Το επίσημο θέμα της Συνόδου των Βρυξελλών ήταν το Ευρωσύνταγμα. Ουσιαστικά, μέσω του Ευρωσυντάγματος, το οποίο στην πραγματικότητα είναι μια Συνθήκη η οποία ενσωματώνει όλες τις προηγούμενες συνθήκες και συμφωνίες, οι ιθύνουσες δυνάμεις (πολιτικές και οικονομικές) της ΕΕ προσπαθούν να ενισχύσουν το Διευθυντήριο τους και να το θωρακίσουν από κάθε άποψη, οικονομική, πολιτική και στρατιωτική. Επιδίωξή τους η ακόμη εντονότερη και αυτοτελής ιμπεριαλιστική δράση. Πρέπει να μπορούν να κάνουν τις δικές τους επεμβάσεις, να έχουν τους δικούς τους μηχανισμούς καταστολής, να έχουν τα δικά τους μέσα για να πετύχουν αυτούς τους σκοπούς.

Το σχέδιο του Ευρωσυντάγματος, το οποίο παρουσιάστηκε στη Σύνοδο της Χαλκιδικής (Ιούνης 2003) από τον πρόεδρο της Συντακτικής Συνέλευσης, Βαλερί Ζισκάρ Ντ' Εστέν, απαντάει ακριβώς σ' αυτές τις ανάγκες του «ευρωπαϊκού» ιμπεριαλισμού.

Ομως, τόσο στη Χαλκιδική, όσο και στις Βρυξέλλες αποδείχτηκε ότι η επίτευξη μιας συμφωνίας μεταξύ των «δεκαπέντε» για το Ευρωσύνταγμα είναι μια υπόθεση ιδιαίτερα περίπλοκη αν λάβει κανείς υπόψη τις πολλές και οξύτατες αντιθέσεις μεταξύ των «εταίρων». Αλλος ένας παράγοντας που επηρεάζει τις εξελίξεις σ' αυτό το μέτωπο είναι και οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, οι οποίες βλέπουν με ιδιαίτερη καχυποψία οποιαδήποτε προσπάθεια αυτοτελούς δράσης των Ευρωπαίων συμμάχων, ειδικά στον τομέα της άμυνας και της ασφάλειας.

Διαδικαστικά, τα σημεία διαφωνίας επί του σχεδίου Ντ' Εστέν εντοπίζονται στις αλλαγές που επέρχονται στον τρόπο λήψης των αποφάσεων και στη διαμόρφωση κάποιων νέων θεσμικών κέντρων εξουσίας στην ΕΕ. Η εκλογή ή όχι προέδρου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, ο αριθμός των κοινοτικών επιτρόπων και το μοίρασμα των αρμοδιοτήτων στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η κατάργηση της εκ περιτροπής προεδρίας, η κατανομή των ψήφων στα συμβούλια ανάλογα με το πληθυσμιακό μέγεθος κάθε χώρας προκαλούν συγκρούσεις και διαιρέσεις στους κόλπους της ΕΕ, αφού είναι φανερό ότι κάποιοι επιχειρούν να αποκτήσουν τον πλήρη έλεγχο και την ηγεμονία στην ΕΕ και κάποιοι άλλοι βλέπουν ότι «εξορίζονται» από τα κέντρα λήψης των αποφάσεων. Αντικειμενική βεβαίως τάση σε συνθήκες μονοπωλιακού καπιταλισμού και ανισόμετρης ανάπτυξης.

Τα παραπάνω θέματα απασχολούν την άρχουσα τάξη των κρατών-μελών στο σκληρό ανταγωνισμό για τον έλεγχο των εξελίξεων και την ηγεμονία στην Ευρωπαϊκή Ενωση των «είκοσι πέντε». Γεγονός που θα αντανακλάται σε ακόμη μεγαλύτερη επιθετικότητα κατά των λαών. Από την άποψη αυτή ιδιαίτερη σημασία αποκτά η εντυπωσιακή κίνηση του Γερμανού καγκελάριου, Γκ. Σρέντερ, να αναθέσει στο Γάλλο Πρόεδρο, Ζ. Σιράκ, να εκπροσωπήσει και τη Γερμανία στη συζήτηση κάποιων θεμάτων στη Σύνοδο. Ηταν μια κίνηση που ερμηνεύτηκε από όλους ως επίδειξη ισχύος και συνοχής του γαλλογερμανικού άξονα, που προβάλλει ως αδιαμφισβήτητος ηγεμονικός πόλος στην ΕΕ.

