Το εκτρωματικό «σχέδιο Ανάν» προβλέπει τα χειρότερα για τους Ελληνοκύπριους σε ό,τι αφορά την επάνοδο των προσφύγων στα σπίτια τους ή τις αποζημιώσεις για τις περιουσίες που στερήθηκαν ή και έχασαν διά παντός.

Και σε αυτό το ζήτημα (όπως σε όλα που αφορούν τις δίκαιες απαιτήσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας) το «σχέδιο Ανάν» - προφανώς επίτηδες - προβλέπει δαιδαλώδεις διαδικασίες. Νομικά τερτίπια και «παραθυράκια», που αφήνουν ξεκρέμαστους τους Ελληνοκύπριους, και ειδικά τους πρόσφυγες.

Ως αποζημίωση θα πάρουν - αν πάρουν - ελάχιστα, μάλιστα όχι σε χρήμα, αλλά σε χαρτιά εξοφλητέα μέχρι και μετά από 25 χρόνια. Αυτή δε η 25ετία ίσως αρχίσει να μετράει από το 2009.

Η επιστροφή των προσφύγων υπό τουρκοκυπριακή διοίκηση προβλέπεται να γίνει με τέτοια χρονοδιαγράμματα και ποσοστώσεις που δε δημιουργούν συνθήκες ασφάλειας. Δεν έχουν καν τη βεβαιότητα ότι θα έχουν εκεί σχολεία για παιδιά τους.

Επιπλέον, αν θέλουν να επιστρέψουν σπίτι τους, θα πρέπει να τρέχουν για να αποδείξουν όχι απλά ότι ήταν το σπίτι τους, αλλά ότι ζούσαν εκεί τουλάχιστον για μια δεκαετία.

Σε κάθε περίπτωση, δεν αποκτούν όλοι οι πρόσφυγες το δικαίωμα της επιστροφής. Μέχρι τον 19ο χρόνο από την έναρξη εφαρμογής της ενδεχόμενης Συμφωνίας Ελληνοκυπρίων - Τουρκοκυπρίων ή μέχρι την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ, το ανώτατο ποσοστό σταδιακής επιστροφής των προσφύγων θα είναι μόλις στο 18% του συνόλου τους. Απ' εκεί και πέρα αίρεται ο περιορισμός, αλλά το κάθε συνιστών κράτος θα μπορεί να παίρνει ασφαλιστικά μέτρα έτσι που το ποσοστό τουρκόφωνων και ελληνόφωνων αντίστοιχα να είναι μέχρι τα 2/3 του πληθυσμού του.

Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι στο τουρκοκυπριακό συνιστών κρατίδιο υποχρεωτικά το 66% του πληθυσμού θα είναι Τουρκοκύπριοι ή Τούρκοι. Συν ένα 18% επιστρέψαντες Ελληνοκύπριοι πρόσφυγες, μας μένει ως υπόλοιπο ένα 15%, που επιστρέφει στα κατεχόμενα είτε σε 19 χρόνια είτε με την ένταξη της Τουρκίας στην ΕΕ. Και δε θα είναι μόνο Ελληνοκύπριοι, αλλά και πολιτογραφημένοι κάτοικοι της Κυπριακής Δημοκρατίας με άλλη εθνική καταγωγή (π.χ. Αρμένηδες, Μαρωνίτες, Αγγλοι, Ρώσοι κ.ο.κ.).

Συν το γεγονός ότι οι Ελληνοκύπριοι που θα ζουν στο τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος, κατά παράβαση κάθε δημοκρατικής αρχής, θα στερούνται των πολιτικών τους δικαιωμάτων και του δικαιώματος ψήφου για τη Γερουσία (ένα εκ των δύο νομοθετικών σωμάτων που συνιστούν το Ομοσπονδιακό Κοινοβούλιο της «Ενωμένης Κυπριακής Δημοκρατίας»).

Για τα δε εδάφη που προβλέπεται να επιστραφούν, ο σημαντικός όγκος μετατίθεται για το 2007. Και εδώ όμως προβάλλει απειλητικό το ενδεχόμενο αναβολής της επιστροφής.

