Κάτι διαφορετικό, κάτι πρωτόγνωρο πλημμύρισε την ατμόσφαιρα τη νύχτα της Κυριακής της 12ης Μάρτη, όταν χιλιάδες κάτοικοι της πρωτεύουσας Σαν Σαλβαδόρ βγήκαν ενθουσιασμένοι στους δρόμους, τραγουδούσαν, χόρευαν, σήκωναν προς τον ουρανό υψωμένες γροθιές... και η νύχτα ξαφνικά άστραψε και χρωματίστηκε κόκκινη από τις σημαίες του «Επαναστατικού και Σοσιαλιστικού Ρεύματος Φαραμπούντο Μαρτί». Ο λόγος αυτού του ενθουσιασμού; Η νίκη του Φαραμπούντο Μαρτί-FMLN στη διπλή εκλογική αναμέτρηση, τόσο στις κοινοβουλευτικές όσο και στις δημοτικές εκλογές.

Πράγματι, το FMLN είναι ο μεγάλος νικητής, καθώς κατόρθωσε να αναδειχτεί πρώτη πολιτική δύναμη στο Κοινοβούλιο, αποσπώντας 31 έδρες και παραγκωνίζοντας στη θέση του ηττημένου το κυβερνητικό κόμμα της «Εθνικής Ρεπουμπλικανικής Συμμαχίας»- (ARENA) το οποίο βέβαια θα διατηρήσει την κοινοβουλευτική του δύναμη, που ήταν και είναι 29 έδρες. Παράλληλα, εκτός αυτής της κοινοβουλευτικής νίκης, το «Φαραμπούντο Μαρτί» κέρδισε και τη μάχη των δημοτικών εκλογών, καθώς κατόρθωσε να επανεκλέξει όλους τους δημάρχους, που υποστηρίχτηκαν και στις προηγούμενες εκλογές από το FMLN και να κερδίσει ακόμη δύο στις μεγάλες πόλεις -συμπεριλαμβανομένης και της πρωτεύουσας Σαν Σαλβαδόρ, όπου επανεκλέχτηκε από την πρώτη Κυριακή ο Εκτορ Σίλβα, αποσπώντας το 60% των ψήφων- ενώ κατόρθωσε να αποσπάσει και την απόλυτη πλειοψηφία στις πρωτεύουσες των δεκατεσσάρων περιφερειών. Σ' αυτές, το FMLN κέρδισε τις 8 ενώ το κυβερνητικό κόμμα ARENA 4 και τις υπόλοιπες δύο τις μοιράζονται δύο μικρότερα κόμματα.

Ωστόσο, παρά την ανάδειξή του, χωρίς αμφιβολία, σε πρώτο πολιτικό σχηματισμό, το «Φαραμπούντο Μαρτί» δε θα είναι σε θέση να κυβερνήσει, καθώς το κυβερνητικό κόμμα ARENA (από το 1989) αναμένεται να σχηματίσει κυβέρνηση είτε σε συνασπισμό με το τρίτο σε δύναμη «Κόμμα της Εθνικής Συμφιλίωσης»-(PCN) είτε κυβέρνηση μειοψηφίας, με τη στήριξη ή ανοχή του. Επί της ουσίας σε κοινοβουλευτικό και κατ' επέκταση σε κυβερνητικό επίπεδο η διακυβέρνηση από την ακροδεξιά θα συνεχιστεί.

Ισως θα ήταν εφικτό το «Φαραμπούντο Μαρτί» να κατορθώσει να αποσπάσει ακόμη ευρύτερη κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Ισως και όχι. Ουδείς μπορεί να γνωρίζει με βεβαιότητα, αν και το «Φαραμπούντο Μαρτί» δείχνει να βρήκε και πάλι το δρόμο του -αργά αλλά σταθερά- και να προβάλλει ως η εναλλακτική λύση καθότι τα προβλήματα του λαού του Ελ Σαλβαδόρ έχουν ενταθεί και το κυβερνητικό κόμμα ARENA δεν κατόρθωσε να πείσει την πλειοψηφία του λαού ότι μπορεί ακόμη να παραμένει ένας «έγκυρος και ικανός διαχειριστής».

