Την αποτελεσματικότητα των «στεγνών» προγραμμάτων που λειτουργούν στη χώρα μας έρχεται να δείξει η «Ετήσια Εκθεση για την κατάσταση των ναρκωτικών και των οινοπνευματωδών στην Ελλάδα το 2004», του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία (ΕΚΤΕΠΝ).

Ενδεικτικό της αποτελεσματικότητας των «στεγνών» προγραμμάτων είναι τα στοιχεία του ΕΚΤΕΠΝ σχετικά με τους λόγους εξόδου απ' αυτά. Συγκεκριμένα: Στα «στεγνά» προγράμματα αποχωρεί επειδή ολοκληρώνει τη θεραπεία, το 36,5% εσωτερικής διαμονής, το 43,4% του προγράμματος εξωτερικής παραμονής ανηλίκων, το 24,6% του προγράμματος εξωτερικής παραμονής εφήβων. Ο κυριότερος λόγος εξόδου από τα προγράμματα εσωτερικής διαμονής είναι η εθελοντική αποχώρηση και αφορά, σύμφωνα με το ΕΚΤΕΠΝ, περίπου τους μισούς που φεύγουν από προγράμματα αυτού του τύπου.

Σε ό,τι αφορά τις Μονάδες Υποκατάστασης Μεθαδόνης μόλις το 15,1% ολοκληρώνει τη θεραπεία, ενώ στις Μονάδες Βουπρενορφίνης ολοκληρώνει τη θεραπεία μόλις το 5,1%. Κύριος λόγος εξόδου από τις μονάδες είναι η παραπομπή σε άλλη μονάδα ή υπηρεσία. Να σημειωθεί ότι ο θάνατος είναι ένας από τους λόγους διακοπής της παραμονής στις Μονάδες (5,3% στη Μονάδα Μεθαδόνης και 2,2% Βουπρενορφίνης), ενώ στα «στεγνά προγράμματα» το ποσοστό είναι μηδαμινό.

Βέβαια, χτες, για άλλη μια φορά, επιχειρήθηκε η πριμοδότηση των προγραμμάτων υποκατάστασης να πάρει χαρακτηριστικά «κοινωνικής απαίτησης». Ωστόσο, χαρακτηριστική ήταν η παρέμβαση του Νίκου Φακιολά εκ μέρους του ΕΚΚΕ (Εθνικό Κέντρο Κοινωνικών Ερευνών), ο οποίος αναφερόμενος στο σχέδιο Προεδρικού Διατάγματος που προωθεί το υπουργείο Υγείας είπε ότι «το πρόβλημα της τοξικοεξάρτησης ιατρικοποιείται και όπως προκύπτει απ' τα στοιχεία του ΕΚΤΕΠΝ κάθε άλλο παρά έτσι πρέπει να δούμε το συγκεκριμένο θέμα. Ελπίζω να γίνει αντιληπτό απ' όλους τους φορείς».

Σχεδόν το 80%, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΕΚΤΕΠΝ, άρχισε τη χρήση ναρκωτικών ουσιών με κάνναβη στην ηλικία των 16, μόλις το 7,1% με χάπια στην ηλικία των 15 και το 6% με οπιούχα στην ηλικία των 19. Το 51,7% δεν έχει υποβληθεί ποτέ σε θεραπεία στο παρελθόν. Το πρόβλημα της πολυτοξικομανίας αποδεικνύεται για άλλη μια φορά, καθώς το ποσοστό των χρηστών που κάνουν χρήση περισσότερων από μία ουσιών είναι πολύ υψηλό. Το 62,7% έχει ως κυριότερη δευτερεύουσα ουσία χρήσης την κάνναβη, το 50,2% τα χάπια, το 29,9% την κοκαΐνη. Τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες δοκιμάζουν ναρκωτικές ουσίες για πρώτη φορά στην ηλικία των 16 ετών.

Το 2004 παρατηρείται αύξηση των θανάτων κατά 4,1% από ναρκωτικά σε σύγκριση με το 2003. Το 2004 αναφέρθηκαν 256 θάνατοι από ναρκωτικά. Το 92% ήταν άνδρες και το 77,4% άνεργοι. Ως προς το μορφωτικό επίπεδο των θανόντων χρηστών, το 56,6% ήταν απόφοιτοι Δημοτικού και το 40,3% είχαν ολοκληρώσει τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση.

Αυξημένη εμφανίζεται και η κατανάλωση οινοπνευματωδών από τους μαθητές την τελευταία πενταετία, καθώς το 2003 το 28,2% των μαθητών δήλωσαν συχνότητα κατανάλωσης 6 φορές ή περισσότερες τον προηγούμενο της έρευνας μήνα.