Γαύδος: Το νησί της Κρήτης που είναι και το νοτιότερο άκρο της Ευρώπης, κατοικημένο από το 3.000 π.Χ., οι όρμοι του υπήρξαν αραξοβόλι, αλλά και ορμητήριο κουρσάρων. Τόπος εξορίας αγωνιστών κατά της Δικτατορίας του Μεταξά, αλλά και αγωνιστών της Εθνικής Αντίστασης. Εδώ έζησαν για ένα διάστημα ο Αρης Βελουχιώτης, ο Βάσος Γεωργίου, ο Τάκης Φίτσος. Από εδώ δραπέτευσε ο Αρης, αλλά και ο Μάρκος Βαφειάδης.

Σήμερα το νησί έχει αρχίσει να γίνεται τουριστικό, όμως φευ! Το ότι θεωρείται «νησί της Καλυψούς» και τόπος «εναλλακτικών» τουριστών δεν έχει βοηθήσει πολύ τους μόνιμους κατοίκους της Γαύδου που ζουν τους περισσότερους μήνες του χρόνου μια σκληρή, στερημένη ζωή: Εξήντα τέσσερις κάτοικοι από τους οποίους έντεκα οικονομικοί μετανάστες, μια νηπιαγωγός, ένας δάσκαλος, ένας χωροφύλακας, ένας αγροτικός γιατρός...

Χαρακτηριστικό το γράμμα που διαβάστηκε στην τελευταία εκδήλωση για την «Ημέρα της Γαύδου 2005» που διοργάνωσε η «Ενωση Γυναικών Κρήτης». Γράφει η Κυριακή Μουτσάτσου - Γιαλινάκη που ζει στη Γαύδο τα τελευταία δώδεκα χρόνια:

«Πώς είναι δυνατό σε έναν τόπο, παρά τα συνεχή έργα, να μην υπάρχει τίποτα, πώς είναι δυνατό παρά την προσπάθεια τα τελευταία χρόνια ανάπτυξης της Γαύδου, παρά τα κονδύλια που έχουν πέσει εκεί, τα προβλήματα να παραμένουν πάνω - κάτω τα ίδια; Με πρώτο και καλύτερο τη συνεχή συρρίκνωση των κατοίκων και την ανέχεια των αμετανόητων "ακριτών". Λυπάμαι, αλλά θα το πω: Δεν μπορεί κανείς να ζήσει πουθενά με έσοδα μόνο δύο μηνών. Η Γαύδος ζει και υπάρχει μόνο τον Ιούλη και τον Αύγουστο. Το νερό ρέει άφθονο, οι γεννήτριες δουλεύουν μέχρι τις 2 μ.μ. Οι τουριστικές όμως παροχές δεν είναι αυτές που πρέπει. Τα πλοία πάνε κι έρχονται καθημερινά, υπάρχει και οχηματαγωγό μια φορά την εβδομάδα. Τα πούλμαν κάνουν το γύρο του νησιού δυο με τρεις φορές τη μέρα - εξαρτάται βέβαια από τον αριθμό των τουριστών. Τα ταμεία γεμίζουν μεν αλλά στο τέλος του Σεπτέμβρη είναι αμφίβολο αν μπορέσεις να εξοφλήσεις. Τα μαγαζιά κλείνουν, οι μαγαζάτορες φεύγουν εκτός ίσως από κάνα δυο και έρχεται σιγά σιγά ο χειμώνας. Σταματούν τα δρομολόγια, πλοίο δυο φορές την εβδομάδα - αν ο καιρός το επιτρέπει. Το πούλμαν βγαίνει για συντήρηση και επιστρέφει το Μάη. Οι 49 κάτοικοι του νησιού είναι σκορπισμένοι σ' αυτό σε αρκετά μεγάλες αποστάσεις αν λάβουμε υπ' όψη μας την ηλικία των περισσότερων. Ετσι πάνε περίπατο οι κοινωνικές επαφές. Ασε που στις 5.30 το αργότερο μετά την περιποίηση των κήπων και των ζωντανών όλοι κλείνονται στο σπίτι τους γιατί δεν ξέρουν αν σήμερα θα έχει ή όχι ρεύμα.

Νερό πόσιμο; Από τον Σεπτέμβρη του 2003 πρέπει να πηγαίνεις στις στέρνες να παίρνεις. Θα μου πείτε υπάρχουν γεωτρήσεις. Ναι, υπάρχουν, αλλά η πομόνα έχει χαλάσει από τότε. Ειπώθηκε ότι θα φτιαχτεί τον Μάη του 2004, τώρα λένε το 2005. Υπάρχει βέβαια και μελέτη για τη δημιουργία φραγμάτων. Και αν γίνουν θα λειτουργήσουν ή απλά θα χαρεί ο μελετητής και ο κατασκευαστής εργολάβος;

Σύγχρονο σχολείο, πλήρως εξοπλισμένο με δυο κομπιούτερ, αλλά τα φωτοβολταϊκά του δε λειτουργούν από πέρυσι τον Γενάρη. Και δίκτυο της ΔΕΗ έχουμε, αλλά ρεύμα δεν έχουμε, άσε που η αρχική μελέτη ήταν για ρεύμα με φωτοβολταϊκή μονάδα - από δω ήταν, από δω το φέραμε, ντίζελ βάλαμε σ' έναν τόπο με μεγάλα μποφόρ (άνεμο) και καραμπινάτο ήλιο. Και κάμπινγκ έχουμε, αλλά δε λειτουργεί. Εχει κατασκευαστεί πριν τρία χρόνια. Μετά δυο χρόνια θα δοθεί καινούριο κονδύλι για να αναστηλωθεί; `Η μήπως να ψάξετε χτες να δείτε τι φταίει και δε λειτουργεί; Εγώ ξέρω, οι αρμόδιοι δε γνωρίζουν; Και αν ναι, γιατί δεν το λύνουν; Απορριμματοφόρο δεν έχουμε. Γήπεδο φτιάχτηκε στο σχολείο όμως ο δάσκαλος και η νηπιαγωγός δεν επιτρέπουν στα παιδιά να το χρησιμοποιούν για το πολύ απλό και απολύτως λογικό επιχείρημα, ότι τα παιδιά θα χτυπήσουν. Ξέρετε, όλο το γήπεδο είναι φτιαγμένο πάνω σε μπετόν. Ε, πού είναι οι δικές μας αλάνες - λερωνόμαστε αλλά δε σκοτωνόμαστε για να δικαιολογήσουν κάποιοι κονδύλια!