Το βάρος της υποστήριξης του «αντίπαλου δέους» στις γαλλογερμανικές επιδιώξεις ανέλαβαν στη Σύνοδο των Βρυξελλών οι κυβερνήσεις της Ισπανίας και της Πολωνίας, που αντιτίθενται στις προτάσεις του Ντ' Εστέν. Ολοι βέβαια γνωρίζουν ότι πίσω από αυτή τη διαμαρτυρία βρίσκονται οι Βρετανοί και οι Ιταλοί, που θέλουν τις ΗΠΑ να παρεμβαίνουν στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Η διαπίστωση των αντιθέσεων στη Σύνοδο των Βρυξελλών οδήγησε τους ηγέτες των κρατών-μελών στη διατύπωση ενός ευχολογίου για την πορεία των εργασιών της Διακυβερνητικής Διάσκεψης, η οποία θα πρέπει μέχρι τον ερχόμενο Δεκέμβρη, το αργότερο μέχρι τον Απρίλη του 2004, να καταλήξει σε ένα Ευρωσύνταγμα. Εξάλλου, η δήλωση της ιταλικής προεδρίας ότι θα αναλάβει να διαμορφώσει ένα νέο συμβιβαστικό κείμενο για να το παρουσιάσει στη Διακυβερνητική το Νοέμβρη, αποδεικνύει ότι το σχέδιο Ντ' Εστέν έχει αποδυναμωθεί πλήρως.

Στις Βρυξέλλες, όπως προηγουμένως και στη Χαλκιδική και στη Νίκαια, αποδεικνύεται ότι ενιαία πολιτική στην ΕΕ δεν πρόκειται να υπάρξει, διότι η ΕΕ είναι σύμφυτη με τον ενδοκαπιταλιστικό ανταγωνισμό. Ενιαία ΕΕ θα είναι όσον αφορά στην επίθεση σε βάρος των λαών.

Αυτό δε σημαίνει ότι οι «δεκαπέντε» μπορεί και να μην καταλήξουν στο Ευρωσύνταγμα. Οι ανάγκες του διεθνούς ανταγωνισμού και οι κοινές στοχεύσεις τους στην αντιμετώπιση των «προκλήσεων», δηλαδή στην αναγκαιότητα έντασης της ιμπεριαλιστικής δράσης για τα συμφέροντα των ευρωπαϊκών μονοπωλίων στην παγκόσμια αγορά, μπορεί να οδηγούν κρίσιμα ζητήματα να αντιμετωπίζονται και με συμβιβασμό μεταξύ τους.

Οσο για το ποιοι είναι οι στόχοι αυτής της Ευρωπαϊκής Ενωσης, δεν έχετε παρά να ρίξετε μια ματιά στο «δόγμα Σολάνα», το οποίο παρουσιάστηκε στη Σύνοδο της Χαλκιδικής και υιοθετήθηκε ομόφωνα από τους ηγέτες των κρατών-μελών της ΕΕ.

Το «δόγμα Σολάνα» έχει τίτλο «Μια ασφαλής Ευρώπη, σ' έναν καλύτερο κόσμο» και αποτελεί πλέον τη βάση για την πολιτική ασφάλειας της ΕΕ. Με το κείμενο αυτό, η ΕΕ εγκολπώνεται το αμερικανικό στρατηγικό δόγμα για την ασφάλεια. Χαρακτηρίζει την «τρομοκρατία», τη διάδοση των όπλων μαζικής καταστροφής και το οργανωμένο έγκλημα μείζονες απειλές κατά της ΕΕ και των κρατών-μελών της. Και για την αντιμετώπισή τους, υιοθετεί την πιο ακραία ιμπεριαλιστική επιθετικότητα. «Η παραδοσιακή μας αντίληψη της αυτοάμυνας - μέχρι τον πόλεμο του Κόλπου - βασιζόταν στο φόβο της εισβολής. Με τις νέες απειλές που εμφανίζονται, η πρώτη γραμμή άμυνας θα είναι συχνά στο εξωτερικό», αναφέρεται στο έγγραφο Σολάνα. Αμέσως μετά διατυπώνεται με τη μεγαλύτερη σαφήνεια το δόγμα των προληπτικών χτυπημάτων: «Αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να είμαστε έτοιμοι να δράσουμε προτού ξεσπάσει η κρίση. Οσο νωρίτερα αρχίζει η πρόληψη των συγκρούσεων και των απειλών, τόσο καλύτερα»!

Παράθυρο στον εφιάλτη άνοιξαν οι ηγέτες της ΕΕ με την υιοθέτηση της αμερικανικής στρατηγικής ανάλυσης για τα κράτη-παρίες και το σωφρονισμό τους. Διαβάζουμε στο κείμενο Σολάνα: «Ορισμένες χώρες έχουν αυτοτοποθετηθεί εκτός των ορίων της διεθνούς κοινωνίας. Μερικές επιζητούν τη μόνωση, ενώ άλλες παραβιάζουν συστηματικά τους διεθνείς κανόνες εσωτερικής διακυβέρνησης ή εξωτερικής συμπεριφοράς. Είναι επιθυμητό να επανέλθουν στη διεθνή κοινότητα αυτές οι χώρες. Οσες αρνούνται να το πράξουν θα πρέπει να καταλάβουν ότι η στάση τους συνεπάγεται κάποιο τίμημα, μεταξύ άλλων στις σχέσεις τους με την ΕΕ».

