«Το θέμα των οικονομικών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης (ΤΑ) και της διαχείρισής τους δεν είναι απλό, τυπικό η διαδικαστικό ζήτημα. Σχετίζεται με το ρόλο, το περιεχόμενο και, κυρίως, με την πολιτική που εφαρμόζει και διαχειρίζεται η ΤΑ», είπε στην αρχή της ομιλίας του ο Σπύρος Χαλβατζής, τονίζοντας ότι «υπάρχουν δύο διαφορετικές, διαμετρικά αντίθετες αντιλήψεις:

- Η μια εκφράζεται με τη θέση που εμείς προβάλλουμε με συνέπεια και σταθερότητα, για μια ΤΑ με το λαό για το λαό.

- Η άλλη αντίληψη θέλει, διαμορφώνει και προωθεί μια ΤΑ που χρησιμοποιείται ως μέσον και μοχλός για την προώθηση και εφαρμογή της αντιλαϊκής, αντεργατικής πολιτικής της αστικής τάξης, όπως εκφράζεται κάθε φορά στα πλαίσια της εξάρτησης και σήμερα από την ΕΕ, τη νέα ιμπεριαλιστική τάξη πραγμάτων.

Η σημερινή της εικόνα δίνει απάντηση σε όλους εκείνους που ανέπτυσσαν θεωρίες ότι δήθεν η ΤΑ μπορεί να βγει έξω από τις λειτουργίες και τη βασική κατεύθυνση των άλλων μηχανισμών του κράτους. Σ' αυτούς που υποστήριζαν ότι θα δημιουργήσουν σοσιαλιστικές νησίδες. Οι ουτοπίες ήταν πολλές.

Η ΤΑ στο αστικό καθεστώς χρησιμοποιείται σαν φίλτρο για τη διοχέτευση θέσεων, εντυπώσεων, εικόνων που βολεύουν την αστική τάξη. Χρησιμοποιείται και σαν μηχανισμός ενσωμάτωσης των εργαζομένων στο σύστημα.

Βασικός κίνδυνος είναι οι εργαζόμενοι να μη γνωρίζουν, να μη συνειδητοποιούν αυτόν το μηχανισμό και το περιεχόμενό του στο αστικό σύστημα. Να έχουν αυταπάτες για το χαρακτήρα και το ρόλο της. Οπως κίνδυνος είναι, από την άλλη μεριά, γνωρίζοντας τα παραπάνω, να μην αξιοποιούν τις όποιες δυνατότητες υπάρχουν ώστε να διεκδικούνται και μέσα απ' αυτή λύσεις σε μεγάλα λαϊκά προβλήματα».

Στη συνέχεια ο Σπ. Χαλβατζής αναφέρθηκε στις αλλαγές που προωθούνται στη δημόσια διοίκηση και στην ΤΑ στη χώρα μας:

«Στα πλαίσια του νεοφιλελευθερισμού που κυριαρχεί σε όλη την ΕΕ προωθούνται:

- Η εφαρμογή των νόμων της αγοράς

- Η απελευθέρωση των αγορών από κάθε μορφής προστατευτισμό

- Ο ανταγωνισμός μεταξύ των τμημάτων της δημόσιας διοίκησης (περιφέρειες, νομοί, δήμοι)

- Η επιχειρηματικότητα στους τομείς κοινωνικής πολιτικής

- Η συρρίκνωση των κοινωνικών υπηρεσιών που αποτελούν και σημαντικό τμήμα του δημόσιου χρέους

- Ο περιορισμός της έννοιας του δημόσιου αγαθού για τους εργαζόμενους.

- Η καταστρατήγηση και ο περιορισμός των κατακτήσεων των εργαζομένων στο εργασιακό επίπεδο

«Στο πολιτικό επίπεδο - συνέχισε ο ομιλητής - προωθούνται νέες σχέσεις διαπλοκής των πολιτικών θεσμών με το μεγάλο κεφάλαιο, με κατεύθυνση όχι απλώς την κερδοσκοπία από έργα ή προμήθειες αλλά τώρα από τον προγραμματισμό και διαχείριση ολόκληρων τομέων της ανάπτυξης, που πριν ασκούνταν αποκλειστικά από το κράτος, και με κριτήριο την επιλεξιμότητα που καθορίζεται από την ΕΕ και όχι από τις πραγματικές ανάγκες της χώρας. Στην κατεύθυνση αυτή προωθούνται παραπέρα:

1. Η αποψίλωση των δράσεων του δημόσιου και του ευρύτερου δημόσιου τομέα

2. Η συμμετοχή και των δυνάμεων της αγοράς στη διακυβέρνηση, την οποία εμφανίζουν ως δημοκρατική, προοδευτική, ακόμα και "συμμετοχική" εξέλιξη.

