Οι αντιθέσεις μεταξύ των «μεγάλων δυνάμεων» της Ευρωπαϊκής Ενωσης, με αντικείμενο την ηγεμονία σ' αυτήν, θα εκδηλωθούν και πάλι στη Σύνοδο της Χαλκιδικής (20-22 Ιούνη). Ενα από τα θέματα αυτής της Συνόδου είναι η πορεία των εργασιών της Ευρωπαϊκής Συνέλευσης. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα, ο πρόεδρος της Συνέλευσης Βαλερί Ζισκάρ Ντ' Εστέν προβλέπεται να παρουσιάσει στη Σύνοδο το Σχέδιο Συνταγματικής Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ενωση, του «Ευρωπαϊκού Συντάγματος».

Η ημερήσια διάταξη της Συνόδου συμπληρώνεται με το θέμα για την «καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης, το συντονισμό του ελέγχου των συνόρων, τη θέσπιση κοινοτικής μεταναστευτικής πολιτικής και την επίσπευση του νομοθετικού έργου στο πλαίσιο της κοινής πολιτικής για το άσυλο και τη μετανάστευση». Μέχρι σήμερα δεν είναι βέβαιο αν και κατά πόσο θα αποφασιστεί στη Σύνοδο της Χαλκιδικής η ενδιάμεση αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.

Την περασμένη Δευτέρα δόθηκε στη δημοσιότητα ένα μέρος αυτού του Σχεδίου, προκαλώντας αντιδράσεις. Μεγάλη ένταση στους κόλπους της ΕΕ, σχετικά με το «Ευρωπαϊκό Σύνταγμα», προκαλεί ο τρόπος ανάδειξης και οι αρμοδιότητες του προέδρου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, αλλά και τα κριτήρια συγκρότησης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Ο πρόεδρος της Συνέλευσης υποστηρίζει την αλλαγή του συστήματος της κυκλικής εναλλαγής, κάθε εξάμηνο, όλων των κρατών - μελών στην άσκηση της προεδρίας της ΕΕ. Προτείνει την εκλογή από τους ηγέτες των κρατών - μελών ενός προέδρου με θητεία 30 μηνών και δυνατότητα ανανέωσης της θητείας του για άλλους 30 μήνες.

Οι μεγαλύτερες αντιδράσεις για την πρόταση αυτή προέρχονται από τα «μικρά» κράτη - μέλη, τα οποία αποκλείονται από την άσκηση της προεδρίας και μετατρέπονται σε δορυφόρους των «μεγάλων».

Ομως, έντονη ήταν η αντίδραση και του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ρομάνο Πρόντι, ο οποίος χαρακτήρισε το «σχέδιο Ντ' Εστέν»: «Απογοητευτικό, στερημένο από όραμα και φιλοδοξίες». Φυσικά, η αντίδραση Πρόντι υποκρύπτει την αντίθεση στην υποβάθμιση του πολιτικού ρόλου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και των αρμοδιοτήτων του προέδρου της.

Το σχέδιο «Συντάγματος» προωθεί την ιδέα μιας «μικρής, ευέλικτης και αποτελεσματικής Ευρωπαϊκής Επιτροπής». Αυτό «μεταφράζεται» σε κατάργηση του κανόνα: κάθε κράτος - μέλος, ένας επίτροπος. Ετσι στην Ευρωπαϊκή Ενωση των είκοσι πέντε κρατών - μελών, πολλά κράτη (τα «μικρά») δε θα διαθέτουν επίτροπο.

Πίσω από αυτές τις αντιπαραθέσεις βρίσκονται οι μεγάλες ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις στους κόλπους της ΕΕ. Για λόγους οικονομίας θα μπορούσαμε να πούμε ότι η βασική αντίθεση που καθορίζει και τις επιμέρους αντιθέσεις εκδηλώνεται τώρα μεταξύ του γαλλογερμανικού άξονα και του άξονα Λονδίνου - Μαδρίτης - Ρώμης. Ο καθένας απ' αυτούς τους δύο συνασπισμούς επιδιώκει να ηγεμονεύσει στην ΕΕ σ' όλους τους τομείς (οικονομικό, πολιτικό, στρατιωτικό) για λογαριασμό μερίδων του μεγάλου κεφαλαίου, με διαφορετικές στρατηγικές επιδιώξεις.

Ο άξονας Παρισίων - Βερολίνου υποστηρίζει ένα μοντέλο «ομοσπονδιακής» ΕΕ, υπολογίζοντας ότι θα έχουν σ' αυτήν τον απόλυτο έλεγχο. Στο ίδιο πλαίσιο οι δύο «συνεταίροι» και όσοι τους ακολουθούν επιδιώκουν μια σχετική χειραφέτηση της ΕΕ από τις ΗΠΑ. Αυτή η επιδίωξη εκδηλώθηκε στο θέμα του Ιράκ με τις αντιρρήσεις για την αμερικανοβρετανική επιδρομή και με την πρωτοβουλία για τη δημιουργία μιας «ευρωπαϊκής στρατιωτικής δύναμης» με δυνατότητες «αυτόνομης» δράσης σε σχέση με τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ. Από την άλλη πλευρά η κυβέρνηση Μπλερ, επικεφαλής μιας μικρότερης ομάδας κρατών - μελών, επιθυμεί τη διατήρηση του σημερινού διακυβερνητικού χαρακτήρα της ΕΕ. Η Βρετανία θέλει την ΕΕ κυρίως ως οικονομικό χώρο, με τη μορφή μιας ενιαίας αγοράς και με ασθενή πολιτικά χαρακτηριστικά. Ετσι, θα μπορεί να ασκεί το ρόλο του «μακρού βραχίονα» της αμερικανικής πολιτικής στην Ευρώπη.

Υπό αυτές τις προϋποθέσεις, είναι πολύ δύσκολο οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ενωσης να καταλήξουν σε ένα «σχέδιο Συντάγματος» κοινής αποδοχής. Το πιθανότερο είναι να παραπέμψουν το θέμα από τη Σύνοδο της Χαλκιδικής στην Ιταλική Προεδρία, για το δεύτερο εξάμηνο του 2003.

Ανεξάρτητα από την κατάληξη των εργασιών της Συνόδου, το βέβαιο είναι ότι η αντιλαϊκή πολιτική των κυβερνήσεων των κρατών - μελών της ΕΕ θα εντείνεται κάτω και από την όξυνση των αντιθέσεων στους κόλπους της Ενωσης.