«Δεν μπορώ να καταλάβω τι εννοούμε με τη λέξη Ευρωπαίος σκηνοθέτης. Είναι κάτι φτιαχτό, κάτι σαν Φρανκενστάιν». Αυτό ήταν το ειρωνικό σχόλιο του Γάλλου σκηνοθέτη Ζαν Λικ Γκοντάρ στο άκουσμα του θέματος της φετινής, δεύτερης συνάντησης των υπουργών Πολιτισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Καννών: «Πώς γίνεται κανείς Ευρωπαίος σκηνοθέτης;».

Δεν είναι γνωστό αν ο διάσημος σκηνοθέτης είχε στο νου του, όταν έκανε αυτό το σχόλιο, τα σχέδια της ΕΕ για τον κινηματογράφο, τα οποία τον θέτουν στην «υπηρεσία» των κερδών των εταιριών παραγωγής και διανομής και τον καθιστούν «όπλο» ιδεολογικής χειραγώγησης. Το σίγουρο είναι πως αυτά τα σχέδια παραπέμπουν σαφώς σε έναν κινηματογράφο - «Φρανκενστάιν», που θα απειλήσει ακόμη και την ύπαρξη των εθνικών κινηματογραφιών.

Αλλωστε, ακόμη και η συνάντηση των υπουργών της ΕΕ στην «Κρουαζέτ» δεν αποτελεί τίποτα περισσότερο από ένα «γκαλά», με την επίφαση των «ανακοινώσεων» της αρμόδιας επιτρόπου για τον Πολιτισμό και την Παιδεία στην ΕΕ, Βίβιαν Ρέντινγκ, για «μέτρα ενίσχυσης» της ευρωπαϊκής παραγωγής. Τίποτα εντυπωσιακό ωστόσο δεν προέκυψε, ούτε θα μπορούσε άλλωστε, αφού ήδη από πέρυσι τέτοια εποχή στη Θεσσαλονίκη, οι ίδιοι υπουργοί είχαν υιοθετήσει τη συνέχιση των ίδιων - και αποτυχημένων - μέτρων, μέχρι το 2006. Το μόνο λοιπόν που βρήκε η επίτροπος να πει - για τα προσχήματα - ήταν η δημιουργία ακόμη ενός προγράμματος κινηματογραφικής εκπαίδευσης με «έμφαση» στις χώρες της ΕΕ με μικρή κινηματογραφική παραγωγή. Παρεμπιπτόντως, το ελληνικό υπουργείο Πολιτισμού δεν εκπροσωπήθηκε από κανέναν στις Κάννες.

Αυτό όμως που δεν μπόρεσε να κρύψει η επίτροπος - πολύ περισσότερο που το ακροατήριό της, αποτελούνταν από επαγγελματίες κινηματογραφιστές - ήταν η δεινή θέση των εθνικών κινηματογραφιών στο πλαίσιο της ΕΕ. Ετσι, το 70% της κινηματογραφικής διανομής στην ΕΕ αποτελείται από αμερικανικές παραγωγές, το 20% από εθνικές και μόλις το 10% από «τρίτες» ευρωπαϊκές χώρες. Ας δούμε πώς αντικατοπτρίζονται αυτά τα ποσοστά στα εισιτήρια για το 2003: Πέρυσι λοιπόν, οι κινηματογράφοι στην ΕΕ των «25» έκοψαν 954 εκατομμύρια εισιτήρια, δηλαδή 45 εκατομμύρια λιγότερα από το 2002. Οι χώρες με τους περισσότερους κινηματογραφόφιλους είναι: Γαλλία (174,2 εκατομμύρια εισιτήρια), Ηνωμένο Βασίλειο (167,3 εκατομμύρια), Γερμανία (149 εκατομμύρια) και Ισπανία (137,5 εκατομμύρια).

Μεταξύ των νέων κρατών - μελών, η Πολωνία έρχεται πρώτη, με 24 εκατομμύρια εισιτήρια (όσο στο Βέλγιο και τις Κάτω Χώρες, αλλά με μικρότερο πληθυσμό). Το 2003, οι εθνικές και οι ευρωπαϊκές ταινίες αντιπροσώπευαν το 26% όλων των πωλήσεων εισιτηρίων στην Ευρωπαϊκή Ενωση (στοιχεία μόνο για τους «15»), παρουσιάζοντας μείωση, έστω και μικρή, σε σχέση με το 2002. Οι αμερικανικές ταινίες αντιπροσώπευσαν το 72%. Πέρυσι οι γαλλικές ταινίες πούλησαν περισσότερα εισιτήρια στην Ευρώπη (8,8%) και ακολουθούν οι βρετανικές (6%), οι γερμανικές (3,6%) και οι ιταλικές (2,7%). Οι ταινίες από τις άλλες χώρες (εκτός της ευρωπαϊκής ηπείρου) αντιπροσώπευαν το 2,2% των εισιτηρίων στην ΕΕ!

Να θυμίσουμε πάντως, ότι στην περσινή σύνοδο για τα οπτικοακουστικά στην ΕΕ, που πραγματοποιήθηκε στη Θεσσαλονίκη, οι κινηματογραφιστές από τις πρώην σοσιαλιστικές χώρες και νυν μέλη της ΕΕ μετέφεραν μια πολύ «μαύρη» εικόνα για τις εθνικές τους κινηματογραφίες.