Στις αρχές του περασμένου αιώνα (1920), οι Λογοτέχνες Αραγκόν, Σουπό, Ελιάρ, Μπρετόν και οι ζωγράφοι Μιρό, ντε Κίρικο, Μαγκρίτ Ντελβό, πέρα από το ίδιο το έργο τους, που είναι σημαντικό και αναγνωρισμένο, θέλοντας να ελευθερώσουν την τέχνη, να την κάνουν πιο άμεση, πιο εκφραστική, πιο αποτελεσματική, «εφεύραν» το σουρεαλισμό! Ο κινηματογράφος, φυσικά και δεν έμεινε αδιάφορος, σε αυτό το επαναστατικό κίνημα. Η δεκαετία του 1920-1930, ήταν η καλύτερη στιγμή του σουρεαλιστικού κινηματογράφου.

Ο σουρεαλισμός είναι η «τεχνική», το «μέσον» που ελευθερώνει, συντρίβει στην κυριολεξία, τα όρια της «Λογικής». Της «Λογικής», που πνίγει την αληθινή πραγματικότητα. Την πραγματικότητα που βρίσκεται στο βάθος και όχι στην επιφάνεια των πραγμάτων και των εννοιών. Που βρίσκεται στα «υπόγεια», εκεί που γίνονται οι ουσιαστικές αναταράξεις. Ο κόσμος της τέχνης, οφείλει πραγματική ευγνωμοσύνη στους προοδευτικούς Γάλλους διανοούμενους - κινηματίες!

Αυτή την εσωτερική πραγματικότητα, την πραγματικότητα που βρίσκεται στο υποσυνείδητο των ανθρώπων και της κοινωνίας, έψαξε, βρήκε, και εξέφρασε, με τη «μέθοδο» του σουρεαλισμού, ο Κουβανός σκηνοθέτης Χουάν Κάρλος Τάμπιο. Μόνο ο σουρεαλισμός επιτρέπει, και δικαιολογεί, το «παράλογο». Και μόνο με το «παράλογο» μπορεί κάποιος να εξηγήσει την Κούβα και τους ανθρώπους της! Ποια «λογική» χώρα θα τα έβαζε με ένα γίγαντα; Ποια «λογική» χώρα, μόνη της σχεδόν σε ολόκληρο τον κόσμο, θα επέμενε στο σοσιαλισμό, με τέτοιο πείσμα και με τόση θέληση; Και όλα αυτά στο στόμα του λύκου. Μόνον η Κούβα!

Η Κούβα, που δεν εξηγείται με την τρέχουσα λογική. Παρακολουθείστε την... τρέλα της ταινίας, την τρέλα της Κούβας, τελικά, και θα καταλάβετε τι εννοώ.

Διάφοροι και διαφορετικοί άνθρωποι, φτάνουν σε έναν ξεχαρβαλωμένο σταθμό αυτοκινήτων, σε κάποιο απομακρυσμένο μέρος της Κούβας, για να πάρουν το λεωφορείο και να πάνε στις δουλιές τους, στην Αβάνα, στον Σαν Ντιέγκο. Το λεωφορείο, όμως, παλιό και ξεχαρβαλωμένο, δε λέει να ξεκινήσει, παρ' όλες τις προσπάθειες του υπεύθυνου του σταθμού. Τελικά ο κόσμος, μαζεύει τα πράγματά του, για να γυρίσει στο σπίτι του, αφού δεν υπάρχει περίπτωση να νοιαστεί κάποιος και να στείλει άλλο αυτοκίνητο, για να τους παραλάβει. Και εκεί αρχίζει η κουβανέζικη τρέλα, που σας είπα! «Πού πάτε, σύντροφοι»; φωνάζει ένας νεαρός. «Εμείς δε θέλουμε να ταξιδέψουμε; Εμείς οι ίδιοι θα φτιάξουμε το λεωφορείο. Δική μας υποχρέωση είναι»! «Υπάρχει κάποιος μηχανικός»; ρωτάει ένας. «Εγώ»! φωνάζει ένας τυφλός! Να, ο σουρεαλισμός!

Με πρωτομάστορα τον (!) τυφλό, το λεωφορείο γιατρεύτηκε. Οι επιβάτες άρχισαν να επιβιβάζονται. «Πού πάτε», ξαναφωνάζει ο νεαρός. «Στις δουλιές μας»! απαντάνε αυτοί. «Και ο σταθμός; Δικός μας δεν είναι ο σταθμός; Μπορούμε να τον αφήσουμε έτσι; Αβαφο και παρατημένο»; Αμέσως τα χρώματα και τα πινέλα παίρνουν φωτιά. «Τσόφλι» ο σταθμός. «Πού πάτε»; ξανά ο νεαρός. «Στις δουλιές μας». «Και δε θα φτιάξουμε μια βιβλιοθήκη; Πώς θα περνάνε τις ώρες τους, περιμένοντας τα λεωφορεία, οι μελλοντικοί επιβάτες»; Ετοιμη και η βιβλιοθήκη. Ετοιμα και τα δέντρα στον περίγυρο, για να υπάρχει σκιά και ομορφιά.. Ετοιμος και ο χαλασμένος καταψύκτης, για να πίνουν νερό οι διψασμένοι.

