ΒΡΥΞΕΛΛΕΣ(του ανταποκριτή μας ΒΗΣ. ΓΚΙΝΙΑ).-

Το διήμερο Συμβούλιο των Υπουργών Εξωτερικών ολοκληρώθηκε χθες στις Βρυξέλλες με τις καθιερωμένες συνόδους ενταξιακών διαπραγματεύσεων μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) και των έξι υποψήφιων χωρών (Κύπρος, Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχία, Εσθονία, Σλοβενία) που προηγούνται, δίνοντας έτσι την ευκαιρία και στην κυπριακή πλευρά να τοποθετηθεί, έστω και διστακτικά, ενόψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ελσίνκι (10/11 Δεκέμβρη). Με δεδομένο το «βαρύ κλίμα» (Γ. Παπανδρέου) που προωθεί, έντεχνα ή μη, η ελληνική πλευρά, συρόμενη προς ένα «ναι», χωρίς ουσιαστικά ανταλλάγματα, στην αναβάθμιση των σχέσεων ΕΕ/Τουρκίας, και με την Αγκυρα να ξεδιπλώνει την τελική διπλωματική επίθεση (υποσχέσεις του Ετσεβίτ για κατάργηση της θανατικής ποινής και του ΥΠΕΞ Ισμ. Τζεμ για αποδοχή «των ευρωπαϊκών κανόνων για το Αιγαίο»), η κυπριακή πλευρά δεν θέλησε να «φορτώσει» περαιτέρω το κλίμα και ο Κύπριος ΥΠΕΞ Γ. Κασουλίδης προέβη σε σιβυλλικές δηλώσεις. Η κυπριακή πλευρά δεν τοποθετείται επί του βασικού ζητήματος του Ελσίνκι, αυτό της αναγνώρισης στην Τουρκία καθεστώτος υποψήφιας προς ένταξη χώρας, εκτιμώντας ότι «αυτό είναι κάτι που αφορά την Ελλάδα και τους εταίρους της». Ο Γ. Κασουλίδης δεν αναμένει ούτε «αποσύνδεση» των κυπριακών ενταξιακών διαπραγματεύσεων από την επίλυση του πολιτικού ζητήματος, καθότι σύμφωνα με την κυπριακή κυβέρνηση «όλες οι αποφάσεις της ΕΕ δε συνδέουν με κανέναν τρόπο το Κυπριακό με την ενταξιακή πορεία της Κύπρου».Στα πλαίσια αυτά η γαλλική παρεμβολή περί «μη αυτοματοποίησης», δηλαδή περί αποκλεισμού της εκ των προτέρων συμφωνίας για «αυτόματο» πέρασμα από το τέλος των ενταξιακών διαπραγματεύσεων στην πλήρη ένταξη της Κύπρου, μπορεί να συνάδει με τις ευρωπαϊκές «αρχές» και κανόνες περί διεύρυνσης (η οριστική πολιτική απόφαση για την πλήρη ένταξη κάθε υποψήφιας χώρας είναι ανεξάρτητη από την πορεία των ενταξιακών διαπραγματεύσεων), αλλά οπωσδήποτε, για την κυπριακή πλευρά, βρίσκονται «εκτός τόπου και χρόνου». Το μόνο που προσδοκά η Λευκωσία από το Ελσίνκι, σύμφωνα με τον Γ. Κασουλίδη, είναι «στην περίπτωση που η Τουρκία δε συνεργάζεται για τη λύση του Κυπριακού, να υπάρξει μια απάντηση της ΕΕ, γιατί η Τουρκία δεν μπορεί να έχει εσαεί τη δυνατότητα να τιμωρεί την Κύπρο». Ο Κύπριος ΥΠΕΞ αρνήθηκε να απαντήσει σε ερώτημα περί δυσμενών συνεπειών από ένα ενδεχόμενο ελληνικό «όχι» στο Ελσίνκι. Είναι όμως σαφές ότι μια τέτοια συμπεριφορά, δεν μπορεί παρά να έχει πολιτικές συνέπειες και στην Κύπρο. Αμεσο αντίκρισμα του Ελσίνκι θα υπάρχει, σίγουρα, στις εκ του σύνεγγυς συνομιλίες της Νέας Υόρκης υπό τον ΓΓ του ΟΗΕ Κόφι Ανάν, οι οποίες έχουν επίτηδες χρονικό ορίζοντα μέχρι 15 Δεκέμβρη, γεγονός που καθιστά προβληματική και την παρουσία του Προέδρου της Κύπρου Γλ. Κληρίδη στο Ελσίνκι. Μια ακόμη απόδειξη ότι η Νέα Υόρκη είναι συμπληρωματική του Ελσίνκι, και δεν αφορά ουσιαστική προώθηση του Κυπριακού.

Πάντως, μετά το χθεσινό «άνοιγμα» της Αγκυρας για το Αιγαίο, διαφαίνεται μια εξεύρεση «συμβιβασμού» στο Ελσίνκι, που ενδεχομένως να προσφέρει το απαραίτητο προκάλυμμα στην ελληνική κυβέρνηση με μια γενικόλογη αναφορά στη Χάγη, αλλά δε φαίνεται να προχωρά οτιδήποτε αφορά την ενταξιακή πορεία της Κύπρου και το πολιτικό ζήτημα, γεγονός που οπωσδήποτε ανησυχεί την κυπριακή πλευρά. Και είναι χαρακτηριστικό του κλίματος που διαμορφώνεται ενόψει του Ελσίνκι το γεγονός ότι στη χθεσινή επίσημη ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Στατιστικής Υπηρεσίας (Eurostat) για τη διεύρυνση και τις υποψήφιες χώρες, η Τουρκία φιγουράρει περίοπτα σ' όλους τους σχετικούς πίνακες με τα στοιχεία που αφορούν τις οικονομίες και των 13 χωρών, δηλαδή των δέκα χωρών της ΚΑ Ευρώπης, της Κύπρου, της Μάλτας, αλλά και της Τουρκίας. Για τις Βρυξέλλες, η Τουρκία πριν καν γίνει επίσημα, φαίνεται ήδη υποψήφια (...).