» Μέσα σ' αυτή την κατάσταση οι Γαυδιώτες περιμένουν τις επιδοτήσεις για τα κατσίκια, όσοι έχουν, σβήνοντας τη μοναξιά τους στον πάτο του ρακοπότηρου, σε μέγεθος ενίοτε νεροπότηρου, ή στην καλύτερη περίπτωση κρασοπότηρου - σπανίως, ως ποτέ, μεγέθους σφηνακιού. Και τα επακόλουθα; Γνωστά σε όλους...».

«... Φτιάχνουμε λιμάνι, αν δε λήξει όμως το θέμα της σύμβασης για τις άγονες γραμμές η Γαύδος θα ξαναχρειαστεί ελικόπτερο για τις προμήθειές της. Δεν είναι δυνατό να πηγαίνουν στο νησί πλοία που δεν τους επιτρέπεται ο απόπλους πάνω από πέντε μποφόρ. Θα ήμασταν ευτυχείς αν είχαμε κάθε μέρα κάλμα, "μπονάτσα" στο Λιβυκό.

Σταυροκοπήθηκα και ζήτησα αντίγραφο της σύμβασης της άγονης γραμμής και πήρα την απάντηση ότι η σύμβαση είναι... προσωπικό δεδομένο. Πώς είπατε;

... Μην αφήνετε τα πεύκα να πνίγουν τα κέδρα. Τώρα αυτό γίνεται και ξέρετε ο κέδρος και η θάλασσα είναι η ζωή του νησιού. Μην ελεείτε, ενδιαφερθείτε, ελέγξτε και προωθήστε τον ανθρώπινο παράγοντα. Δε θα αγαπήσουν τα παιδιά τον τόπο τους αν δεν τον ζήσουν - πώς θα γίνει αυτό αν με την πρόταση τάδε κλείσει το Δημοτικό; Ο τουρισμός στη Γαύδο δε θέλει τσιμεντένιες μονάδες, χρειάζεται μικρές μονάδες, φτιαγμένες με υλικά του τόπου αφού δοθούν τα του Καίσαρος τω Καίσαρι και ό,τι ανήκει στα παιδιά της Γαύδου, στα χέρια τους και όχι σε επιχειρηματίες με αμφίβολα συμβόλαια. Βοηθήστε να σωθεί η ψυχή των 49 κατοίκων και όχι οι τσέπες των επιτηδείων».

Η επιστολογράφος επισημαίνει ακόμα πολλά κακώς κείμενα:

- Οπως το πολυδύναμο ιατρείο με σαθρά εργαλεία, χωρίς θέρμανση «με δυο χαμένα στο πουθενά κλιματιστικά, χωρίς πλακάκια για στοιχειώδη καθαριότητα και ενίοτε χωρίς νερό».

- Ζητά να δοθεί τέλος στο ελεύθερο κάμπινγκ με σκηνίτες που κόβουν χλωρούς κέδρους για να κάνουν... μπάρμπεκιου. «Αντί για το σπίτι των εξόριστων, επισημαίνει, ζητούν το σπίτι του Κουφοντίνα».

- Στην πυροσβεστική να εργάζονται μόνιμα ολοχρονίς κάτοικοι του νησιού. Οταν - μάλλον από κεραυνό - είχε πάρει φωτιά ο Λάβρακας, δεν υπήρχαν πυροσβέστες - τυχαία το είδε ένα πλοίο και ειδοποίησε, επισημαίνει. Να συνδεθούν όλες οι παράλιες περιοχές με περιπατητικά πέτρινα μονοπάτια.

Αλλά και η «Ενωση Γυναικών Κρήτης» συμπορεύεται με αυτούς που προτείνουν την ήπια ανάπτυξη της Γαύδου. Οπως υποστήριξε η πρόεδρός της Ρένα Κιτσοπανίδου - Μπαρουλάκη, τρόποι για να γίνει αυτό είναι ανάμεσα σε άλλα: Η αναστήλωση των σπιτιών, το διαπολιτισμικό σχολείο, το αγροτικό ιατρείο να μετατραπεί σε πολυδύναμο ιατρείο, όπως συμβαίνει σε όλα τα μικρά νησιά. Σε όλα τα παραπάνω με προτεραιότητα στην επίλυση του προβλήματος της ηλεκτροδότησης, της ύδρευσης, της αποχέτευσης, της συντήρησης του οδικού δικτύου, πρέπει να συμπεριληφθεί η επίσπευση των εργασιών για την αποπεράτωση του λιμανιού, ώστε η θάλασσα να ενώσει της Κρήτης την Παλιοχώρα με της Κρήτης τη Γαύδο.

«Η Γαύδος, τόνισε, δε μας έδωσε ακόμη όσα καλά έχει η φύση της, η θάλασσα, οι κέδροι, οι άνθρωποι, η ιστορία της, οι 622 τόποι αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, τα 122 είδη πουλιών που μεταναστεύουν εκεί και ακόμα... η σιωπή της».