεντρώων, δεξιών, εθνικιστών προωθούν την ένταξη της Λιθουανίας στις ευρωατλαντικές δομές, στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ. Δύσκολα κάποιος να σταθεί «κόντρα» στον ιδεολογικο - πολιτικό τους «οδοστρωτήρα», που ανάμεσα στα άλλα «δημοκρατικά», έχει επιβάλει την απαγόρευση του Κομμουνιστικού Κόμματος Λιθουανίας. Παρ' όλα αυτά, όπως θα δούμε, κάποιοι άνθρωποι προβάλλουν το ανάστημά τους σ' αυτές τις δύσκολες συνθήκες. Κυρίως αυτοί συσπειρώνονται γύρω από το Σοσιαλιστικό Κόμμα Λιθουανίας, αλλά και σε άλλες οργανώσεις ενάντια στο ΝΑΤΟ, στη Λαϊκή Ενωση «Για μια Δίκαιη Λιθουανία».

Εχει, όμως, μια σημασία να δούμε το πώς σκέφτεται το κυβερνών σοσιαλδημοκρατικό κόμμα (ΣΔΚΛ), όπως τελικά μετονομάστηκε το «μεταλλαγμένο» τμήμα του ΚΚ Λιθουανίας που αποχώρησε από το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ενωσης την περίοδο της διάλυσης της ΕΣΣΔ. Μιλήσαμε με δύο εκπροσώπους του: Τον Τσεσλόβας Γιουρσένας, Α΄ αντιπρόεδρο του Σέιμ (του κοινοβουλίου) και Α΄ αντιπρόεδρο του ΣΔΚΛ, τον «επίσημο» απολογητή της κυβερνητικής γραμμής και τον Μίκολας Πρόνσκους, τον «αιρετικό» του ΣΔΚΛ, τον μόνο βουλευτή του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος που ανοιχτά εκφράζει τις διαφωνίες του, τόσο με την ένταξη της χώρας του στο ΝΑΤΟ, όσο κι έναν «ευρωσκεπτικισμό» για την είσοδο στην ΕΕ, αν και ο ίδιος τη θεωρεί «μονόδρομο».

Ο Μ. Πρόνσκους έχει αρκετές φορές μπει στο «μάτι» αρκετών συναδέλφων του, ακόμη και του κόμματος που θεωρούν ότι δεν έχει «εκσυγχρονιστεί» αρκετά.

«Για το ΝΑΤΟ, - μας λέει - δε θέλουν να ρωτήσουν το λαό. Εγώ προσωπικά είμαι ενάντια στο ΝΑΤΟ, ενάντια στους πολέμους και τους εξοπλισμούς. Πιστεύω ότι και πολλοί άλλοι άνθρωποι στη Λιθουανία θα τοποθετούνταν ενάντια στην ένταξη στο ΝΑΤΟ. Ομως οι "δικοί μας", η κυβέρνηση και δυστυχώς και το κόμμα μου φοβούνται! Ετσι δε θέλουν να πραγματοποιήσουν το δημοψήφισμα γι' αυτό το ζήτημα. Είναι οπωσδήποτε μια αντιδημοκρατική μεθόδευση». Ο Μ. Πρόνσκους προσθέτει πως, πριν αποφασιστεί η ένταξη στο ΝΑΤΟ, «δίναμε για την Αμυνα 188 εκατομμύρια λίτας, ενώ τώρα 1,1 δισ. λίτας, δηλαδή 7 φορές παραπάνω, τη στιγμή που ο προϋπολογισμός αυξήθηκε μόνο κατά 2 φορές. Τα χρήματα αυτά δίνονται για το ΝΑΤΟ, όταν η κυβέρνηση δε βρίσκει χρήματα για την Παιδεία, τις κοινωνικές δαπάνες, την αγροτική οικονομία κ.ά.».