Το Συμβούλιο Υπουργών Εξωτερικών προετοίμασε, ενόψει του Ελσίνκι, και μια «έκθεση της προεδρίας» σχετικά με την «ενίσχυση της κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής για την ασφάλεια και την άμυνα», καθώς και για τη «μη στρατιωτικήδιαχείριση των κρίσεων». Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Ελσίνκι καλείται για πρώτη φοράνα αποφασίσει σχετικά με τις εντολές της ΝΑΤΟικής Συνόδου Κορυφής της Ουάσιγκτον (Απρίλης 1999) σχετικά με «ένα ισχυρότερο ρόλο της Ευρώπης που θα συμβάλει στη ζωτικότητα της Συμμαχίας στον 21ο αιώνα».

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κολωνίας (Ιούνης 1999) αποφάσισε ομόφωναγια τις «αρχές» και το «πλαίσιο» της ΚΕΠΠΑ συν Αμυνα (ΚΕΠΠΑΑ), αλλά το Ελσίνκι θα θέσει συγκεκριμένες βάσεις υλοποίησης. Δενπρόκειται για τη δημιουργία «ευρωπαϊκού στρατού», γεγονός που θα έθιγε την ευρωπαϊκή ομηρίαστα πυρηνικά και τους εξοπλισμούς από τις ΗΠΑ, αλλά για τη συγκρότηση μιας Δύναμης Ταχείας Επέμβασηςπου θα ενισχύσει τον ευρωπαϊκό «ρόλο» στη «διαχείριση κρίσεων» που απειλούν το ΝΑΤΟ, επιτρέποντας μεγαλύτερη «ευκινησία» στον Αμερικανό ηγεμόνα.Οπως δήλωσε χθες ο Γάλλος υπουργός Αμυνας Α. Ρισάρ « οι μεγάλες κρίσεις είναι της αρμοδιότητας του ΝΑΤΟ, αλλά σε μια περιφερειακή κρίση, η Ευρώπη θα μπορούσε να δράσει αυτόνομα».Ο Γάλλος υπουργός κατέστησε σαφές ότι αυτός ο «συνασπισμός δυνάμεων» για «κοινή» δράση ορισμένωνκρατών - μελών «δε θα εξαρτάται από μια διεθνική πολιτική εξουσία»,αφού οι ξεχωριστές κυβερνήσεις «διαφυλάττουν τον έλεγχο των δικών τους στρατιωτικών δυνάμεων».

Στο Συμβούλιο, ο αρμόδιος επίτροπος, Κρις Πάτεν (ο τελευταίος Βρετανός «διοικητής» του Χονγκ Κονγκ) δήλωσε ότι «είναι σημαντικό να διδαχθούμε από το μάθημα των Βαλκανίων για να διαχειριστούμε μια πολιτική πρόληψης των κρίσεω» και απέδωσε ιδιαίτερη βαρύτητα «στη μη στρατιωτική, αστυνομική πτυχή», με έλεγχο «της ανθρωπιστικής βοήθειας, των διοικητικών και δικαστικών δομών, των εκλογικών διαδικασιών». Το ζήτημα απασχολεί, βέβαια, και το ΝΑΤΟ. Ηδη προωθείται ως «πρώτο πείραμα» η αντικατάσταση των ΝΑΤΟικών δυνάμεων κατοχής (KFOR) με αποκλειστικά «ευρωπαϊκές» δυνάμεις, με προφανή σκοπό να αναλάβουν σταδιακά οι «Ευρωπαίοι» όλες τις «βρώμικες» επιχειρήσεις του ΝΑΤΟ στις οποίες οι ΗΠΑ θα επιλέξουν να μην εμπλεχτούν.

Οι 15 ΥΠΕΞ εξέδωσαν ομόφωνα μια ανακοίνωση για την υπουργική διάσκεψη του ΠΟΕ στο Σιάτλ, αποφεύγοντας επιμελώς οποιαδήποτε αναφορά στην πρώτη λαϊκή εξέγερση κατά της «παγκοσμιοποίησης» που μας αφορά όλους, για βασικά ζητήματα καθημερινής επιβίωσης. Το Συμβούλιο «σημείωσε με ιδιαίτερη λύπη ότι, παρ' όλες τις προσπάθειες, δεν κατέστη δυνατή η επίτευξη συμφωνίας». Σύμφωνα με την ΕΕ αυτό οφείλεται σ' ένα «συνδυασμό δυσκολιών», οι οποίες προέκυψαν από τις «αποκλίσεις φιλοδοξιών», την «ευαισθησία» ορισμένων υπό εξέταση ζητημάτων και «ελλείψεις όσον αφορά την προετοιμασία και τις διαδικασίες της Διάσκεψης». Το Συμβούλιο «εξέφρασε την απογοήτευσή του γιατί στο Σιάτλ χάθηκε μια ευκαιρία» και, αφού τόνισε ότι το «υφιστάμενο πολυμερές σύστημα εμπορίου παραμένει ένα υγιές και δυναμικό θεμέλιο», εκφράζει την πεποίθηση ότι «θα υπάρξουν νέες ευκαιρίες».