Η στρατιωτικοποίηση της ΕΕ προωθείται με ταχύτατους ρυθμούς και οι επεμβάσεις γίνονται το κύριο εργαλείο εξωτερικής πολιτικής της Ενωσης. Μια τέτοια επιλογή σημαίνει νέα εξοπλιστικά προγράμματα, πολλαπλές στρατιωτικές επεμβάσεις.

Μέρος αυτής της διαδικασίας στρατιωτικοποίησης είναι και η συγκρότηση του Ευρωστρατού, ενός νέου στρατού που θα αναλαμβάνει επεμβάσεις, εντός και εκτός ΝΑΤΟικού πλαισίου, πάντα όμως εναντίον των λαών που ζητούν την οικονομική, πολιτική και εθνική τους χειραφέτηση.

Στις Βρυξέλλες είχαμε, στο περιθώριο της Συνόδου, μια κρίσιμη συνάντηση των ηγετών της Γαλλίας, της Γερμανίας και της Βρετανίας για την προώθηση της πολιτικής «κοινής άμυνας».

Η διαρθρωτική συνεργασία ανάμεσα στις ισχυρές ιμπεριαλιστικές χώρες με τη συμμετοχή τώρα της Βρετανίας, το «μακρύ χέρι» των ΗΠΑ, έρχεται να απαντήσει στις ανάγκες ειδικών δράσεων, σύνθετων δράσεων. Εναντίον ποιων;

Το συμπέρασμα που έβγαλε ο σκληρός πυρήνας της ΕΕ είναι ότι για να αντιμετωπίσει τον ανταγωνισμό με τις ΗΠΑ και όχι τον ιμπεριαλιστικό πόλεμο, πρέπει να διαμορφώσει σκληροπυρηνικούς σχηματισμούς. Η συνάντηση των Βρυξελλών δείχνει ότι αναπτύσσεται οξύτατος ανταγωνισμός στην άμυνα και στο εσωτερικό της Ευρώπης και πέρα από την Ευρώπη. Δεν πρόκειται για ανταγωνισμό στην άμυνα, είναι στην ουσία ανταγωνισμός στην επίθεση, είναι πόλεμος, είναι εκβιασμός, είναι στρατιωτικές πιέσεις για τη συμμετοχή στη λεία.

Δεν είναι τυχαίο ότι αμέσως μετά απ' αυτή την εξέλιξη συγκλήθηκε έκτακτα, μετά από απαίτηση των ΗΠΑ, το Ατλαντικό Συμβούλιο (NAC) του ΝΑΤΟ, σε επίπεδο πρέσβεων μονίμων αντιπροσώπων, για περισσότερη «διαφάνεια» επί των σχεδίων ευρωπαϊκής «άμυνας». Η επίσημη αιτιολογία για τη σύγκληση του NAC ήταν οι «ανησυχίες» των ΗΠΑ, που απαιτούν «διευκρινίσεις» επί της πορείας της ευρωπαϊκής «άμυνας», όπως διαμορφώνεται στην ουσιαστική διαπραγμάτευση επί του σχεδίου ευρωπαϊκού Συντάγματος.

Η εκδήλωση «ανησυχίας» εκ μέρους των ΗΠΑ αφορούσε στην «επαναπροσέγγιση» της Βρετανίας στην «ευρωπαϊκή άμυνα», ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου των Βρυξελλών (16-17 του Οκτώβρη 2003). Σύμφωνα με το βρετανικό Τύπο, στο τακτικό εβδομαδιαίο NAC, ο Αμερικανός πρέσβης, Νίκολας Μπερνς, είχε δηλώσει ότι «ορισμένες» ευρωπαϊκές «αμυντικές» πρωτοβουλίες αποτελούν «απειλή για το μέλλον του ΝΑΤΟ». Ετσι οι Αμερικανοί ζήτησαν «εξηγήσεις» βασικά για το αναγγελθέν «Ευρωπαϊκό Γενικό Επιτελείο» στο Τερβίρεν (Βέλγιο), ξεχωριστά από το ΝΑΤΟ. Αυτή η εξέλιξη φανέρωσε ένα ακόμη βήμα όξυνσης του ανταγωνισμού ανάμεσα στο γαλλογερμανικό κυρίως άξονα και στις ΗΠΑ, μετά το ανάλογο φαινόμενο κατά την έναρξη του πολέμου ενάντια στο Ιράκ.

Ετσι, η όποια μετεξέλιξη της Ευρώπης, και με δεδομένη την όξυνση των ανταγωνισμών, προσθέτει νέες απειλές στην υπόθεση της ειρήνης και στο δικαίωμα του κάθε λαού, ανεξαρτήτως της διεθνοποίησης, να επιλέγει το δικό του δρόμο οικονομικής και κοινωνικής εξέλιξης.