Το δρόμο για τη Βουλή έχει πάρει πια το νομοσχέδιο του υπουργείου Παιδείας για την αξιολόγηση της Ανώτατης Εκπαίδευσης και την ίδρυση «Ινστιτούτων Διά Βίου Εκπαίδευσης» (ΙΔΒΕ) στα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ. Το νομοσχέδιο έχει μικρές τεχνικές αλλαγές σε σχέση με το πρώτο κείμενο (είχε δημοσιευτεί στο «Ρ» 18/3/2003, σ. 33) σε μια προσπάθεια ...αναλυτικότερης επεξήγησης, ώστε να νομιμοποιηθεί ευκολότερα στη συνείδηση της ακαδημαϊκής κοινότητας και γενικότερα του κόσμου το εγχείρημα της αξιολόγησης.

Συγκεκριμένα, στο νομοσχέδιο προβλέπεται η αξιολόγηση κάθε ιδρύματος συνολικά ή μέρους των λειτουργιών του, «εσωτερικά» από μονάδες που θα συστήνει το ίδιο το ίδρυμα, αλλά και «εξωτερικά» με ευθύνη του Εθνικού Συμβουλίου Διασφάλισης και Αξιολόγησης της Ποιότητας (ΕΣΔΑΠ). Αυτό το τελευταίο θα είναι μια «ανεξάρτητη αρχή» με 13 μέλη, που στην πλειοψηφία τους θα διορίζονται από τη Βουλή.

Οι συντάκτες του νομοσχεδίου αισθάνονται την ανάγκη να «διευκρινίσουν» ότι η αξιολόγηση δε θα αποσκοπεί στην «πιστοποίηση» (έκδοση άδειας) προγραμμάτων και τίτλων, ούτε σε επιβολή ποινών ή επιβράβευση, ούτε και στην κατάταξη (κατηγοριοποίηση) ιδρυμάτων και σχολών, κάτι όμως που ήδη ισχύει άτυπα. Περιγράφονται γενικά οι διαδικασίες αξιολόγησης, αλλά δεν ορίζονται πουθενά τα πρότυπα και οι πραγματικοί της στόχοι, που θα διαφανούν μάλλον μέσα από το Επιχειρησιακό Σχέδιο, που θα καταρτίζει το ΕΣΔΑΠ και τα ιδρύματα.

Το βέβαιο είναι ότι το σύστημα αυτό επιλέγεται από την κυβέρνηση και επιβάλλεται στο πλαίσιο της «διαδικασίας της Μπολόνια». Η κυβέρνηση βιάζεται να ψηφιστεί πριν τη Σύνοδο των Ευρωπαίων υπουργών Παιδείας (των χωρών που συμμετέχουν στην «Μπολόνια») που θα γίνει στο Βερολίνο στις 18 - 19 Σεπτέμβρη, για να παρουσιάσει εκεί το «έργο», τα «βήματα» που έχει κάνει. Στόχος, όμως, αυτής της διαδικασίας, κάτω από το κάλυμμα του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Χώρου Ανώτατης Εκπαίδευσης, είναι η υποταγή των ιδρυμάτων στις απαιτήσεις της αγοράς, η ιδιωτικοοικονομική λειτουργία τους και η παραγωγή μισοκαταρτισμένων αποφοίτων που θα γίνουν φθηνό, ευέλικτο κι αναλώσιμο εργατικό δυναμικό για τις επιχειρήσεις. Αυτό ακριβώς, λοιπόν, θα αξιολογείται και από το Εθνικό Σύστημα: Η προσαρμογή, η υποταγή των ιδρυμάτων στις απαιτήσεις της αγοράς.

Την ανάγκη για μισοκαταρτισμένο κι αναλώσιμο εργατικό δυναμικό των επιχειρήσεων έρχεται να εξυπηρετήσει και η ίδρυση των ΙΔΒΕ, που αποτελούν συνέχεια των ΠΣΕ (Προγραμμάτων Σπουδών Επιλογής), χωρίς όμως να οδηγούν σε πτυχίο ισότιμο των ΑΕΙ και ΤΕΙ, αλλά παρέχοντας κάποια πιστοποιητικά κατάρτισης. Τα ΙΔΒΕ θα απευθύνονται τόσο σε αποφοίτους της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, όσο και της ανώτατης εκπαίδευσης, αφού η υποβάθμιση των πτυχίων και του επιπέδου της τελευταίας, θα δημιουργεί στους αποφοίτους την ανάγκη επανακατάρτισης.

Οι καταρτιζόμενοι των ΙΔΒΕ θα πληρώνουν δίδακτρα, ενώ στους πόρους των ιδρυμάτων προβλέπεται και η απευθείας χρηματοδότηση από ιδιωτικούς φορείς. Μάλιστα, οι επιχειρήσεις που θα απασχολούν τους αποφοίτους θα έχουν λόγο και στην αξιολόγηση των Ινστιτούτων, δηλαδή θα «παραγγέλνουν» απευθείας τα προγράμματα και τους αποφοίτους που θέλουν σύμφωνα με τις τρέχουσες ανάγκες τους.

Παράλληλα, με το ίδιο νομοσχέδιο ιδρύεται Διεθνές Ελληνικό Πανεπιστήμιο με έδρα τη Θεσσαλονίκη και σε ακαδημαϊκή σύνδεση με τα πέντε πανεπιστήμια της Βορείου Ελλάδας (Αριστοτέλειο, Μακεδονίας, Ιωαννίνων, Δημοκρίτειο και Δυτικής Μακεδονίας). Το Διεθνές Πανεπιστήμιο θα οργανώνει προπτυχιακά και μεταπτυχιακά προγράμματα σπουδών για αλλοδαπούς και «ομογενείς», εξ ολοκλήρου στα αγγλικά, σε διαπανεπιστημιακή βάση ή σε ένα από τα συνεργαζόμενα ιδρύματα. Στα προγράμματά του θα επιβάλλονται δίδακτρα και στόχος του θα είναι η προσέλκυση φοιτητών από τις Αραβικές χώρες, τη Δυτική Ευρώπη και τη Νοτιοανατολική Μεσόγειο.

Τέλος, περιλαμβάνονται διατάξεις για τις μεταπτυχιακές σπουδές, δίνεται η δυνατότητα αυτές να γίνονται στην αγγλική ή και σε άλλες ευρωπαϊκές γλώσσες και ρυθμίζεται νομικά η δυνατότητα συνδιοργάνωσης μεταπτυχιακών σπουδών ελληνικών και ευρωπαϊκών πανεπιστημίων. Τα τελευταία, θα οδηγούν σε δίπλωμα master, αφού τα ελληνικά πτυχία έχουν στην πράξη υποβαθμιστεί στο ίδιο επίπεδο με τα αγγλοσαξονικά, τρίχρονα bachelor.