Στο μεταξύ, μέχρι να ετοιμαστούν όλα ετούτα, μέχρι να γίνει ο παρατημένος σταθμός, ένας μικρός παράδεισος, οι επιβάτες, για να μην πεινάσουν, απευθύνθηκαν στη φύση. Χόρτα, κλπ. Στη συνέχεια έφτιαξαν και ένα κοτέτσι, για να υπάρχουν αυγά και κρέας. Κάποιο το έριξαν στο ψάρεμα. Κάποιοι άλλοι στο όργωμα. Με άλλα λόγια έφτιαξαν έναν σταθμό, μια Κούβα, να μην μπορείς να την αποχωριστείς. Κανένας δε θέλει, πια, να φύγει. Και ο πρώτος πεθαμένος, λίγο πριν ξεψυχήσει παρακαλεί: εδώ, στην Κούβα, θέλω να με θάψετε!

Αν η ταινία τέλειωνε εδώ, θα ήταν τόσο διδακτική, που δε θα έπειθε, τους κακόπιστους! Ο Χουάν Κάρλος Τάμπιο, δεν τους έκανε τη χάρη και δεν ακολούθησε την πεπατημένη. Τα ανέτρεψε όλα! Είπε, όλα αυτά που είδατε, ήταν ψέματα, ένα όνειρο! Η πραγματικότητα είναι, πως έχουμε προβλήματα. Τα πράγματα «γερνάνε» και κανένας δεν τα επιδιορθώνει! Η Κούβα, σε πολλούς τομείς, παρουσιάζει την εικόνα του παρατημένου σταθμού. Και εκεί που ετοιμαζόσουν να αγριέψεις, εσύ τώρα πια, και να φωνάξεις, «ρε, μπαγάσα, αντικαθεστωτικός είσαι;», ο Κουβανός σκηνοθέτης τα αναποδογυρίζει όλα πάλι. Και σε ξαφνιάζει και εσένα, που βιάστηκες να τον χαρακτηρίσεις! Φέρνει το ίδιο όνειρο μέσα στη σκληρή πραγματικότητα. Οι ήρωες, πια, δεν ονειρεύονται μια όμορφη Κούβα, όπως έγινε στο πρώτο μέρος της ταινίας, χτίζουνε μια όμορφη Κούβα. Ο,τι είναι σάπιο, χαλασμένο, σκουριασμένο, αναχρονιστικό, δεν περιμένουν την «έξωθεν βοήθεια», δεν υπάρχει, πια. Πρέπει, ό,τι δε δουλεύει, να δουλέψει. Και θα το κάνουν οι ίδιοι να δουλέψει, υπόσχονται οι ήρωες. Και θα το κάνουν, όχι γιατί είναι θυμωμένοι, γιατί θέλουν να μπούνε στο μάτι του Μπους, αλλά γιατί δική τους είναι η Κούβα. Αυτοί θα ζήσουν στα χώματά της. Και πρέπει να γίνει παράδεισος, όπως ο σταθμός!

Πολύ καλός κινηματογράφος. Χρήσιμος κινηματογράφος. Που γελάς και μαθαίνεις. Τέχνη, όπως την περιέγραψε ο Μπρεχτ: Χαρούμενο παιχνίδι γνώσης, για να κατανοήσουμε τον κόσμο, για να τον αλλάξουμε τον κόσμο, σύμφωνα με τα γούστα μας και τις ανάγκες μας! Το «Μανιφέστο του σουρεαλισμού», που έγραψε ο Μπρετόν το 1924, μεταφράστηκε κινηματογραφικά, από τον 60χρονο Κουβανό σκηνοθέτη, σχεδόν έναν αιώνα αργότερα, σε άλλη γωνιά της Γης, με άριστο τρόπο. Στην οθόνη συμβαίνουν απίστευτα πράγματα και όμως είναι τόσο αληθινά. Και είναι τόσο αληθινά, γιατί είναι η ουσία των πραγμάτων. Δεν είναι απλώς η εικόνα των πραγμάτων.

Η Κούβα γύρισε το πρώτο δικό της φιλμ (επίκαιρα) πολύ νωρίς, μόλις με το τέλος του 19ου αιώνα! Ομως, ο πραγματικός κουβανέζικος κινηματογράφος, έχει την ίδια σχεδόν ηλικία, με την κουβανέζικη επανάσταση. Μετά το 1959, τα μελοδράματα και τα άλλα ψεύτικα ρομάντζα και περιπέτειες, πήρανε τέλος. Οι κουβανέζικες ταινίες έχουν πάρει τη θέση τους στον παγκόσμιο κινηματογράφο. Και είναι καθαρά αναγνωρίσιμες! Η Λίστα Αναμονής γυρίστηκε το 2000. Τον ίδιο χρόνο έλαβε μέρος στο επίσημο πρόγραμμα του Φεστιβάλ των Καννών. Να σημειώσουμε, πως το πρώτο πολιτικό φιλμ στην Κούβα (ντοκιμαντέρ), γυρίστηκε από το Κομμουνιστικό Κόμμα, το 1939.

Παίζουν: Βλαντιμίρ Κρουζ, Ταΐμι Αλβαρίνο.