«Πού να βρω την ψυχή μου...». Αυτές οι έξι λέξεις, από το ποίημα του Οδυσσέα Ελύτη, ποίημα σύμβολο της ατελεύτητης αγωνίας αυτού του τόπου και λαού για το τι του μέλλεται - λέξεις που απηχούν και τη συνέχειά τους, «το τετράφυλλο δάκρυ» της ψυχής - τιτλοδοτούν το νέο τρίτομο έργο του Μίκη Θεοδωράκη (εκδόσεις «Α.Α. Λιβάνη»). Πρόκειται για κείμενα (άρθρα και ομιλίες), που κατά καιρούς έγραφε ο κορυφαίος συνθέτης και για «ανθολόγηση» των απειράριθμων συνεντεύξεών του, τις οποίες «απέσταξε» η Ιωάννα Κολοβού. Ο πρώτος τόμος υποτιτλίζεται «Μουσική», ο δεύτερος «Τέχνη και Πολιτισμός» και ο τρίτος «Ιδέες». Το τρίτομο έργο παρουσιάστηκε χτες στο σπίτι του συνθέτη, με άνοιγμα του Η. Λιβάνη και ομιλίες των υπουργών Πολιτισμού και Παιδείας, Ε. Βενιζέλου και Π. Ευθυμίου, των Α. Πεπαλάση, Χρ. Αργυρόπουλου, Λ. Παπαδόπουλου και τον συνθέτη.

Οχι μόνο λόγω του οφειλόμενου σεβασμού στο αγωνιστικό παρελθόν του και στο τεράστιας σημασίας, αξίας, αλλά και ποσότητας μουσικό έργο του Μ. Θεοδωράκη, αλλά και λόγω του τίτλου του τρίτομου βιβλίου του - όλοι οι ομιλητές έδωσαν τη δική τους «ερμηνεία» στον τίτλο. Ο Ε. Βενιζέλος είπε ότι ο συνθέτης διάλεξε αυτό το σπίτι γιατί «η ψυχή του θέλει να συνομιλεί με την Ακρόπολη, γιατί ο ίδιος είναι η "Ακρόπολη" της μουσικής μας». Χαρακτήρισε τον Μ. Θεοδωράκη «φυσικό φαινόμενο, έναν ποταμό», που «ανήκει στην ιστορία» και «ως μαρξιστής διαμορφώνει συγκεκριμένη ιδεολογία και θεωρία για τη μουσική και τον πολιτισμό, μια νεοελληνική ιδεολογία της αξιοπρέπειας αυτού του τόπου και λαού».

Ο Π. Ευθυμίου, μεταξύ άλλων είπε ότι «ο τίτλος του βιβλίου είναι σύμβολο για το πού να αναζητήσουμε τη ζωή μας και προσφέρει ένα παγκόσμιο υπόδειγμα για τη ζωή». Ο υπουργός, μιλώντας για το «παράπονο του Μίκη ότι ανατρέπεται από την πραγματικότητα της μουσικής βιομηχανίας», τον παρηγόρησε ...με την ενασχόληση των παιδιών με το έργο του, στα πλαίσια των Πανελλήνιων Μαθητικών Μουσικών Αγώνων και με την απόδοση του ονόματός του σε σχολείο του Ωρωπού. Στην «ψυχή» του συνθέτη ο Χρ. Αργυρόπουλος απέδωσε τις ιδιότητες της «πειστικότητας, της αιμάσσουσας ειλικρίνειας, ακόμα και διακινδυνεύοντας καταστάσεις και σχέσεις» και τόνισε: «Ο Μίκης δε θα πάψει να είναι αυτό που ήταν, γιατί γνωρίζει ότι δεν έχουν τελειωμό τα βάσανα του λαού και του τόπου μας». Ο Λ. Παπαδόπουλος χαρακτήρισε τον συνθέτη «άγρυπνη συνείδηση, ένθερμο πατριώτη και συνομιλητή του λαού, ο οποίος τον έχει σαν εικόνισμά του». Ο Α. Πεπαλάσης σημειώνοντας την άποψη του Μ. Θεοδωράκη ότι «σήμερα έχουμε κατάρρευση του πολιτιστικού ιστού στον αναπτυγμένο κόσμο, ενώ ο υπόλοιπος κόσμος υποφέρει από τη μιζέρια», πρότεινε το έργο του αυτό να γίνει διδακτέο ανάγνωσμα στα σχολεία.

Ο Μ. Θεοδωράκης κλείνοντας την παρουσίαση μίλησε για την «αιρετική» άποψή του, ότι «ο πολιτισμός είναι η ρίζα, το θεμέλιο, και όχι το εποικοδόμημα» και τόνισε: «Ολοι οι Ελληνες, επί 2.500 χρόνια ψάχνουμε την ψυχή μας. Είμαστε μόνοι μας. Ο τίτλος του βιβλίου καλεί όλους μας σε μια "ενδοσκόπηση", ένα κοίταγμα μέσα μας. Ο καθένας μας έχει μέσα του την αγωνία πού θα βρει την ψυχή του. Γι' αυτό το τραγούδι αυτό έγινε τραγούδι όλου του λαού».