3. Η ολοκλήρωση της ιδιωτικοποίησης στρατηγικών τομέων της οικονομίας.

4. Η συρρίκνωση του προσωπικού της δημόσιας διοίκησης και ταυτόχρονη αντικατάστασή του με τεχνοκράτες.

5. Η αποσυγκέντρωση αρμοδιοτήτων και μεταφορά τους σε κατώτερα όργανα, περιφέρειες, σε νομούς και δήμους.

Ταυτόχρονα το κεντρικό κράτος αναλαμβάνει νέο ισχυρότερο κανονιστικό ρόλο. Προωθούν τη δημιουργία μηχανισμών, μοχλών για την ευκολότερη διοχέτευση και εφαρμογή της πολιτικής τους. Χρησιμοποιούν την ιδιαίτερη επαφή που έχει η ΤΑ με το λαό γι' αυτό το σκοπό».

«Σήμερα επιβάλλεται στους αιρετούς που αντιστέκονται να εφαρμόζουν μορφές διαχείρισης με κριτήρια την εμπορευματοποίηση των κοινωνικών αγαθών, την ανταποδοτικότητα, την κερδοσκοπία, την επιχειρηματικότητα, γιατί οι υπόλοιποι συναινούν», ανέφερε σε άλλο σημείο της ομιλίας του ο Σπ. Χαλβατζής.

«Η ΤΑ μετατρέπεται συνολικά σε επιχείρηση, που, σε μεγάλο βαθμό, πουλά τις υπηρεσίες με τις οποίες λειτουργεί, τη γη, το περιβάλλον της, τις αρμοδιότητές της σε συνύφανση με το μεγάλο κεφάλαιο. Η καθιέρωση δεικτών αποτελεσματικότητας της ΤΑ ως επιχείρησης, η τοποθέτηση μάνατζερ, προωθείται γοργά. Ο περιορισμός του αριθμού των δήμων και των νομών, η κατάργηση της αιρετής νομαρχίας διευκολύνουν τις επιλογές και κατευθύνσεις της ΕΕ και την εφαρμογή αυτής της επιχειρηματικής δράσης διευκολύνει το κεφάλαιο.

Η κατεύθυνση αυτή για την ΤΑ:

• Βοηθά την κεντρική εξουσία να αποποιηθεί των ευθυνών της για την ικανοποίηση μεγάλων λαϊκών προβλημάτων
• Αποπροσανατολίζει για το ποιος έχει την ευθύνη και υποβαθμίζει τις διεκδικήσεις σε τοπικό επίπεδο
• Καλλιεργεί τη συνείδηση στους εργαζόμενους ότι για να έχουν κάποια κοινωνική υπηρεσία πρέπει να ξαναπληρώσουν
• Σ' αυτή την κατεύθυνση οι αρμοδιότητες που ανατίθενται στην ΤΑ είναι εκείνες που βοηθούν τη συντήρηση, τη λειτουργία, τον εκσυγχρονισμό του συστήματος, όπως η φορολογική εξουσία ή κατασταλτικές εξουσίες (Δημοτική Αστυνομία).

Κυρίαρχο σύνθημα των κυβερνητικών παραγόντων και των συνεταίρων τους είναι η αποτελεσματικότητα. "Αποτελεσματικότητα" γι' αυτούς είναι η γρήγορη και ολοκληρωμένη εφαρμογή της πολιτικής τους, δηλαδή, ιδιωτικοποιήσεις, ανταγωνιστικότητα, πρόσθετη φορολογία, λιτότητα, ακύρωση ή περιορισμός κοινωνικών κατακτήσεων κλπ. Εχουν δηλώσει ότι υποτάσσουν τα πάντα στη λεγόμενη αποτελεσματικότητα. Ακόμα και την αντιπροσωπευτικότητα. Η αστική προπαγάνδα εντάσσει τα μέτρα και τις ρυθμίσεις αυτές στην προσπάθεια για "ανάπτυξη" της χώρας στα πλαίσια της ΕΕ».

Αναφερόμενος στην πρόταση του ΚΚΕ, ο Σπ. Χαλβατζής υπογράμμισε ότι βρίσκεται στον αντίποδα αυτής της λογικής, γιατί:

• Η ανάπτυξη δεν μπορεί να ταυτίζεται στενά με την ευμάρεια των οικονομικών δεικτών. Εχει ένα περιεχόμενο ευρύτερο κοινωνικό, πολιτιστικό, θεσμικό, πολιτικό, κλπ.
• Το κύριο είναι ποιος κερδίζει και ποιος χάνει από το αποτέλεσμα της όποιας ανάπτυξης εμφανίζεται στην ελληνική οικονομία.

