Αυτές τις μέρες η Θεσσαλονίκη έρχεται και πάλι στο προσκήνιο του πολιτικού και πολιτιστικού ενδιαφέροντος με αφορμή την άτυπη συνέλευση των υπουργών Πολιτισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Το ενδιαφέρον παρατείνεται και μετά τη σημερινή λήξη των εργασιών της συνέλευσης, αφού σχεδόν αμέσως ξεκινά η κεντρική εκδήλωση της Ελληνικής Προεδρίας στον τομέα του κινηματογράφου και των οπτικοακουστικών μέσων με θέμα «Το μέλλον του ευρωπαϊκού κινηματογράφου και του οπτικοακουστικού τομέα μετά τη διεύρυνση της Ενωσης» που ολοκληρώνεται την Τρίτη.

Ο «Ρ» έχει παρουσιάσει την ουσία των πολιτιστικών προτεραιοτήτων της ΕΕ σε επίπεδο εξαγγελιών αλλά και ειδικότερα στον τομέα του οπτικοακουστικού με αφορμή και τη συνάντηση των ευρωπαϊκών κινηματογραφικών φορέων που πραγματοποιήθηκε τον περασμένο Απρίλη στην Αθήνα. Θα ακολουθήσει φυσικά και η αναλυτική παρουσίαση της συνόδου της Θεσσαλονίκης στην οποία θα συμμετάσχουν 250 σύνεδροι από 36 χώρες.

Το ενδιαφέρον της ΕΕ (δηλαδή του ευρωπαϊκού κεφαλαίου) για τα οπτικοακουστικά, εξηγείται φυσικά με οικονομικούς όρους, αλλά δεν εξαντλείται σε αυτούς. Ο κινηματογράφος, η τηλεόραση και το ραδιόφωνο (για να αναφέρουμε τα «κλασικά» οπτικοακουστικά μέσα) και η γνωστή δυνατότητά τους να απευθύνονται σε ευρύ κοινό, αποτελούν και ιδεολογική προτεραιότητα σε επίπεδο προπαγάνδας. Η «ενιαία πολιτιστική αγορά» που αναδεικνύεται ως στόχος της ΕΕ - τελευταία και μέσω του υπουργού Πολιτισμού, Ε. Βενιζέλου - δεν αφορά μόνο στη δημιουργία ενός «ενιαίου» οικονομικού χώρου, αλλά, ταυτόχρονα και στη δημιουργία ενός «κοινού» συστήματος ιδεολογικής χειραγώγησης των λαών της Ευρώπης. Ο στόχος αυτός δεν είναι τόσο θεωρητικός όσο φαίνεται. Οι βάσεις της υλοποίησής του είχαν ήδη τεθεί με το ευρωπαϊκό πρόγραμμα «Τηλεόραση χωρίς σύνορα». Πλέον αρχίζει να παίρνει και πιο «πρακτικές» μορφές. Σήμερα ο «Ρ» παρουσιάζει ένα μόνο μέρος αυτής της διαδικασίας, το οποίο όμως είναι χαρακτηριστικό για την κοινωνία του «Μεγάλου Αδελφού» που προσπαθούν να «χτίσουν».

Στις 8 Μάη, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προκήρυξε «πρόσκληση υποβολής προτάσεων με στόχο τη βελτίωση της πληροφόρησης σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ενωση και τις πολιτικές της». Κάτι σαν τα «επικοινωνιακά προβλήματα» με τον κόσμο που επικαλείται η ελληνική κυβέρνηση... αλλά στο πιο «ευρωπαϊκό». Εν δυνάμει αποδέκτες της «πρόσκλησης» είναι ιδιωτικοί και δημόσιοι ραδιοτηλεοπτικοί φορείς μετάδοσης και παραγωγής ραδιοτηλεοπτικών προγραμμάτων. Η Επιτροπή ξεκαθαρίζει από την αρχή, ότι «θα ληφθούν κυρίως υπόψη οι προτάσεις που αφορούν τη διεύρυνση, το Μέλλον της Ευρώπης και άλλα ευρωπαϊκά θέματα που συνδέονται άμεσα με την καθημερινή ζωή και τα ενδιαφέροντα των πολιτών». Ο στόχος είναι προφανής: η «εκλαϊκευση» και η «εμπέδωση» της πολιτικής της ΕΕ, με επίκεντρο βέβαια τα νέα κράτη - μέλη.