-Και με την ΕΕ;

-- «Σ' ό,τι αφορά την ΕΕ», λέει ο ίδιος - θα γίνει δημοψήφισμα τον Μάη και πιστεύω ότι ο κόσμος θα πει "ΝΑΙ", γιατί γίνεται μεγάλη προπαγάνδα. Προσωπικά κι εγώ δε βλέπω άλλο δρόμο. Να, ορισμένα νούμερα: Οταν ήμασταν στην ΕΣΣΔ ο αγρότης μας είχε ετήσιο εισόδημα (σε σημερινά χρήματα) 10.000 λίτας, ενώ σήμερα 1.400 λίτας, δηλαδή 7 φορές λιγότερα! Οταν θα μπούμε στην ΕΕ υπολογίζεται πως αυτό το αγροτικό εισόδημα θα ανέβει κατά κάποιον τρόπο, χάρη στις ενισχύσεις της ΕΕ. Υπολογίζουμε πως από 13% επί του εισοδήματος της ΕΣΣΔ, που έχει σήμερα ο αγρότης, αυτό το εισόδημα θα φτάσει στο 30% ή και 35% του εισοδήματος που είχε ο αγρότης επί ΕΣΣΔ. Θα 'ναι κι αυτό κάτι για τον κόσμο σήμερα. Η επίσημη προπαγάνδα υποστηρίζει πως θα καλυτερέψουν τα πράγματα. Οτι η ΕΕ είναι παράδεισος. Η Εκκλησία προπαγανδίζει επίσης υπέρ της ένταξης. Οι κάλπες θα στηθούν παντού, μέχρι και στα σούπερ μάρκετ, ώστε όσο γίνεται περισσότεροι άνθρωποι να ψηφίσουν "ΝΑΙ". Δεν υπάρχει καμιά αναφορά σε πιθανές αρνητικές συνέπειες. Μάλιστα, όποιος προσπαθήσει να πει κάτι άλλο κατηγορείται για εθνική μειοδοσία. Πολλοί άνθρωποι δεν έχουν καμιά απολύτως πληροφόρηση».

- Κι όμως, ορισμένες σοβαρές συνέπειες, όπως το κλείσιμο του σταθμού της Ιγκαλίνας, είναι ολοφάνερες.

-- «Πράγματι. Θα κλείσει ο ατομικός σταθμός της Ιγκαλίνα. Αυτό θα έχει σοβαρές κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες. Πέρυσι, χάρη στη λειτουργία του, είχαμε έσοδα από την εξαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας 200 εκατομμύρια λίτας. Αυτά τα έσοδα θα τα χάσουμε και μάλιστα θα αναγκαστούμε να εισάγουμε ενέργεια! Θα χάσουν τη δουλιά τους περίπου 5 χιλιάδες άνθρωποι και σοβαρά προβλήματα θα αντιμετωπίσει η κοντινότερη πόλη των 40 χιλιάδων ανθρώπων, όπου αυτοί διαμένουν. Επίσης, το πιθανότερο σενάριο είναι οι επιχειρήσεις μας να εξαγοραστούν από το δυτικό κεφάλαιο. Ελπίζουμε ότι δε θα κλείσουν. Ηδη κάποια εργοστάσια εξαγοράζονται. Δεν αποκλείεται βέβαια και κάποιες επιχειρήσεις να φύγουν π.χ. προς τη Λευκορωσία».

Ο αιρετικός βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος παρατηρεί και κάτι ακόμη σχετικά: «Στα χρόνια της ΕΣΣΔ οι πολιτικοί μας είχαν το σύνθημα "Η Λιθουανία χωρίς κυριαρχία δεν έχει μέλλον". Σήμερα είναι οι ίδιοι που ετοιμάζονται να παραχωρήσουν τμήμα αυτής της κυριαρχία στην ΕΕ».

- Ως ιδιαίτερο ζήτημα παραμένει αυτό του Καλίνινγκραντ. Θεωρείτε πως η πρόσφατη συμφωνία Ρωσίας - ΕΕ θα λύσει το πρόβλημα της μετακίνησης από και προς αυτόν τον ρωσικό θύλακα;

-- «Πρέπει και οι δύο πλευρές να καταβάλουν μεγάλες προσπάθειες. Απέχουμε ακόμη πάρα πολύ από την υλοποίηση της συμφωνίας και την επίλυση αυτού του ζητήματος».

- Η Λιθουανία αναπροσαρμόζει τη νομοθεσία της με αυτήν της ΕΕ. Ισχύει αυτό και για την κατάργηση της απαγόρευσης του ΚΚ;

-- «Σίγουρα το κοινοβούλιο προσπαθεί να προσαρμοστεί στο "κοινοτικό κεκτημένο", στους νόμους της ΕΕ. Αλλά αυτό δεν ισχύει για τη νομιμοποίηση του ΚΚ. Κι όμως, κατά τη γνώμη μου, το ΚΚ δεν είναι εγκληματική οργάνωση για να απαγορεύεται», σημειώνει ο σοσιαλδημοκράτης βουλευτής.