Εξάλλου, παρά τη συμφωνία του Τσαπουλτεπέκ, που σαφέστατα όριζε μια ριζική αναδιάρθρωση της κοινωνίας, ούτως ώστε να επιτευχθεί κοινωνική και οικονομική δικαιοσύνη και ισότητα. Ακόμη και σήμερα, μια συγκεκριμένη οικονομική ολιγαρχία, που αποτελεί λιγότερο από το 5% του συνολικού πληθυσμού των 5,8 εκατομμυρίων κατοίκων, εξακολουθεί να κατέχει το 95% της ιδιοκτησίας γης και ειδικά της καλλιεργήσιμης γης. Εκτός αυτών, η πολιτική των αθρόων ιδιωτικοποιήσεων έφερε στα χέρια του ιδιωτικού τομέα και των ξένων επενδυτών το τραπεζιτικό σύστημα καθώς και μεγάλες βιομηχανικές μονάδες, όπως τις τηλεπικοινωνίες και την επιχείρηση ηλεκτρικού. Εξάλλου, το Ελ Σαλβαδόρ είχε μία απολύτως εξαρτημένη «ανάπτυξη» -που δεν ήταν καν ανάπτυξη- καθώς καθ' όλη τη δεκαετία του '90 η πολιτική της χώρας επιτασσόταν από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και άλλους χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς, προκειμένου να επιτύχει την «ελεύθερη ανοιχτή αγορά». Αποτέλεσμα ήταν οι συνεχείς δανεισμοί και η υπερδιόγκωση του εξωτερικού χρέους. Την ίδια στιγμή στο εσωτερικό, το 48,9% -με επίσημα κυβερνητικά στοιχεία- εξακολουθεί να βρίσκεται κάτω από τα όρια της φτώχειας, η ανεργία να καλπάζει και όσοι εκ των τυχερών έχουν εργασία οι αποδοχές να είναι 1.260 κο. ενώ έχει μετρηθεί ότι το κόστος ζωής τουλάχιστον στις αστικές περιοχές είναι 2.308. Εκτός από την πολιτική της κυβέρνησης που έχει οδηγήσει την πλειοψηφία του πληθυσμού στην εξαθλίωση και την πολύ μικρή ολιγαρχία να θησαυρίζει, ο τυφώνας Μιτς έβαψε με ακόμη μελανότερα χρώματα την ικανότητα επιβίωσης και όχι διαβίωσης. Η ακροδεξιά κυβέρνηση συνεχίζει εν τω μεταξύ την πολιτική των αθρόων περικοπών στις κοινωνικές δαπάνες, σε τομείς όπως η Υγεία και η Παιδεία.

Αυτή ακριβώς η πολιτική των περικοπών και των ιδιωτικοποιήσεων έφερε στους δρόμους του αγώνα χιλιάδες νοσοκομειακούς γιατρούς, που απαιτούσαν όχι μόνο να σταματήσει η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων, αλλά και πρόσθεσαν στα αιτήματά τους τον εκσυγχρονισμό του Υγειονομικού Συστήματος για μια λαϊκή υγεία. Από τον προηγούμενο Νοέμβρη έως τις παραμονές των εκλογών οι νοσοκομειακοί γιατροί απεργούσαν, ενώ η κυβέρνηση απαντούσε με βία, απολύσεις και επίταξη των νοσοκομείων. Τελικά, η επιμονή των γιατρών και του νοσηλευτικού προσωπικού των νοσοκομείων της χώρας κέρδισε και στις 10 του Μάρτη κατάφερε να λυγίσει την κυβέρνηση και να συμφωνήσει για την επαναπρόσληψη των 221 απολυμένων, την καταβολή των μισθών και των δώρων των Χριστουγέννων, καθώς και την έναρξη των διαπραγματεύσεων για τον εκσυγχρονισμό του Υγειονομικού Συστήματος που δεν πρέπει να είναι η ιδιωτικοποίησή του, καθώς το 100% του νοσοκομειακού προσωπικού και το 78% του συνολικού πληθυσμού την απορρίπτει.

