Για «κοινωνικό πραξικόπημα προ των πυλών» προειδοποιεί τη διεθνή κοινότητα ο Πρόεδρος της Βενεζουέλας Ούγο Τσάβες, προσδιορίζοντάς το χρονικά, το μήνα Ιούλιο. «Η αντιπολίτευση προετοιμάζει κοινωνική αναταραχή τέτοια που θα προκαλέσει είτε την ανατροπή ή θα απαιτεί παρέμβαση», προσθέτει και ελάχιστοι αναρωτιούνται ποιον εννοεί. Εξάλλου, η πρόσφατη απόφαση καταδίκης του Αμερικανού πρέσβη, Τσαρλς Σαπίρο, από το Κοινοβούλιο της χώρας, αναφορικά με τις εμπρηστικές δηλώσεις και υπονομευτικές κινήσεις που πυροδοτούν το πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον, απαντά στα τυχόν, έστω και ρητορικά, ερωτήματα που μπορεί να τεθούν. Αραγε, ο δρόμος για την Αβάνα περνά από το Καράκας;

Τίποτα δεν έχει τελειώσει, λοιπόν - εξάλλου ελάχιστες σύγχρονες πολιτικές αναταραχές προσομοιάζουν, ως προς τις ανατροπές και τα δραματικά γεγονότα που τις συνοδεύουν, σ' αυτές που λαμβάνουν χώρα τα τελευταία 5 χρόνια στη Βενεζουέλα. Το 1998, κατορθώνει να εκλεγεί στην προεδρία και, μάλιστα, με πλειοψηφία. Εκλέχθηκε για να εφαρμόσει το πρόγραμμα που ευαγγελιζόταν μαζί με τα κόμματα που συνιστούσαν τότε τον Πατριωτικό Πόλο, όπως ριζική αναδιάρθρωση της πολιτικής δομής. Μέσα σε διάστημα δύο ετών, το νέο Σύνταγμα της χώρας, έτοιμο, τίθεται ενώπιον της λαϊκής ετυμηγορίας. Το φθινόπωρο του 2000, υπερψηφίστηκε από τη συντριπτική πλειοψηφία, ενώ ο Τσάβες επανεκλέχτηκε με ακόμη μεγαλύτερη πλειοψηφία, για μία ακόμη εξαετία.

Δεκαοκτώ μήνες μετά, μία γενική απεργία, λίγες διαδηλώσεις, αν και ογκώδεις, και μία προβοκάτσια οδήγησαν στο πραξικόπημα της 11ηςΑπρίλη. Ο Τσάβες συνελήφθη και ο πρόεδρος των Βιομηχάνων, Πέδρο Καρμόνα, αυτοανακηρύχτηκε ηγέτης της χώρας. Ομως, μόνο για δύο μέρες, αφού οι Ενοπλες Δυνάμεις και κυρίως οι λαϊκές διαδηλώσεις, που ξέσπασαν και εξελίχτηκαν σε εξέγερση, ανέτρεψαν τους πραξικοπηματίες.

Παρά το γεγονός ότι η λαϊκή αποφασιστικότητα και ο αγώνας τον επανέφεραν στην εξουσία, η «αντιπολίτευση» δεν πτοήθηκε. Σε 8 μήνες, προσπάθησε εκ νέου να τον ανατρέψει - με τη βοήθεια των ΜΜΕ, που υποδαύλιζαν το μίσος κατά του Τσάβες και του Επαναστατικού Συμβουλίου - κηρύσσοντας απεργία αορίστου διαρκείας, «να φύγει ο Τσάβες και να προκηρυχτούν εκλογές και δημοψήφισμα». Η απεργία - λοκ άουτ των εργοδοτών ξεκίνησε στις 2 Δεκέμβρη και διήρκεσε μέχρι τις 2 Φλεβάρη. Ουσιαστικά, το μεγάλο παιχνίδι δεν ήταν η γενική απεργία των εργαζομένων, αλλά η απεργία στην ελεγχόμενη PdVSA, νευραλγικό τμήμα της πετρελαϊκής βιομηχανίας και κλειδί στην οικονομική ζωή και επιβίωση της χώρας.

Εντούτοις, παρά τις συντριπτικές αλλαγές που λαμβάνουν χώρα σε κοινωνικό και οικονομικό επίπεδο, αυτή που αποτελεί βαρόμετρο είναι η αναδιάρθρωση της PdVSA, με το νόμο μεταρρύθμισης του τομέα του πετρελαίου.