Επομένως, από εμάς δε γίνονται δεκτά προγράμματα και θέσεις που έχουν στόχο την "προσαρμογή της ελληνικής ΤΑ και διοίκησης στις κατευθύνσεις του τοπικού πολιτικού και διοικητικού συστήματος της ΕΕ". Σ' αυτά τα πλαίσια θεωρούμε ότι τα οικονομικά της ΤΑ δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται σαν χρήματα που λείπουν από τα ταμεία της ΤΑ, αλλά κονδύλια που λείπουν από κοινωνικές υπηρεσίες. Επομένως η πάλη μας κινείται στην κατεύθυνση διεκδίκησης μέτρων για την ποιότητα ζωής των εργαζομένων, ενάντια στις αρνητικές επιπτώσεις σε βάρος του λαού».

«Για μας δε νοείται η οικονομική επάρκεια της ΤΑ να στηρίζεται στην πρόσθετη φορολογία των δημοτών, στην ανταποδοτικότητα των υπηρεσιών και μάλιστα κοινωνικού χαρακτήρα, στην πρόσθετη πληρωμή από τους δημότες υπηρεσιών αποκλειστικής ευθύνης του κράτους», τόνισε στη συνέχεια ο ομιλητής. «Γι' αυτό ζητάμε την κατοχύρωση των πόρων της ΤΑ ως ποσοστού από τον κρατικό προϋπολογισμό (με τρόπους που θα αποκλείουν ερμηνείες αλλά και παρεμβάσεις που θα το περιορίζουν). Ποσοστό που θα αυξάνεται ώστε να εξασφαλίζει την εύρυθμη λειτουργία της και την υλοποίηση των υπηρεσιών κι έργων που θα ικανοποιούν τις σύγχρονες ανάγκες των εργαζομένων.

Το παλιό αίτημα της ΤΑ για 8% από τον κρατικό προϋπολογισμό είναι ξανά επίκαιρο, σε μια πορεία με εκκίνηση το διπλάσιο του σημερινού εξευτελιστικού 2,7%.

Στην αντίθετη κατεύθυνση ήταν η αναθεώρηση του άρθρου 102 του Συντάγματος. Με αυτό, ουσιαστικά, προετοιμάστηκε το έδαφος για να αποποιηθεί το κράτος την ευθύνη του να εξασφαλίζει τους πόρους της ΤΑ. Παράλληλα, για πρώτη φορά και συνταγματικά κατοχυρώθηκε η δυνατότητα της τοπικής φορολογίας.

Αυτές τις κατευθύνσεις τις θεώρησαν θετικές οι κυρίαρχες δυνάμεις στα όργανα της ΤΑ (ΠΑΣΟΚ, ΝΔ, ΣΥΝ). Τις είχαν ενθαρρύνει. Αυτοί είχαν προτείνει την εφαρμογή της φορολογικής εξουσίας της ΤΑ. Χρησιμοποιούν παραπλανητικά τον όρο "αυτοτέλεια" της ΤΑ από το κράτος για την επιβολή και διαχείριση φόρων από την ΤΑ. Αλλά είναι γνωστό ότι, όπου εφαρμόστηκε αυτή η "αυτοτέλεια" στην Παιδεία, στην Υγεία, στην Πρόνοια, στις δημόσιες υπηρεσίες, στα ασφαλιστικά ταμεία, δεν ήταν τίποτα άλλο παρά δραστική αύξηση των δαπανών των εργαζομένων για τις υπηρεσίες αυτές. Και αποκαλύπτονται πλήρως (παρά τα λόγια που λένε ότι δε θα επιβληθούν νέοι φόροι) με την τοπική φορολογία, αφού το κύριο επιχείρημά τους, ο πυρήνας της θέσης τους, στηρίζεται στην τοποθέτηση: "Η χρηματοδότηση των αναγκών της ΤΑ με δικούς της πόρους ικανοποιεί το κριτήριο της "αντιληπτικότητας". Δηλαδή, οι δημότες αντιλαμβάνονται τη σχέση τοπικών φόρων/τοπικών υπηρεσιών. Και κατά συνέπεια αυξάνεται η ευαισθησία τους απέναντι στις τοπικές υποθέσεις. Και συμπληρώνουν ότι έτσι "επιτυγχάνεται η συναίνεση στην επιβολή τοπικής φορολογίας και αυξάνεται το αίσθημα της δημοτικής συνείδησης και η ομαλή σχέση διοικούντων και διοικουμένων"».