Σε αρκετές περιπτώσεις νομιμοποιούνται οι τωρινοί «χρήστες». Οπου «χρήστες» δεν εννοούνται μόνο οι Τουρκοκύπριοι, αλλά κύρια οι εισβολείς, οι Τούρκοι έποικοι ή οι υπήκοοι άλλων χωρών (π.χ. Βρετανοί, Γερμανοί), που έσπευσαν στα κατεχόμενα να αγοράσουν γη και σπίτια προσφύγων για να περάσουν εκεί απολαυστικά κι ηλιόλουστα γεράματα...

Η επαναπόκτηση των περιουσιών ή αποζημιώσεων το συντομότερο που θα γίνει είναι σε περίοδο τριών χρόνων μετά την υπογραφή της λύσης και πέντε χρόνων - ή και περισσότερων - κατά απόφαση του Συμβουλίου Περιουσιών. Το νέο αυτό όργανο θα εξετάζει αιτήσεις επιστροφής ή αποζημίωσης και ζητήματα στέγασης (κύρια το πώς θα βολευτούν οι καταπατητές). Θα αποτελείται από δύο Ελληνοκύπριους, δυο Τουρκοκύπριους και τρεις «μη Κύπριους». Δε θα είναι υπήκοοι της Ελλάδας, της Τουρκίας ή της Βρετανίας, αλλά δεν αποκλείεται να είναι Αμερικανοί ή αχυράνθρωποί τους. Αν το όργανο αποφασίσει αναβολή επαναπόκτησης ή αποζημίωσης, όλα παγώνουν.

Εξάλλου το «σχέδιο Ανάν» απαιτεί από τον Πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας να απευθύνει επιστολή στην Ευρωπαϊκή Ενωση, όπου θα ζητείται να καταστεί η ιδρυτική συμφωνία της «Ενωμένης Κυπριακής Δημοκρατίας» πρωτογενές δίκαιο της ΕΕ. Ετσι θα εμποδίζεται ο κάθε Κύπριος πολίτης να διεκδικήσει τα ανθρώπινα δικαιώματά του από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Δηλαδή, να μπορεί να διακινείται ελεύθερα σε όλο το νησί και να διαχειρίζεται το σπίτι και το κτήμα του.

Ακόμα, απαιτεί, ο πρόεδρος να απευθύνει άλλη επιστολή στο Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, με την οποία θα απαιτεί απόσυρση όλων των προσφυγών διεκδίκησης περιουσιών που πολίτες κατέθεσαν εκεί εναντίον της Τουρκίας. Θα αναφέρεται ότι η ευθύνη για απώλεια χρήσης περιουσίας μεταφέρεται στο νέο, ομοσπονδιακό κράτος. Οτι αυτό θα παρέχει «εσωτερική θεραπεία» για το ζήτημα. Οτι θα είναι εφεξής το μοναδικό υπεύθυνο κρατικό μέρος για την καταβολή αποζημιώσεων (και όχι πια ο εισβολέας). Τέλος, θα ζητά από το Δικαστήριο να διαγράψει οποιεσδήποτε σχετικές διαδικασίες εκκρεμούν ενώπιόν του.

Τέλος, οι υποστηρικτές του «σχεδίου» κάνουν πολύ ντόρο, διαφημίζοντας την προβλεπόμενη από τον Ανάν «ευχέρεια» απόκτησης δεύτερης κατοικίας στην τουρκοκυπριακή πλευρά. Ωστόσο, ούτε αυτό το δικαίωμα είναι αυτόματο και γενικό. Το τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος θα δικαιούται, με δικό του νόμο, να ρυθμίζει και να περιορίζει αυτό το δικαίωμα για μια δεκαπενταετία ή μέχρις ότου το ακαθάριστο εθνικό προϊόν του τουρκοκυπριακού συνιστώντος κράτους φτάσει στο 85% του κατά κεφαλήν εισοδήματος του ελληνοκυπριακού συνιστώντος κράτους. Οπότε κι εκεί περιμένουμε τα χρόνια να περάσουν, ελπίζοντας ότι όλα θα εξελιχθούν ομαλά.