Ας δούμε την περίπτωση που οι εργάτες εργάζονται για μερικούς μήνες σταθερά για 12,5 ώρες και μερικούς μήνες σταθερά για 6,5 ώρες, χωρίς βεβαίως πληρωμή υπερωριών και χωρίς να αλλάζουν οι άλλοι όροι, μισθοί μεροκάματα κλπ.

Με αυτή τη ρύθμιση δημιουργείται η απατηλή εντύπωση ότι στη διάρκεια ενός συγκεκριμένου χρόνου ο εργάτης δουλεύει χωρίς να χάνει, αφού ούτε ο συνολικός εργάσιμος χρόνος αλλάζει ούτε το μεροκάματο ή ο μισθός εργασίας. Είναι, όμως, έτσι ακριβώς; Και αν είναι, τότε γιατί οι καπιταλιστές κόπτονται για τη διευθέτηση του εργάσιμου χρόνου; Και το πρόβλημα εντοπίζεται μόνο στην αναστάτωση της ζωής του εργάτη και της οικογένειάς του από τη μη κανονική εργάσιμη μέρα; 'Η το γεγονός ότι χάνοντας για κάποιο χρονικό διάστημα τον ελεύθερο χρόνο του, ο οποίος του παραχωρείται σε κάποιο άλλο διάστημα, φαινομενικά «απλόχερα», σημαίνει ότι συνολικά οι όροι ζωής του δεν αλλάζουν; Οτι η θέση του μέσα στην παραγωγή από την άποψη του πλούτου που παράγει και του μεριδίου που καρπώνεται δε χειροτερεύει;

Η ουσία του ζητήματος βρίσκεται στο γεγονός ότι η αυξομείωση του ημερήσιου εργάσιμου χρόνου, ανεξάρτητα αν ο συνολικός σε διάστημα, π.χ. τετράμηνο ή ετήσια, μπορεί να μην αλλάζει, όπως επίσης δεν αλλάζει και ο μισθός της εργασίας, είναι μια μορφή έντασης της εκμετάλλευσης, ακριβώς γιατί στη διάρκεια που ο εργάτης δουλεύει περισσότερες από την κανονική εργάσιμη μέρα ώρες, η αξία της εργατικής δύναμης μεγαλώνει πολλαπλάσια, αφού και η φθορά της μεγαλώνει. Αρα ένα μέρος της δεν αναπληρώνεται, καταστρέφεται δηλαδή, ανεξάρτητα από το γεγονός ότι σε άλλο χρονικό διάστημα δουλεύει λιγότερες ώρες τη μέρα. Που σημαίνει και μείωση της ικανότητας του εργάτη να μπορεί να εργάζεται στο μέλλον με την ίδια ποιότητα και ποσότητα εργατικής δύναμης όπως πριν. Είναι η γοργή φθορά στην υγεία του, η οποία πράγματι δεν αναπληρώνεται. Και αυτό γιατί η αξία της εργατικής δύναμης, μεγαλώνει σε μεγαλύτερη αναλογία από την αύξηση της διάρκειας της λειτουργίας της.

Σχετικά μ' αυτό ο Μαρξ αναφέρει ότι:

«Οταν στο κλάσμα

ημερήσια αξία της εργατικής δύναμης

- - - - - - - - - - - - - - - - - -

εργάσιμη μέρα

μεγαλώνει ο παρονομαστής, μεγαλώνει ακόμα πιο γρήγορα ο αριθμητής. Η αξία της εργατικής δύναμης, εξαιτίας της φθοράς της, μεγαλώνει όταν μεγαλώνει η διάρκεια της λειτουργίας της και μεγαλώνει σε μεγαλύτερη αναλογία από την αύξηση της διάρκειας της λειτουργίας της...

Από τον καθορισμό της τιμής της εργασίας με το κλάσμα:

ημερήσια αξία της εργατικής δύναμης

- - - - - - - - - - - - - - - - - -

εργάσιμη μέρα δοσμένου αριθμού ωρών

βγαίνει πως η απλή παράταση της εργάσιμης ημέρας ρίχνει την τιμή της εργασίας, όταν δε γίνεται καμιά αντιστάθμιση» (563 - 564).

Επομένως εδώ έχουμε μείωση της τιμής της εργατικής δύναμης, που συνεπάγεται αύξηση των καπιταλιστικών κερδών, γιατί η μείωση του χρόνου της εργάσιμης μέρας σε επόμενο χρονικό διάστημα δεν αντισταθμίζει την αύξηση του χρόνου της εργάσιμης μέρας που προηγήθηκε χωρίς την πληρωμή υπερωρίας. Αυτός είναι και ο ουσιαστικός λόγος της επιμονής των καπιταλιστών για τη διευθέτηση του εργάσιμου χρόνου με την κατάργηση του σταθερού ημερήσιου χρόνου εργασίας.