Ο Τσεσλόβας Γιουρσένας, Α΄ αντιπρόεδρος του Σέιμ (του κοινοβουλίου), Α` αντιπρόεδρος του ΣΔΚΛ και υπέρμαχος της πορείας ενσωμάτωσης σε ΝΑΤΟ και ΕΕ απαντά στο ερώτημα κατά πόσον ο λαός της χώρας του γνωρίζει τι είναι η ΕΕ: «Ο κόσμος ξέρει και δεν ξέρει», μας απαντά. «Χτες επισκέφτηκα μια περιοχή και ενημέρωσα για τα οφέλη της ΕΕ. Ορισμένοι φοβούνται, αλλά σιγά σιγά εδραιώνεται η σωστή αντίληψη, πως και η δική μας χώρα θα πρέπει να ενωθεί με τις άλλες μεγαλύτερες και πλουσιότερες χώρες της Ευρώπης. Μάλιστα, μπαίνει ως ειδικό καθήκον στις κομματικές μας οργανώσεις να πείσουν τον κόσμο να συμμετάσχει και να ψηφίσει υπέρ της ένταξης. Υπάρχει και ειδικό γραφείο της κυβέρνησης που ασχολείται με την εκλαΐκευση της εισόδου στην ΕΕ. Υπάρχει ειδικό πλάνο δημοσιεύσεων για τις εφημερίδες, εκπομπών στην τηλεόραση. Βέβαια και στο κόμμα μας υπάρχουν και "ευρωσκεπτικιστές", αλλά αυτοί είναι ελάχιστοι.

Το «αδύνατο» σημείο μας είναι το χωριό. Εκεί φοβάται ο κόσμος! Τους λέμε, λοιπόν, για τις επιδοτήσεις, το πόσο θα πάρει ο κάθε αγρότης από τις επιδοτήσεις της ΕΕ και μάλιστα σε ευρώ ή δολάρια, τότε η διάθεση του κόσμου αρχίζει και αλλάζει. Ακόμη κι η γιαγιά στο χωριό αρχίζει να καταλαβαίνει ότι θα πάρει χρήματα από την ΕΕ! Υπάρχει, βέβαια, ακόμη μια ανησυχία, για το πώς αυτά τα χρήματα της ΕΕ δε θα μείνουν κάπου στο Βίλνιους και θα φτάσουν έως τα χωριά. Τους ρωτώ λοιπόν: "Τώρα η κατάσταση δεν είναι άσχημη;". - "Πολύ άσχημη!", μου απαντάνε. "Αρα" - τους λέω, "όταν θα πάρουμε το 1,2 δισ. ευρώ η κατάσταση δε θα γίνει καλύτερη;" Σιωπούν, που σημαίνει ότι καταλαβαίνουν πως εδώ τους δίνεται η δυνατότητα να κερδίσουν κι αυτοί κάτι. Πως δεν πρέπει να χάσουμε αυτήν την ευκαιρία, πως θα πρέπει να ανταποκριθούμε στους υγειονομικούς και άλλους όρους της ΕΕ.

Γι' αυτήν την ενημέρωση και προπαγάνδα δίνεται 1 δισ. λίτας. Ομως χρήματα έρχονται κι από το εξωτερικό. Π.χ. το κόμμα μας, το ΣΔΚΛ παίρνει χρήματα από το ίδρυμα "Μπραντ" ακριβώς για την οργάνωση σεμιναρίων, συνδιασκέψεων για την ΕΕ, με εισηγητές από το εξωτερικό παίρνουμε μερικές δεκάδες χιλιάδες ευρώ».

