Το ότι ο «λαμπερός» κόσμος του Χόλιγουντ έχει την ίδια χροιά «λάμψης» με τα ...ασημένια μαχαιροπίρουνα της μαφίας αποτελεί κοινό «μυστικό». Τα μεγάλα στούντιο φέρονται σαν «κλασικοί» «νονοί» στην οπτικοακουστική παραγωγή, κάνουν ό,τι μπορούν να φιμώσουν τις ανεξάρτητες φωνές και παραγωγές και φυσικά «πατρονάρουν» με κάθε τρόπο τις απονομές των «Οσκαρ» αλλά και τις «Χρυσές Σφαίρες», που θεωρούνται προπομπός τους.

Αυτή η στάση εξηγείται απολύτως αν σκεφτεί κανείς τα ιλιγγιώδη ποσά που «παίζονται» στο χώρο του θεάματος. Το κόστος κατανάλωσης (δηλαδή το συνολικό ποσό που ξοδεύτηκε για την αγορά και τη χρήση προϊόντων) μόνο για τα προϊόντα «οικιακής ψυχαγωγίας» στις ΗΠΑ έφτασε, το 2002, τα 22,2 δισεκατομμύρια δολάρια και αναμενόταν αύξηση για το 2003, «παγιώνοντας» τη συγκεκριμένη χώρα στην πρώτη θέση σε παγκόσμιο επίπεδο για το συγκεκριμένο δείκτη. Σύμφωνα με τα στοιχεία της MPAA (Αμερικανική Κινηματογραφική Ενωση, το ρόλο της οποίας θα δούμε παρακάτω), το 2000, η παραγωγή μιας ταινίας από ένα στούντιο κόστισε κατά μέσο όρο 55 εκατομμύρια δολάρια συν 27 εκατομμύρια για τη διαφήμιση, δηλαδή, συνολικό κόστος 82 εκατομμύρια δολάρια ανά ταινία! Ποσά άγνωστα για οποιαδήποτε άλλη χώρα.

Ωστόσο, οι ανεξάρτητες παραγωγές στις ΗΠΑ εξακολουθούν να παλεύουν. Μάλιστα, υπάρχουν και γνωστοί «σταρ» του Χόλιγουντ που βοηθούν τον ανεξάρτητο κινηματογράφο (για παράδειγμα ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ που διοργανώνει το πετυχημένο φεστιβάλ ανεξάρτητου κινηματογράφου «Σάντανς») και βέβαια δεν είναι τυχαίο πως, παράλληλα, οι περισσότεροι από αυτούς αποτελούν και τον προοδευτικό «πυρήνα» του Χόλιγουντ, έστω και με τα αμερικανικά κριτήρια.

Αυτή η «κόντρα» έρχεται πάλι στην επιφάνεια, αυτή τη φορά με αφορμή το «χτύπημα» της οπτικοακουστικής πειρατείας. Το βράδυ της 23ης του Γενάρη, δύο μόλις μέρες πριν την «απαστράπτουσα» απονομή των «Χρυσών Σφαιρών», πράκτορες του FBI συνέλαβαν τον ηθοποιό Κάρμαϊν Κάριντι, μέλος της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, η οποία απονέμει τα «Οσκαρ». Ο Κάριντι φέρεται να ομολόγησε ότι πούλησε τις κόπιες των ταινιών που του έστειλε η Ακαδημία για να μπορέσει να ψηφίσει για τη συμμετοχή τους για «Οσκαρ», με σκοπό τη δημιουργία παράνομων αντιγράφων. Ο Κάριντι - έπαιξε στο δεύτερο και τρίτο μέρος του «Νονού» και σε δεύτερους ρόλους σε άλλες ταινίες και τηλεοπτικές σειρές - πιθανόν να μην είναι «άγιος». Είναι όμως πολύ δύσκολο να πιστέψει κανείς πως είναι ο μοναδικός «πειρατής» μεταξύ των 5.803 μελών της Κινηματογραφικής Ακαδημίας των ΗΠΑ. Πολύ περισσότερο δεν πιστεύει κανείς πως με αυτή τη σύλληψη θα σταματήσει η αναπαραγωγή και πώληση των νέων ταινιών στην παγκόσμια «μαύρη αγορά» πριν ακόμη διανεμηθούν στις αίθουσες. Σύμφωνα πάντα με τη MPAA, οι οικονομικές απώλειες των στούντιο από τα πειρατικά VHS και DVD ανήλθαν το 2002 μόνο στις ΗΠΑ στα 250 εκατομμύρια δολάρια, όσα και στη Ρωσία για την ίδια χρονιά. Φαίνεται λοιπόν πως ο Κάριντι ήταν ο πιο «εύκολος» στόχος για να σημειώσει το οπτικοακουστικό κατεστημένο των ΗΠΑ μια σημειολογική νίκη, όχι ενάντια στην πειρατεία, αλλά απέναντι στην ανεξάρτητη παραγωγή. Ας δούμε γιατί.

