Η ιστορία του λαϊκού κινήματος της χώρας μας (που, όπως ειπώθηκε χαρακτηριστικά είναι «σκληρό καρύδι», αν και κάποιοι επιδιώκουν να την παραχαράξουν) και οι ανεξάντλητες διδαχές της για τις γενιές του σήμερα και του αύριο, μπλεγμένη με τις προσωπικές αναμνήσεις που αναμόχλευσαν έντονα βιώματα και συναισθήματα, ήταν όσα αναδύθηκαν στο συνέδριο που πραγματοποιήθηκε το περασμένο Σαββατοκύριακο στον Εύδηλο Ικαρίας, με τίτλο «Το πολιτισμικό ταξίδι των εξόριστων στο Αιγαίο». Στο επίκεντρο του συνεδρίου, που αποτέλεσε μια πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Οργανισμού του Δήμου Ευδήλου (ΠΟΔΕ), βρέθηκε η πολιτιστική αλληλεπίδραση και ανταλλαγή των κατοίκων της Ικαρίας και όσων αγωνιστών βρέθηκαν εξόριστοι στο νησί κατά την περίοδο 1946-1949.

Από τις πιο χαρακτηριστικές εισηγήσεις του συνεδρίου ήταν εκείνη του δημοσιογράφου Δημ. Σέρβου - που βρέθηκε εξόριστος στο χωριό Ακαμάτρα της Ικαρίας για 16 μήνες - και του δικηγόρου Γ. Λομβαρδά, κατοίκου του νησιού, που τότε είχε μόλις τελειώσει γυμνάσιο, οι οποίοι μοιράστηκαν με τους παρευρισκόμενους την κοινή ζωή ντόπιων και εξορίστων: Πώς αξιοποιήθηκε η ιδιότητα κάθε εξορίστου. Πώς «στήθηκαν» νοσοκομεία, πώς χρησιμοποιήθηκαν νέες μέθοδοι καλλιέργειας στα χωράφια, πώς «ανέβηκαν» θεατρικές παραστάσεις. Αλλά και το πώς οι Ικαριώτες «άνοιξαν τα σπίτια τους, μα κυρίως την αγκαλιά τους για τους εξόριστους». Ενώ, η δρ. Κοινωνιολογίας και μέλος της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού «Θέματα Παιδείας» Κ. Καμαρινού επισήμανε ότι με «κινητήρια δύναμη εγρήγορσης» τη μαρξιστική ιδεολογία, οι πολιτικοί κρατούμενοι εγκαινίασαν μια μορφωτική διαδικασία - για εξόριστους και ντόπιους - που δεν απείχε, αν σε μερικά σημεία δεν υπερείχε, από τις τυπικές εκπαιδευτικές μεθόδους: μαθήματα βασικού εγγραμματισμού, μαθήματα φωτογραφίας, λογιστικής κ.ά., ακόμα και προετοιμασία υποψήφιων φοιτητών.

Στο πλαίσιο του συνεδρίου προβλήθηκε ντοκιμαντέρ του Λ. Βαρδαρού με θέμα «Τόποι πολιτικής εξορίας και ιστορικής μνήμης», ενώ λειτούργησε έκθεση φωτογραφίας με υλικό από το αρχείο του συλλόγου Ραχιωτών Ικαρίας και του Ικαριώτη φωτογράφου Χρ. Μαλαχία, με τίτλο «Οι εξόριστοι στην Ικαρία», όπως και χειρόγραφα έντυπα που εξέδιδαν οι οργανώσεις των εξορίστων στο νησί. Επιπλέον, υπήρξαν παρεμβάσεις από κατοίκους του νησιού, όπως και άλλους παρευρισκόμενους, μεταξύ των οποίων: Αντιπροσωπεία της ΝΕ Σάμου του ΚΚΕ, εκπρόσωποι δημοτικών συμβουλίων του νησιού όπως ο δήμαρχος Αγ. Κηρύκου, Σπ. Τέσκος, εκπρόσωποι τοπικών φορέων κ.ά.

Οπως σημείωσε ο δήμαρχος Ευδήλου και πρόεδρος του ΔΣ του ΠΟΔΕ Στ. Σταμούλος, ο Πολιτιστικός Οργανισμός θα επιδιώξει να εκδοθεί ένα ντοκουμέντο με τα πρακτικά των συζητήσεων.