Η προπαγάνδα των ευρωπαϊκών μονοπωλίων θα «περνάει» με διάφορους τρόπους. Η Επιτροπή σημειώνει σχετικά: «Ειδικότερα, αναζητούνται προγράμματα κατάλληλα να κινήσουν το ενδιαφέρον του ευρύτερου κοινού. Περιλαμβάνονται: προγράμματα μικρής ή μεγάλης διάρκειας, σειρές ή αυτοτελείς εκπομπές, ντοκιμαντέρ, εκπαιδευτικά ή ψυχαγωγικά προγράμματα, παιγνίδια, μαγκαζίνο, ρεπορτάζ, ταινίες μυθοπλασίας, παθητικά ή διαδραστικά προγράμματα κλπ.». Δηλαδή, από τις ειδήσεις και τις ταινίες μέχρι τα «ριάλιτι», η «κλωστή» που θα τα ενώνει όλα αυτά θα είναι... η προβολή της «καλής» Ευρωπαϊκής Ενωσης!

Βέβαια, η Επιτροπή δε λέει ότι θα κάνει «πλύση εγκεφάλου». Το θέτει πιο «ευρωπαϊκά» επικαλούμενη το «δικαίωμα στην ενημέρωση». «Εξηγεί» λοιπόν (θέτοντας παράλληλα και το πλαίσιο στο οποίο θα πρέπει να κινηθούν οι προτάσεις), ότι η διεύρυνση «συνιστά μοναδικό εγχείρημα που γεφυρώνει τις διαφορές που προκάλεσαν αιώνες συγκρούσεων» και πως «μια διευρυμένη Ευρώπη θα επιφέρει μεγαλύτερη σταθερότητα, αλληλεγγύη και ευημερία και θα δημιουργήσει νέες δυνατότητες τόσο για τις χώρες, όσο και για τους πολίτες». Ολα αυτά προϋποθέτουν «να καταστεί η λειτουργία της ΕΕ δημοκρατικότερη, απλούστερη, αποτελεσματικότερη με ακόμη περισσότερη νομιμοποίηση». Αυτό σημαίνει εκπλήρωση της «ανάγκης» για αλλαγή δομής που θα προκύψει με τη δημιουργία του «ευρωπαϊκού Συντάγματος», που «θα επηρεάσει στη συνέχεια τη ζωή των πολιτών σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ενωση». «Συνεπώς» - σημειώνει η Επιτροπή - «είναι εξαιρετικά σημαντικό για το ευρύ κοινό να είναι ενήμερο για τις συζητήσεις που διεξάγονται και να έχει τη δυνατότητα συμμετοχής στο διάλογο για το Μέλλον της Ευρώπης, δηλαδή για το μέλλον του».