Πριν μερικούς μήνες, δεκάδες Αμερικανοί και Ευρωπαίοι σκηνοθέτες εξέφρασαν την έντονη αντίδρασή τους στην απόφαση της Motion Picture Association of America (Κινηματογραφική Ενωση των ΗΠΑ, MPAA) να απαγορεύσει την αποστολή βιντεοκασετών και DVD στα μέλη της Αμερικανικής Ακαδημίας Κινηματογράφου, με το «φόβο» της πειρατείας. Μεταξύ των σκηνοθετών και ηθοποιών που αντέδρασαν σε αυτή την απόφαση συγκαταλέγονται οι Μάρτιν Σκορτσέζε, Ρόμπερτ Ολτμαν, Ανγκ Λι, Πέδρο Αλμοδόβαρ, Φράνσις Φορντ Κόπολα, Σον Πεν, Τζόντι Φόστερ κ.ά. Οι οποίοι κατήγγειλαν ότι η απόφαση αυτή δε στρέφεται κατά της πειρατείας αλλά κατά των ανεξάρτητων, χαμηλού προϋπολογισμού, αμερικανικών ταινιών, οι οποίες σπάνια προβάλλονται στις κινηματογραφικές αίθουσες, σε αντίθεση βέβαια με τις υπερπαραγωγές. Προσέθεταν ότι τα μέλη της Ακαδημίας δε θα μπορούν να παρακολουθήσουν αυτές τις παραγωγές και κατά συνέπεια να τις ψηφίσουν για υποψηφιότητα στα «Οσκαρ». «Πολλές σπουδαίες ταινίες, και πιο συγκεκριμένα όσες παίρνουν ρίσκα, για να φτάσουν σε ένα ευρύτερο κοινό, στηρίζονται στην κριτική αποδοχή τους και, όταν είναι αρκετά τυχερές, στην προσοχή και στην εκτίμηση που θα τους δείξουν τα μέλη της Ακαδημίας. Η απόφαση της ΜΡΑΑ καταστρέφει ανεπανόρθωτα την τύχη αυτών των ταινιών, που έτσι κι αλλιώς έχουν ήδη περάσει δύσκολες μέρες προσπαθώντας να βρουν πρώτα χρηματοδότηση και έπειτα διανομή». Και δήλωναν πως θα αντισταθούν στην προσπάθεια της MPAA «να εμποδίσει αυθαίρετα και αδικαιολόγητα την πρόσβασή τους σε ένα κοινό το οποίο δικαιούνται και επίσης έχουν ανάγκη για να υπάρξουν».

Να σημειωθεί ότι μεταξύ των μελών της MPAA συγκαταλέγονται η «Γουόλτ Ντίσνεϊ», η «Μέτρο Γκόλντγουιν Μάγερ», η «Παραμάουντ», η «Γιουνιβέρσαλ», η «Γουόρνερ», η «Twentieth Century Fox», η «Sony pictures» και άλλοι «κολοσσοί» της οπτικοακουστικής βιομηχανίας. Πρόκειται δηλαδή για όργανο των μονοπωλίων του συγκεκριμένου οικονομικού χώρου, δημιουργημένο το 1922 ως «συνδικάτο της κινηματογραφικής βιομηχανίας», όπως αυτοαποκαλείται.

Είναι χαρακτηριστικό πως σκηνοθέτες όπως ο Στίβεν Σπίλμπεργκ και ο Τζορτζ Λούκας, όχι μόνο δεν αντέδρασαν, αλλά στήριξαν την «πρωτοβουλία» της MPAA. Κάποιος θα μπορούσε να πει πως αυτό είναι φυσιολογικό, από τη στιγμή που οι ταινίες των δύο αυτών καθαρά εμπορικών σκηνοθετών είναι από τις πρώτες «επιλογές» των «πειρατών». Κι όμως, ακριβώς αυτό το γεγονός αποδεικνύει ακόμη περισσότερο το ιδεολογικό-οικονομικό υπόβαθρο της σύγκρουσης. Διότι η «πειρατεία» δε φαίνεται να ενοχλεί καθόλου την ανάπτυξη της κερδοφορίας των δύο σκηνοθετών και των εταιριών τους, όπως δεν εμποδίζει και τη σχεδόν πλήρη κυριαρχία των χολιγουντιανών υπερπαραγωγών στη διεθνή διανομή. Αντίθετα μάλιστα, η νόμιμη και παράνομη διανομή μοιάζουν να «αλληλοτροφοδοτούνται», με χειροπιαστό αποτέλεσμα την εξαφάνιση των ανεξάρτητων παραγωγών ακόμη και από τις αίθουσες της χώρας τους, για να μη μιλήσουμε για τους πάγκους της «μαύρης αγοράς».

Στο πλαίσιο αυτό, η σύλληψη του Κάριντι - τον οποίο, παρεμπιπτόντως, δεν απειλεί καμία μεγάλη ποινή - ήρθε τόσο «κουτί» για να ενισχύσει την επιχειρηματολογία των στούντιο, που τείνει να φαντάζει ακόμη και ύποπτη. Ισως αυτό να ακούγεται «συνωμοσιολογικό», αλλά θα πρέπει να ληφθεί υπόψη πως μετά από αυτή τη σύλληψη, είναι πιο «εύκολη» η εφαρμογή της απόφασης της MPAA. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι τα μέλη της Ακαδημίας θα βλέπουν τις ταινίες σε ειδικές προβολές σε κινηματογραφικές αίθουσες και βέβαια δε θα υπάρχει καθόλου χρόνος να ρίξουν έστω και μια ματιά στις ανεξάρτητες παραγωγές. Το «παιχνίδι» γίνεται πια ακόμη πιο «στημένο»...