Ενα τεραστίων διαστάσεων αρχαιολογικό έργο θα σημάνει η κατασκευή του Μετρό στη Θεσσαλονίκη, αφού οι ανασκαφές θα είναι οι μεγαλύτερες που θα έχουν γίνει στην πόλη και από τις μεγαλύτερες πανελλαδικά.

Ολα αυτά θα συμβούν, εάν και εφόσον η «Αττικό Μετρό», που αναλαμβάνει και το Μετρό της Θεσσαλονίκης, τηρήσει τις προϋποθέσεις που έθεσε προχτές το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο και αν το ΥΠΠΟ έχει την πολιτική βούληση να επιβάλει αυτές τις προϋποθέσεις, για να μην επαναληφθούν όσα άσχημα έγιναν με το Μετρό της Αθήνας.

Σύμφωνα με τις εισηγήσεις της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, το συνολικό εμβαδόν της αρχαιολογικής ανασκαφής για τις ανάγκες του Μετρό υπολογίζεται περίπου σε 20.000 τ.μ. και σε βάθος πολύ μεγαλύτερο από τα συνήθη 4μ. μέχρι τα οποία σκάβουν σήμερα οι αρχαιολόγοι στη Θεσσαλονίκη. Το Μετρό θα έχει μήκος περίπου 9,4 χιλιόμετρα, 13 σταθμούς, με αφετηρία το σιδηροδρομικό σταθμό και τέρμα το αμαξοστάσιο της Πυλαίας. Η «Αττικό Μετρό» προϋπολογίζει 1 δισ. ευρώ για το έργο και ολοκλήρωσή του το 2012. Το αρχαιολογικό «κόστος» του έργου το αναλαμβάνει η εταιρία και σε αυτό συμπεριλαμβάνεται, εκτός από τις ανασκαφές, η αποθήκευση και η ανάδειξη των ευρημάτων.

Οι αρχαιολόγοι αναμένουν ευρήματα των ελληνιστικών και βυζαντινών χρόνων, αν και μερικές απόψεις φτάνουν και παλαιότερα. Σε κάθε περίπτωση, το ενδιαφέρον επικεντρώνεται κυρίως στους σταθμούς και τις σήραγγες που θα περνούν από το κέντρο της πόλης (το Μετρό της Θεσσαλονίκης θα έχει «δίδυμες» σήραγγες μονής τροχιάς επί το πλείστον), δηλαδή από την Εγνατία. Οι γεωτρήσεις που ήδη έγιναν στην περιοχή αυτή έχουν αρχαιολογικό ενδιαφέρον μέχρι και σε βάθος 10 μέτρων.

Σύμφωνα με τους πλέον συντηρητικούς υπολογισμούς, με βάση τις υπάρχουσες δυνατότητες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, με την προϋπόθεση της συνεχούς ροής κονδυλίων και την ταυτόχρονη ανάπτυξη αρχαιολογικών εργοταξίων σε όλες τις περιοχές του Μετρό, καθώς και με την προϋπόθεση της πλήρους επάνδρωσης των εργοταξίων αυτών, με αξιόπιστο και ειδικευμένο προσωπικό, η ανασκαφή πρέπει να διαρκέσει τουλάχιστον 24 μήνες (προβλέπονται και 30 μήνες). Η εταιρία προτείνει 18 μήνες, αλλά οι εκπρόσωποί της είπαν ότι δεδομένου πως το έργο πάει για ένταξη και στο Δ' ΚΠΣ, τα χρονικά περιθώρια είναι περισσότερο «ελαστικά». Πάντως, οι λεπτομέρειες στις «σχέσεις» της «Αττικό Μετρό» με το ΥΠΠΟ θα συμπεριληφθούν σε σχετικό μνημόνιο.

Αξίζει, ωστόσο, να σημειωθεί η παρατήρηση μέλους του ΚΑΣ ότι μέχρι τώρα δεν υπάρχουν δημοσιεύσεις των ευρημάτων από την κατασκευή του Μετρό της Αθήνας, γεγονός που αποτελεί κακό προηγούμενο για το Μετρό της Θεσσαλονίκης. Κακό, που το ΥΠΠΟ οφείλει να μη συμβεί και στην περίπτωση του Μετρό της Θεσσαλονίκης.