Ο συνομιλητής μας ήταν πραγματικά αποκαλυπτικός, σχετικά με τις υποσχέσεις που δίνονται στο λαό της χώρας του, αλλά και τα άλλα μέσα, προκειμένου να του αποσπάσουν το «ΝΑΙ». Ο ίδιος κάποια στιγμή άρχισε να εξιστορεί τον τρόπο με τον οποίο το κοινοβούλιο της χώρας επεξεργάζεται τους νέους νόμους, κάτω από την επίβλεψη της ΕΕ, ώστε αυτοί να ανταποκρίνονται στο δίκαιο της ΕΕ, στο λεγόμενο «Κοινοτικό Δίκαιο». Αυτό μας έδωσε την αφορμή να κάνουμε τον παρακάτω διάλογο, που όπως θα διαπιστώσετε έληξε λίγο απότομα:

- Είπατε πως η ΕΕ επιθεωρεί αν το δίκαιο της χώρας σας ανταποκρίνεται σε αυτό της ΕΕ. Μάλιστα, κάνει και παρατηρήσεις, διορθώσεις στα προς ψήφιση νομοσχέδια.

-- «Μα και βέβαια. Εμείς γνωρίζουμε την παροιμία που λέει: "Στο ξένο μοναστήρι μην μπαίνεις με τον δικό σου κανόνα"!».

- Αφού είναι έτσι τα πράγματα, μπορείτε να μου πείτε το εξής; Σε όλες τις χώρες της ΕΕ τα Κομμουνιστικά Κόμματα δρουν νόμιμα. Η ΕΕ δε σας έκανε ακόμη παρατήρηση για το ότι στη χώρα σας είναι απαγορευμένο το ΚΚ Λιθουανίας;

-- «Οχι δε μας έκανε, αλλά μου φαίνεται πως ορισμένες ιδέες μπορούν να εκφραστούν και από το Σοσιαλιστικό Κόμμα».

- Πιθανόν να έχετε δίκιο, όμως σε όλη την Ευρώπη, π.χ. στις τελευταίες ευρωεκλογές υπέρ των ΚΚ ψήφισαν εκατομμύρια ψηφοφόροι. Είναι, φαντάζομαι, εύλογο το ερώτημά τους, γιατί και στη Λιθουανία να μην μπορεί να κατέβει στις εκλογές το ψηφοδέλτιο του ΚΚ;

-- «Ξέρετε εδώ το ΚΚ που παρέμεινε στην πλατφόρμα του ΚΚΣΕ προσπάθησε να εμποδίσει την πορεία ανεξαρτησίας της χώρας. Γι' αυτό και ο επικεφαλής του ο Μπουρακιάβιτσιους βρίσκεται ακόμη στη φυλακή».

- Ακόμη κι αν δεχτούμε πως έχετε δίκιο και πως το ΚΚΛ έκανε εκείνη την περίοδο λάθος, το θεωρείτε λογικό τα εκατομμύρια των κομμουνιστών, τα Κομμουνιστικά κι Εργατικά Κόμματα της ΕΕ να δεχτούν αυτήν την απαράδεκτη απαγόρευση που ισχύει στη χώρα σας;

-- «Ξέρετε, ακόμη πολλοί Λιθουανοί αισθάνονται αλλεργία προς το ΚΚ».

- Αν πράγματι ισχύει κάτι τέτοιο, γιατί τότε το φοβόσαστε και δεν το νομιμοποιείτε;

-- «Αν κάποιος θέλει να το νομιμοποιήσει ας προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο»!

- Η χώρα μπαίνει στο ΝΑΤΟ και την ΕΕ και όπως και οι άλλες χώρες - μέλη παραχωρεί τμήμα της ανεξαρτησίας της, για την οποία είπατε ότι αγωνιστήκατε για να την αποκτήσετε από τη Μόσχα. Επίσης, βλέπουμε τους Αμερικανούς να αποφασίζουν να πολεμήσουν στο Ιράκ και τη Λιθουανία να βιάζεται να δηλώσει την υποστήριξή της. Πώς αυτά συνδυάζονται με την «ανεξαρτησία»;

-- «Η διαφορά είναι πως στην ΕΣΣΔ δεν μπήκαμε με τη θέλησή μας, ενώ εκεί που βαδίζουμε τώρα πάμε με τη θέλησή μας. Είναι, λοιπόν, δικαίωμα του λαού να παραδώσει αρμοδιότητες, αν το θέλει στην ΕΕ. Γι' αυτό κάνουμε και το δημοψήφισμα.