Παρότι, επισήμως, η πετρελαϊκή βιομηχανία έχει εθνικοποιηθεί από το 1976, η PdVSA, η μετοχική εταιρία που την ελέγχει, συνιστά τη μεγαλύτερη ανάλογη επιχείρηση σε όλη τη Λατινική Αμερική, αλλά και την πλέον διεφθαρμένη και αναποτελεσματική, σύμφωνα με την τελευταία αξιολόγηση του περιοδικού America Economia. Το κόστος εξόρυξης ανά βαρέλι κοστίζει 3 φορές περισσότερο στην PdVSA από ό,τι σε άλλες μεγάλες πετρελαϊκές εταιρίες, όπως «ExxonMobil», «ChevronTexaco» κ.ά.

Η εταιρία διοικείται ως ιδιωτικό κράτος μέσα στο κράτος, από μία εξαιρετικά προνομιούχα ελίτ, η οποία για δεκαετίες ήταν πολύ εχθρική, όχι μόνο ως προς τον ΟΠΕΚ, αλλά και σε οποιαδήποτε άλλη στρατηγική κοινωνικής και οικονομικής ανάπτυξης. Υπό τον έλεγχο «επιτυχημένων» προέδρων - ο τελευταίος ήταν ο Λουίς Γκιούστι, ιδιοκτήτης και ο ίδιος εταιρίας ηλεκτρονικών υπολογιστών, αλλά και δεκάδων πετρελαιοφόρων, που έχουν αποκλειστικά συμβόλαια με την PdVSA - η μετοχική εταιρία μεγιστοποίησε τις επενδύσεις στο εξωτερικό (έχει στην ιδιοκτησία της διυλιστήρια σε Ευρώπη και Αμερική, καθώς και μία τεράστια αλυσίδα βενζινάδικων σε ΗΠΑ και Καναδά, για παράδειγμα), ώστε να μειώσει όσο το δυνατόν το ποσοστό που πληρώνει στο κράτος. Για το 2000, πλήρωνε μόνο 39 σεντς για κάθε δολάριο καθαρών κερδών, εν αντιθέσει με 71 σεντς που πλήρωνε το 1981. Εκτός αυτών, οι διοικητές της PdVSA προσπαθούσαν πάντα να ενθαρρύνουν ξένες πετρελαϊκές εταιρίες να εισέλθουν στην εγχώρια αγορά, να μειώσουν τη διαθεσιμότητα πετρελαίου μέσω του ΟΠΕΚ (είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής των ΗΠΑ) και να ανοίξουν τις πόρτες για μελλοντικές ιδιωτικοποιήσεις.

Ο νόμος που τέθηκε σε ισχύ από την 1η Γενάρη περιορίζει σε 50% τις ξένες εταιρίες στις κοινοπραξίες και διπλασίασε το ποσοστό που πρέπει να πληρώνει η εταιρία προς το κράτος, ανά βαρέλι. Επίσης, εισήγαγε για πρώτη φορά στην ιστορία της εταιρίας λογιστική και οικονομική διαφάνεια που δημοσιεύεται μηνιαίως και συνεχίζει το πρόγραμμα αναδιάρθρωσης και μεταρρύθμισης της βιομηχανίας μέχρι τη στιγμή που ο χαρακτήρας θα είναι καθαρά κοινωνικός, όπως τονίζει. Η απεργία μπορεί να παρέλυσε την εταιρία για σχεδόν δύο μήνες, όμως επέφερε την κάθαρση από τις κλίκες και τις διεφθαρμένες ομάδες, η παραγωγή έχει επανέλθει πλήρως και μάλιστα υπό καλύτερες τεχνικά συνθήκες και μεγαλύτερη ταχύτητα από το αναμενόμενο, όχι μόνον εξαιτίας της νέας διοίκησης, αλλά, κυρίως, της θέλησης των εργατών, ενώ στο τιμόνι βρίσκεται ο παλιός αντάρτης, πρώην γγ του ΟΠΕΚ, Αλι Ροντρίγκες, που αποτελεί σιγουριά...

Ολα, λοιπόν, θα κριθούν τον Αύγουστο, κατά τη διάρκεια του δημοψηφίσματος όπως ορίζει το Σύνταγμα. Ωστόσο, ο υποψήφιος της αντιπολίτευσης πρέπει να συγκεντρώσει ποσοστό άνω του 60%, που είχε λάβει ο Τσάβες στις προηγούμενες εκλογές. Ουσιαστικά, αδύνατο. Και η αντιπολίτευση το γνωρίζει, γι' αυτό ετοιμάζεται για μία ακόμη απόπειρα. Δεδομένης και της απροκάλυπτης επιθετικότητας των ΗΠΑ προς την Κούβα, δεδομένης της άμεσης ανάμειξης των ΗΠΑ στις προσπάθειες πραξικοπήματος, τότε...