«Μ' αυτή την πολιτική θέλουν να περιορίσουν τις διεκδικήσεις των πλατιών λαϊκών στρωμάτων για τα δικαιώματά τους σε όλες τις κοινωνικές υπηρεσίες (Υγεία, Παιδεία, Πρόνοια), στο δικαίωμα για καθαριότητα, πράσινο κλπ.

• Να συρρικνώσουν τις αντιδράσεις των εργαζομένων και να τις διασπάσουν σε τοπικό επίπεδο
• Επιδιώκουν και διαμορφώνουν συνειδήσεις αποδοχής αντιλαϊκών μέτρων στο όνομα της συμμετοχής.

Ομως, πέρα απ' αυτά αυτή η πολιτική είναι επικίνδυνη γιατί αποδίδει σήμερα στα πλατιά λαϊκά στρώματα (που νιώθουν στην πλάτη και στην τσέπη τους την πολιτική της λιτότητας, του αυταρχισμού κλπ.) δήθεν επιδιώξεις και διεκδικήσεις για πράγματα που δε χρειάζονται. Πρέπει να γίνει συνείδηση στους εργαζόμενους ότι τα χρήματα που απαιτούνται για τη λειτουργία, την υλοποίηση των αρμοδιοτήτων της ΤΑ είναι χρήματα δικά τους, δηλαδή, των εργαζομένων. Αλλά και στο οικονομικό επίπεδο, πέρα από τη σωστή και διαφανή διαχείρισή τους, που θα έπρεπε να είναι αυτονόητη, πρέπει να αποτελεί βασικό κριτήριο των εργαζομένων η στάση των αιρετών στη διεκδίκηση πόρων για έργα και υπηρεσίες προς αυτούς.

Η συναίνεση και η ανοχή ακόμη, απέναντι στη συρρίκνωση των οικονομικών της ΤΑ, η μη διεκδίκηση των παρακρατημένων είναι στάση ενάντια στους εργαζόμενους. Η διεκδίκηση στα λόγια, στα γεύματα εργασίας, στις συζητήσεις, είναι παραπλάνηση. Οι κυρίαρχες δυνάμεις στα όργανα της ΤΑ όχι μόνο δεν αντιδρούν, αλλά προωθούν και εφαρμόζουν μέτρα που περιορίζουν συνεχώς τα οικονομικά της ΤΑ, καθώς και τη λειτουργία κατασταλτικών μηχανισμών, όπως η Δημοτική Αστυνομία, σε ανταποδοτική βάση. Ετσι η κατασταλτική τους λειτουργία γίνεται αυτοσκοπός».

«Γίνεται, νομίζουμε, φανερό ότι η θεσμική και οικονομική κρίση της ΤΑ είναι αποτέλεσμα της κρίσης του συστήματος. Επομένως, το ξεπέρασμα της κρίσης στην ΤΑ σημαίνει πριν απ' όλα ξεπέρασμα της κρίσης του καπιταλιστικού συστήματος σε όλα τα επίπεδα», τόνισε ο Σπ. Χαλβατζής. «Η διεκδίκηση του εργατικού, μαζικού κινήματος δεν απευθύνεται μόνο στην κυβέρνηση, αλλά θα πρέπει να στρέφεται και στους εκπροσώπους των δήμων και των νομαρχιών. Το πλαίσιο πάλης και στο χώρο της ΤΑ, αλλά και η διεκδίκησή μας από την ίδια την ΤΑ στη σημερινή συγκυρία είναι να απαιτήσουμε:

1. Την εφαρμογή της απλής αναλογικής σε όλα τα όργανα της ΤΑ, την εξασφάλιση των μέτρων και ρυθμίσεων που διευκολύνουν τη δυνατότητα εκλογής και συμμετοχής στη λειτουργία της ΤΑ.

2. Την εξασφάλιση της οικονομικής επάρκειας της ΤΑ για την υλοποίηση των αρμοδιοτήτων της, χωρίς οικονομική επιβάρυνση των εργαζομένων.

3. Την κατοχύρωση του πολιτικού ρόλου των οργάνων της. Να αντιταχθούμε στην όποια προσπάθεια αναγκαστικής υποκατάστασης του δήμου από άλλους μηχανισμούς του κράτους και το αντίστροφο.

Είναι ανάγκη να αντιταχθούμε:

4. Στη μεταφορά αρμοδιοτήτων αποκλειστικής ευθύνης του κράτους ιδιαίτερα στους τομείς Παιδείας, Υγείας-Πρόνοιας που επιβάλλεται να διατηρούν τον ενιαίο, δημόσιο, δωρεάν χαρακτήρα τους, όπως και της λειτουργίας (κατασταλτικών μηχανισμών).