- Στα σούπερ μάρκετ; Με τη νομοθετική μείωση του αριθμού αυτών που πρέπει να ψηφίσουν υπέρ της ένταξης; Με απαγόρευση του ΚΚ;

-- «Οι νόμοι μας είναι πιο δημοκρατικοί από αυτούς που ισχύουν στις άλλες χώρες».

Από τα παραπάνω μπορεί να συμπεράνει κανείς πως για τους κυβερνώντες της σημερινής Λιθουανίας, ισχύει το «όταν η ιστορία δε μας συμφέρει, τόσο χειρότερα για την ιστορία». Ετσι η προσπάθεια τμήματος της ηγεσίας του ΚΚΛ να υπερασπιστεί το Σύνταγμα της ΕΣΣΔ το 1991 παρουσιάζεται ως προσπάθεια καταστολής της «ανεξαρτησίας» της Λιθουανίας. Να σημειωθεί πως σήμερα ακόμη και ορισμένα στελέχη των τότε εθνικιστών αποδέχονται πως οι ίδιοι είχαν διοργανώσει τα αιματηρά επεισόδια, ώστε να στρέψουν τη διεθνή κοινή γνώμη και το λαό της χώρας ενάντια στην ΕΣΣΔ.

Ακόμη πιο αυθαίρετα η εργατική επανάσταση το 1940 και η προσχώρηση στην ΕΣΣΔ παρουσιάζεται σαν «ξένη κατοχή». Για την αποκατάσταση της αλήθειας είναι ανάγκη να σημειώσουμε πως στις παραμονές του Β` Παγκόσμιου Πολέμου οι (αστικές) κυβερνήσεις των Λιθουανίας, Λετονίας κι Εσθονίας υπέγραψαν με την ΕΣΣΔ σύμφωνα αμοιβαίας βοήθειας, σύμφωνα με τα οποία το 1940 ο σοβιετικός στρατός μπήκε σε αυτές τις χώρες. Μάλιστα ως ένδειξη καλής θέλησης το σοβιετικό κράτος παραχώρησε στη Λιθουανία την πόλη Βίλνιους, τη σημερινή πρωτεύουσα της Λιθουανίας. Το καλοκαίρι του 1940 η κατάσταση οξύνθηκε και στις αστικές κυβερνήσεις της περιοχής άρχισαν να υπερτερούν τα φιλοναζιστικά στοιχεία, εξαιτίας των στρατιωτικών επιτυχιών που είχε σε άλλα πολεμικά μέτωπα η φασιστική Γερμανία. Στις χώρες αυτές άρχισαν να ξεσπούν μεγάλες λαϊκές διαδηλώσεις, που οδήγησαν στην παραίτηση των αστικών κυβερνήσεων και στη συγκρότηση λαϊκοδημοκρατικών κυβερνήσεων, οι οποίες διεξήγαγαν βουλευτικές εκλογές στις οποίες νίκησαν τα αντιφασιστικά μέτωπα (οι «Ενώσεις του εργαζόμενου λαού»), παίρνοντας πάνω από το 90% των ψήφων. Οι δεξιές δυνάμεις έχασαν όχι απλώς επειδή εκεί βρίσκονταν τα σοβιετικά στρατεύματα, αλλά και γιατί οι κυβερνήσεις τους είχαν χρεοκοπήσει και πολλοί άνθρωποι του πλούτου έφυγαν άρον-άρον για να σώσουν το «τομάρι» τους. Στις 21 Ιούλη 1940 οι Βαλτικές Δημοκρατίες μπήκαν στη σύνθεση της ΕΣΣΔ.

Οπως μας είπε πολύ χαρακτηριστικά ο Μ. Στακβιλιέβιτσιους , Πρόεδρος του Σοσιαλιστικού Κόμματος Λιθουανίας, «αν κάποιος επιμένει να ισχυρίζεται πως τότε ο λαός επηρεάστηκε από την παρουσία του σοβιετικού στρατού και τάχθηκε υπέρ της ένταξης στην ΕΣΣΔ, το ίδιο θα πρέπει να παραδεχτεί και για σήμερα σχετικά με την ένταξη στην ΕΕ, όπου όχι έμμεσα η στρατιωτική και άμεσα η οικονομική και πολιτική παρουσία της ΕΕ, του ΝΑΤΟ και των ΗΠΑ "σκιάζουν" τα πάντα στη χώρα».