ΗΤΑΝ ένας μαυροθαλασσίτης καπετάνιος αυτός, που πριν καθίσουμε στα σχολικά θρανία μάς είχε ταξιδέψει με την μπρατσέρα του στης Μαύρης Θάλασσας τα πόρτα. Ηταν τα πρώτα μαθήματα που παίρναμε από τον καπετάν Γιάννη, όταν με της φαντασίας τα φτερά πάλευε με τα κύματα κι εμείς ζούσαμε μαζί του του θαλασσοπνιγμού του τον κίνδυνο.

ΜΕ ΤΟΥ καπετάν Γιάννη τα «φροντιστήρια» στη ναυτοσύνη, ο δάσκαλος έπειτα στο Δημοτικό μας έβρισκε ξεφτέρια στη γεωγραφία, τολμηρούς ταξιδευτάδες με του ανέμου τα πλεούμενα εκείνης της εποχής. Ο δάσκαλος, βέβαια, με τους χάρτες απλωτούς πάνω στο μαυροπίνακα είχε κι αυτός τους τρόπους του να προσθέτει τα δικά του, καθώς μας ξαπολούσε ταξιδευτάδες στις μπρατσέρες και στις σκούνες κι ήθελε φωναχτά να λέμε όλα τα σημάδια της θάλασσας και της γης που περνάμε...

ΝΑ ΜΕΛΕΤΑΜΕ τις θάλασσες, τα νησιά, τους κάβους, να ξέρουμε τα πόρτα, που θα πιάσουμε. Ετσι άρχιζαν μέσα στην τάξη τα μυθικά εκείνα ταξίδια που από τα κοντινά τραβούσαν όλο και πιο πέρα κατηφορίζοντας προς το Μοριά και την αμμουδερή Πύλο. Υστερα στης Ασπρης και της Μαύρης Θάλασσας τα βασίλεια...

ΦΤΑΝΕΙ όμως κάποτε απρόσμενα της πράξης η δοκιμασία για όσα έμαθες, όσα άκουσες για χώρες και θάλασσες για λιμάνια. Είναι η φοβερή ώρα η άγρια. Το ξέσπασμα του πολέμου, που σου ξυπνάνε μνήμες από εκείνα τα μυθικά ταξίδια σου με τις μπρατσέρες που κουβαλούσαν το ρούσικο στάρι...

ΗΤΑΝ ένα κυριακάτικο κατοχικό πρωινό του 1941, που στην Αθήνα που την πατούσαν οι χιτλερικοί μαθεύονταν από τα χαράματα ως το μεσημέρι πως η χιτλερική Γερμανία είχε εξαπολύσει, χωρίς κήρυξη πολέμου, ένα χτύπημα τεράστιας δύναμης ενάντια στη Σοβιετική Ενωση.

ΤΑ ΡΑΔΙΟΦΩΝΑ, που αψηφώντας των Γερμανών τις διαταγές έμεναν ξεσφράγιστα στις κρύπτες, έδιναν τα πρώτα νέα για τη συγκλονιστική είδηση καθώς άρχιζε η φρικιαστική, αφανιστική επιδρομή που είχε στόχο την εξόντωση, την κατάκτηση και την υποδούλωση των λαών της Σοβιετικής Ενωσης.

ΑΠΟ ΤΙΣ πρώτες μέρες της Κατοχής το παράνομο ραδιόφωνο που έπιανε τις εκπομπές Μόσχας, Λονδίνου κι άλλων σταθμών αποτελούσε ένα κύριο στήριγμα καταγραφής ειδήσεων σχετικά με την εξέλιξη του συμμαχικού αγώνα.

Η ΕΙΣΒΟΛΗ των χιτλερικών τώρα σ' ένα τεράστιας έκτασης μέτωπο, που αμέτρητα σημεία, άγνωστα μέχρι τότε και στους χάρτες μόλις αναφερόμενα καθιστούσε για τη διαμόρφωση του εξωτερικού μας δελτίου μεγαλύτερη προσοχή, αλλά και τεχνικό εξοπλισμό.

ΜΙΑ από τις πρώτες ενέργειες, που κάναμε λίγες βδομάδες μετά τη γερμανική εισβολή ήταν να συγκροτήσουμε ειδικά τμήματα τακτικής παρακολούθησης των συμμαχικών ραδιοσταθμών στις ξενόγλωσσες εκπομπές τους. Καθόλου εύκολη δουλιά. Εκτός από την υψηλή γνώση της ξένης γλώσσας που απαιτούσε, ήταν αναγκαία κι άλλα σχετικά με την ονομασία αμέτρητων τοποθεσιών, που συχνά πάνω και γύρω τους ξετυλίγονταν για μήνες ολόκληρη η ειδησεογραφία.

ΗΤΑΝ τότε που ο αξέχαστος αγωνιστής, ο μπάρμπα Αντώνης Κόντες, πατέρας του ηρωικού Αλκη μάς πρόσφερε ξαφνικά για τις ανάγκες του εξωτερικού μας δελτίου ένα μοναδικό γεωγραφικό Ατλαντα του γερμανικού Επιτελείου με λεπτομερέστατη αναγραφή όλων των σχετικών στοιχείων. Μπορούσαμε έτσι ν' αναζητούμε και να βεβαιώνουμε τα τηλεγραφήματα και τις πληροφορίες. Κι αυτή ήταν πράγματι η γεωγραφία της ελπίδας, που μας έφερναν μέρα - νύχτα οι ειδήσεις.

ΤΩΡΑ εκείνο το παλιό μακρινό μάθημα της γεωγραφίας με του καπετάνιου και του δασκάλου τα μυθικά ταξίδια έφτανε με τις μακρινές φωνές.

ΜΗΝΥΜΑΤΑ από τις άκρες του κόσμου από τη Βιάσμα, τη Λάγκοντα, το Κλιν, την Οντέσα, το Κρασνοντάρ. Μια αλλιώτικη γεωγραφία, που στις 1.417 μέρες που κράτησε ο γερμανοσοβιετικός πόλεμος η Σοβιετική Ενωση έδωσε (στο συνολικό αριθμό των 50.000.000 νεκρών) 20.000.000 Σοβιετικούς πολίτες.

ΔΕΝ ξεχνιούνται όμως και ποτέ δε θα ξεχαστούν οι μεγάλες, οι τρομακτικές θυσίες του σοβιετικού λαού, για να επιτευχθεί η συντριβή του φασιστικού θεριού. Η ανθρωπότητα έχει στη μνήμη της εγγραφή αιώνια της μεγάλης αυτής προσφοράς για κείνους, που συνέτριψαν τους σιδερόφραχτους εισβολείς. Και σήκωσαν πάνω στους ώμους τους το πιο μεγάλο, αποφασιστικό μερίδιο του αντιφασιστικού συμμαχικού πολέμου. Αυτό ποτέ, ποτέ δεν ξεχνιέται. Είναι οφειλή πανανθρώπινη.