Ενα ακόμη στοίχημα είναι η δωρεάν και ελεύθερη εκπαίδευση. Αν σκεφτεί κανείς ότι η παιδεία είναι το κλειδί για την ατομική ανάπτυξη της προσωπικότητας και την πρόοδο της μονάδας, της κοινωνίας αλλά και μιας χώρας ολόκληρης και το συνδυάσει με το ότι εκατοντάδες χιλιάδες παιδιά δεν πηγαίνουν σχολείο, ότι από το 90% των παιδιών που ξεκινά το δημοτικό μόνο το 68% αυτών καταφέρνει να το τελειώσει, τότε μπορεί σχετικά εύκολα να σχηματίσει μία άποψη για την κατάσταση που επικρατεί. Το χειρότερο όμως είναι ότι παρά τα προβλήματα και τις αντιξοότητες, η κατάσταση θα επιδεινωθεί με την επαπειλούμενη κατάρρευση της δημόσιας παιδείας.

Πάντως, η νίκη αυτή του «Φαραμπούντο Μαρτί» έχει διττή σημασία, καθώς είναι η πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας, όπου ένα κόμμα προερχόμενο από την Αριστερά, και δη τη μαχόμενη Αριστερά, κατορθώνει να αναδειχτεί πρώτη πολιτική δύναμη στη χώρα, αν και η άνοδος του «Φαραμπούντο Μαρτί» θεωρούνταν από όλους αναμενόμενη. Επίσης, η χρονική συγκυρία που επιτεύχθηκε αυτή η νίκη. Το τελευταίο διάστημα συνολικά το κίνημα σε όλη τη Λατινική Αμερική -που ανέκαθεν ήταν ακμαίο και ριζοσπαστικό -έχει κατορθώσει να ανατρέψει εν μέρει το σκηνικό σε όλη την ήπειρο. Στην Κολομβία, οι «Ενοπλες Επαναστατικές Δυνάμεις της Κολομβίας»-(FARC-EP) κατέχουν το 40% της χώρας και βρίσκονται σε συνεχείς συνομιλίες με την κυβέρνηση του Αντρές Παστράνα, για να επιτευχθεί μια ειρηνική συμφωνία, όπου στόχος της θα είναι «μια άλλη Κολομβία». Στη Βενεζουέλα, η εκλογή Τσάβες καθώς και οι συνεχείς επιτυχίες του «Πατριωτικού Πόλου» με την υπερψήφιση της αλλαγής του Συντάγματος διαμορφώνουν το σκηνικό για το ριζικό μετασχηματισμό σε μια πιο δίκαιη κοινωνία.

Επίσης, η παράδοση από τους Αμερικανούς της διώρυγας του Παναμά, στις 31 Δεκέμβρη του περασμένου έτους, καθώς και οι διεργασίες που λαμβάνουν χώρα σε πλείστες χώρες της Νότιας και Κεντρικής Αμερικής -Νικαράγουα, Εκουαδόρ, Περού, Γουατεμάλα, Μεξικό- έχουν διαφοροποιήσει σχετικά το συσχετισμό δυνάμεων, αφήνοντας πολλές ελπίδες για το μέλλον.

Οι πρώτες που ευλόγως -λόγω παρελθόντος αλλά και παρόντος- ανησυχούν ιδιαιτέρως, καθώς βλέπουν τους «υπηκόους» τους να υψώνουν το ανάστημά τους, είναι οι ίδιες οι ΗΠΑ. Ηδη από το 1998 οι ΗΠΑ αυξάνουν για μια ακόμη φορά την παρουσία τους -κυρίως πολιτική και στρατιωτική- στο Ελ Σαλβαδόρ, ενώ η Ουάσιγκτον διαμηνύει προς το «Φαραμπούντο Μαρτί» να είναι προσεκτικό. Από την άλλη, η ντόπια ολιγαρχία -όπως ανέφερε το βρετανικό ΒΒC- είναι πολύ ανήσυχη και ήδη πιέζει πάρα πολύ την ακροδεξιά κυβέρνηση να λάβει τα μέτρα της. Τι μέλλει γενέσθαι; Ο χρόνος, αλλά κυρίως ο δρόμος που θα επιλέξει και στη συνέχεια το «Φαραμπούντο Μαρτί», θα το αποδείξει. Ωστόσο, ένα είναι σίγουρο, ότι το «παζλ» της Λατινικής Αμερικής εξελίσσεται ελπιδοφόρο και άκρως ενδιαφέρον.