Πέρασαν οι καιροί που οι άνθρωποι, στην πλειοψηφία τους, γεννιούνταν και πέθαιναν «ριζωμένοι» στο γενέθλιο τόπο τους, χωρίς, ούτε για μια φορά στη ζωή τους, να κινήσουν για κάποιον άλλο. Ισως, ούτε για τη γειτονική με το χωριό τους κωμόπολη, ή για την «πρωτεύουσα» της περιφέρειάς τους. Ετσι, με τη φαντασία του, ο καθένας σχεδίαζε «Το μόνον της ζωής του ταξείδιον», για να θυμηθούμε και το αριστουργηματικό διήγημα του Βιζυηνού. Ο 20ός αιώνας, λόγω της ανάπτυξης μεταφορικών μέσων, και πρωτίστως λόγω της ολέθριας για το λαό μας πολιτικής, που επέβαλε η κάθε άλλο παρά εθνική ελληνική αστική τάξη και εφάρμοζαν οι εκάστοτε κυβερνητικοί εκλεκτοί της, μεταβλήθηκε σε αιώνα εξωτερικής και εσωτερικής μετανάστευσης, ξεριζωμού απροσμέτρητων Ελλήνων από το γενέθλιο τόπο τους. Ξεριζωμός, που, δυστυχώς, συνεχίζεται και σήμερα, οδηγώντας ακόμα και στην ερήμωση πολλών περιοχών της χώρας μας και, βέβαια, στη λησμονιά την ιστορία τους. Σ' αυτόν τον κίνδυνο, παρακινημένοι από το νόστο των «ριζών» τους, αντιπαρατίθενται όσοι ερευνούν και γράφουν - και δεν είναι λίγοι - βιβλία για την ιστορία της γενέτειράς τους.

Τέτοιο βιβλίο, αλλά ολόπλευρης, υποδειγματικής πληρότητας, είναι το βιβλίο - λεύκωμα «Η Σπάρτη ανάμεσα σε τρεις αιώνες (1834-2002)» (320 σελίδες), το οποίο κυκλοφόρησε ο Δήμος Σπάρτης, σε συνεργασία με τη μη κερδοσκοπική, πολιτιστική εταιρία «Μνήμες». Η υποδειγματικότητα αυτού του, πλουσιότατα εικονογραφημένου με φωτογραφίες και διάφορα ντοκουμέντα, βιβλίου είναι αποτέλεσμα συλλογικής δουλιάς ερευνητών, επιστημόνων, διανοουμένων, συλλεκτών (εγγράφων, εντύπων, φωτογραφιών, μαρτυριών κ.ά.) και ανωνύμων Σπαρτιατών, «ψυχή» της οποίας ήταν ο επιμελητής του έργου Φώντας Λάδης. Γιατί συλλογική; Γιατί οι συντελεστές αυτού του βιβλίου θέλησαν με ένα «διάλογο» να συνθέσουν τη νεότερη πορεία αυτής της μυθικής πόλης, που «δεκατίστηκε από τη μετανάστευση» και παραμένει αποκομμένη ακόμα από το κέντρο. Γιατί «άλλη η Σπάρτη του ενός, άλλη του άλλου. Γιατί η Σπάρτη, μπορεί να μας δίνει - ή να της δίνουμε - ανόμοια πράγματα, όμως είναι για όλους η κοινή αφετηρία. Οπως τα παιδιά με τη μάνα. Η αγάπη του καθενός μας γι' αυτήν είναι ίσης αξίας», τονίζει προλογικά ο Φ. Λάδης. Τα κείμενα αφορούν σε όλες τις πτυχές (κοινωνικές, πολιτικές, πολιτιστικές, αρχιτεκτονικές, λογοτεχνικές, κλπ.) της ιστορίας της Σπάρτης, από την επανίδρυσή της, το 1834, στις περιόδους ανάπτυξής της, αλλά και αποδυνάμωσής της, μετά τον πόλεμο.