Εδώ και πολλά χρόνια οι επιστήμονες μιλούν για πρωτοπόρα φάρμακα που θα προκύψουν από τη μελέτη των θαλάσσιων οργανισμών. Φαίνεται ότι έφτασε η ώρα για το πρώτο απ' αυτά, ένα αναλγητικό, που είναι η συνθετική εκδοχή της τοξίνης που χρησιμοποιεί το θαλάσσιο σαλιγκάρι Conus magus για να ακινητοποιεί τη λεία του. Η τοξίνη αυτή είναι ιδιαίτερα ισχυρή και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να ανακουφίσει από τον πόνο τους ασθενείς στους οποίους τα αντιφλεγμονώδη, ακόμα και τα οπιοειδή, δεν έχουν αποτέλεσμα. «Είναι ντροπή που αντιμετωπίζουμε τον πόνο με οπιοειδή και ουσίες σαν την ασπιρίνη. Τα οπιοειδή είναι ηλικίας 2.000 ετών και η ασπιρίνη σχεδόν 200 ετών», λέει ο Εντουιν Μακ Κλάσκι του πανεπιστημίου του Ορεγκον, υπογραμμίζοντας τη μακρόχρονη ερευνητική στασιμότητα στον τομέα των αναλγητικών.

Το φάρμακο, που στηρίζεται στη δραστική ουσία ζικονοτίδη, απαιτεί τη χρήση αντλίας, είτε τοποθετημένης μέσα στο σώμα του ασθενή, είτε εξωτερικά, για τη διοχέτευσή του με καθετήρα κατευθείαν μέσα στο υγρό της σπονδυλικής στήλης. Πρόκειται για την ίδια τεχνολογία που χρησιμοποιείται για τη διοχέτευση μορφίνης σε ασθενείς Εϊτζ ή καρκινοπαθείς στο τελευταίο στάδιο.

Συνήθως, τα αναλγητικά ανακαλύπτονται όταν χρησιμοποιηθεί κάποιο νέο φάρμακο για την αντιμετώπιση μιας ασθένειας και διαπιστωθεί ότι ανακουφίζει από τον πόνο. Τότε το φάρμακο χορηγείται εκ νέου σε πειραματόζωα για να διαπιστωθεί η αναλγητική του δράση και εφόσον η δράση αυτή επιβεβαιωθεί και δε διαπιστωθούν παρενέργειες στην αποτελεσματική δοσολογία, τότε ξανακυκλοφορεί και σαν αναλγητικό. Στην περίπτωση της ζικονοτίδης για πρώτη φορά ένα αναλγητικό πηγαίνει κατευθείαν από τα πειραματόζωα στον άνθρωπο. «Είναι απόδειξη της ορθότητας της άποψης ότι υπάρχουν νέοι στόχοι που πρέπει να εξεταστούν για την ανακάλυψη φαρμάκων», λέει ο Α. Μπασμπάουμ, καθηγητής στο πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Σαν Φρανσίσκο.

Το νέο φάρμακο αντιγράφει συνθετικά ένα πεπτίδιο (τμήμα πρωτεΐνης) που περιέχεται στο δηλητήριο του κωνικού σαλιγκαριού Conus magus, ενός μαλακίου της θαλάσσιας περιοχής του Ινδικού και του Ειρηνικού ωκεανού. Το πεπτίδιο αυτό χρησιμοποιεί τον ίδιο μηχανισμό με τη μορφίνη, δηλαδή «κλείνει» έμμεσα ένα συγκεκριμένο τύπο σηράγγων ιόντων ασβεστίου (τον τύπο Ν) στις νευρικές συνάψεις. Ετσι, το ερέθισμα που μέσω της σπονδυλικής στήλης θα κατέληγε τελικά στον εγκέφαλο καταγραφόμενο ως πόνος, εμποδίζεται να μεταπηδήσει από τη μια άκρη της σύναψης στην άλλη.

Σύμφωνα με δημοσίευση δύο βιολόγων του πανεπιστημίου Χάρβαρντ, τα τοξινοπαραγωγά γονίδια δύο ειδών κωνικών σαλιγκαριών ίσως είναι τα γρηγορότερα εξελισσόμενα γονίδια στον πλανήτη. Ο λόγος γι' αυτό θεωρείται ότι είναι η ανάγκη προσαρμογής των σαλιγκαριών στις σχετικά γρήγορες μεταβολές της προσφερόμενης τροφής στο οικοσύστημα των τροπικών υφάλων. Είναι προφανές ότι η δυνατότητα παραγωγής φαρμάκων (και μάλιστα ακριβών φαρμάκων) από ουσίες θαλάσσιων ασπόνδυλων οργανισμών έχει προκαλέσει το ιδιαίτερο ενδιαφέρον αρκετών φαρμακοβιομηχανιών. Οχι βέβαια γιατί έτσι θα ανακαλυφθούν φάρμακα χρήσιμα σαν θεραπευτική αγωγή δύσκολων ασθενειών, αλλά γιατί τα φάρμακα αυτά θα τους προσφέρουν συγκριτικό πλεονέκτημα στον ανταγωνισμό τους με τις άλλες εταιρίες και πολλά - πολλά κέρδη...