5. Στο ασφυκτικό πλαίσιο ελέγχου και στον επικυρίαρχο ρόλο του γγ και στο ρόλο των διορισμένων οργάνων ελέγχου, αλλά και στον έλεγχο σκοπιμότητας των δήμων.

6. Στην όποια δυνατότητα ιδιωτικοποίησης των υπηρεσιών των δήμων και στη συνύφανση με το μεγάλο κεφάλαιο που επιχειρείται με διάφορες μορφές στη λειτουργία των δήμων.

7. Σε οποιαδήποτε αναγκαστική επιβολή διοικητικών μέτρων τόσο στη συγκρότηση των δήμων όσο και στην υλοποίηση αρμοδιοτήτων.

8. Στην προωθούμενη κατεύθυνση για λειτουργία της ΤΑ ως επιχείρησης και στα κριτήρια ελέγχου που έχουν ως βάση την ανταγωνιστικότητα μεταξύ των ΟΤΑ.

9. Στην εφαρμογή των ελαστικών σχέσεων εργασίας στους εργαζόμενους των δήμων.

10. Στην οποιαδήποτε προσπάθεια περιορισμού της λειτουργίας και δράσης των παρατάξεων, κινήσεων και συνδυασμών».

«Τα παραπάνω αποτελούν τα ελάχιστα που μπορούν να διασώσουν έστω κάποια από τα κοινωνικά χαρακτηριστικά της ΤΑ που την κάνουν να διαφέρει από τους άλλους μηχανισμούς του κράτους, γιατί η κατάκτηση ενός άλλου ρόλου της ΤΑ, προς όφελος των εργαζομένων, απαιτεί την ανατροπή του πλαισίου μέσα στο οποίο σήμερα κινείται», υπογράμμισε στη συνέχεια ο ομιλητής. «Είναι φανερό ότι τέτοιες μετατροπές απαιτούν γενικότερες αλλαγές, όχι βέβαια στο θεσμό της ΤΑ, αλλά ευρύτερα. Αλλαγές στο συσχετισμό των δυνάμεων στο συνδικαλιστικό κίνημα και σε πολιτικό επίπεδο.

Ωστόσο, εμείς και μέχρι να επιτευχθούν οι γενικότερες αλλαγές δε σταυρώνουμε τα χέρια. Παλεύουμε, κινητοποιούμε τους εργαζόμενους, διεκδικούμε από την κυβέρνηση, αλλά και από τους εκλεγμένους, φιλολαϊκές λύσεις σε λαϊκά προβλήματα. Το κύριο είναι να κινητοποιούμε πλατιά τους εργαζόμενους και μέσα από το εργατικό και μαζικό κίνημα να διεκδικούμε μαζικά, μαχητικά, αγωνιστικά και ενωτικά. Εχουμε απόλυτα καθαρό ότι οι όποιες μεταρρυθμίσεις δε λύνουν το πρόβλημα.

Εμείς δεν υποτασσόμαστε σ' αυτές τις λογικές. Αντιστεκόμαστε και παλεύουμε για λύσεις που θα βοηθούν, θα ενισχύουν την ανάπτυξη της πάλης των εργαζομένων για όλα τα προβλήματα.

Η αλλαγή του συσχετισμού των δυνάμεων στα τοπικά όργανα, και μάλιστα όταν αυτή έχει ευρύτερες διαστάσεις και μαζικό χαρακτήρα, μπορεί να δίνει αέρα και δυνατότητες τόσο στον ίδιο το θεσμό, όσο, κυρίως, στο γενικότερο αγώνα για τα δικαιώματα του λαού. Είναι ανάγκη να αξιοποιούνται οι συσπειρώσεις, να διευρυνθούν παραπέρα σε όλα τα μέτωπα, για όλα τα προβλήματα, στην κοινή δράση με αγωνιστικά, ταξικά κοινωνικά κινήματα, με το κίνημα των γυναικών, της νεολαίας, το αντιπολεμικό, το φιλειρηνικό.

Ο λαός με τους αγώνες του, με τη συγκρότηση του Λαϊκού Μετώπου και με την προϋπόθεση ότι θα υπάρχουν αποτελέσματα μέχρι το επίπεδο της εξουσίας, θα μπορέσει να αναδείξει λαογέννητους τοπικούς θεσμούς που θα έχουν λόγο και ρόλο στην τοπική, περιφερειακή ανάπτυξη προς όφελος του λαού και σε βάρος των μονοπωλίων».