Για να «πιάσει» όμως τα «υψηλά νοήματα» της «ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης», το «ευρύ κοινό» θα πρέπει πρώτα να μάθει τι είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση: «Φυσικά, για τη συμμετοχή σ' αυτόν το διάλογο, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι πολίτες θα διαθέτουν την αναγκαία ενημέρωση γενικότερα για την Ευρωπαϊκή Ενωση και ειδικότερα για τις συζητήσεις που διεξάγονται για το Μέλλον της Ευρώπης, τις μεταβολές που ενδεχομένως να επέλθουν και για τις επιπτώσεις αυτών των μεταβολών». Δηλαδή, να «πειστεί» ο Ελληνας ή ο Πολωνός αγρότης, ότι το ξεκλήρισμά του... «θα επιφέρει μεγαλύτερη σταθερότητα, αλληλεγγύη και ευημερία»! Σε αυτό το σημείο μπαίνουν τα οπτικοακουστικά μέσα: «δεδομένου, αφ' ενός, ότι η τηλεόραση και το ραδιόφωνο αποτελούν τα μέσα που προτιμούν οι πολίτες για την ενημέρωσή τους σχετικά με την Ευρωπαϊκή Ενωση, και, αφ' ετέρου, ότι υφίσταται ακόμη σημαντικό κενό πληροφόρησης, η παρούσα πρόσκληση υποβολής προτάσεων αποτελεί ευκαιρία για την υποκίνηση του ενδιαφέροντος και τη βελτίωση των γνώσεων σε θέματα που αποτελούν το σύνδεσμο μεταξύ της καθημερινής ζωής των πολιτών και της Ευρωπαϊκής Ενωσης και των πολιτικών της, από τη διεύρυνση έως την απασχόληση, από τη συζήτηση για το Μέλλον της Ευρώπης έως την ασφάλεια των τροφίμων».

Είναι βέβαια αυτονόητο, ότι για να καταστούν «επιλέξιμα» προς χρηματοδότηση τα προτεινόμενα ραδιοφωνικά και τηλεοπτικά προγράμματα θα πρέπει να κινηθούν στους παρακάτω τρεις βασικούς θεματικούς τομείς: διεύρυνση, το «μέλλον της Ευρώπης», «γενική πληροφόρηση για την Ευρωπαϊκή Ενωση». Η εξαγορά, επί της ουσίας, των δημιουργών του οπτικοακουστικού τομέα, αναφέρεται ως «ενθάρρυνση» για υποβολή σχετικών προτάσεων. Επιπλέον τονίζεται, ότι «ένας από τους βασικούς στόχους της εν λόγω προκήρυξης είναι η ευαισθητοποίηση και η βελτίωση του επιπέδου των γνώσεων, ιδίως εκείνων των πολιτών που έχουν περιορισμένες ή και καθόλου γνώσεις για την Ευρωπαϊκή Ενωση και για τον τρόπο που επηρεάζει την καθημερινή τους ζωή». Αυτό βέβαια θα γίνεται με στόχο τον εξωραϊσμό της καταστροφικής πολιτικής της ΕΕ για τους εργαζόμενους: «αναζητούνται προτάσεις οι οποίες θα βελτιώσουν το επίπεδο των γνώσεων των πολιτών για την ΕΕ και τις πολιτικές της ούτως ώστε να γίνουν κατανοητές οι ευεργετικές επιπτώσεις τους». Και για να εξασφαλιστεί όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό, το χρήμα θα πάει φυσικά εκεί που «θα πιάσει τόπο»: «προτεραιότητα θα δοθεί σε εκπομπές που θα μεταδίδονται σε ώρες μεγάλης ακροαματικότητας, ώστε να μπορούν να προσεγγίσουν τον μεγαλύτερο δυνατό αριθμό ακροατών» σημειώνει με νόημα η Επιτροπή.

Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί, ότι οι «δεξαμενές σκέψης» της ΕΕ έχουν χρησιμοποιήσει και άλλους τρόπους καλλιτεχνικής έκφρασης με μαζικά χαρακτηριστικά για να προπαγανδίσουν την πολιτική της, όπως το κόμικς. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του κόμικς που δημοσιεύτηκε και σε ένθετο ελληνικής εφημερίδας, το οποίο, μέσω ενός φανταστικού σεναρίου με στοιχεία «σασπένς», εξηγούσε τον τρόπο διοικητικής λειτουργίας της ΕΕ. Το σενάριο παρουσίαζε μια ΕΕ, οι θεσμοί της οποίας καταφέρνουν στο τέλος να «νικήσουν» τις «κακές» εταιρίες που ρυπαίνουν τα ποτάμια της Ευρώπης, σε αντίθεση βέβαια με τις «καλές» που δε ρυπαίνουν. Ισως να ήταν και μια «γεύση» για το τι πρόκειται να δουν τα μάτια μας και ν' ακούσουν τ' αυτιά μας...