«Ομορφη και παράξενη πατρίδα / ωσάν αυτή που μου 'λαχε δεν είδα(...)». Η αίσθηση αυτής της πατρίδας και των «θαυμάτων» της και οι στίχοι του Ελύτη, συνειρμικά, μας πλημμύρισαν, διαβάζοντας - απνευστί - τα πέντε κείμενα του αείμνηστου Γιάννη Τσαρούχη, στο μικρού σχήματος βιβλίο «Ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση» (εκδόσεις «Αγρα» ). Πρόκειται για μικρά αριστουργήματα λόγου, ο οποίος αναλογεί απολύτως στην αρχαία ρήση «σοφόν το σαφές» και στο αντίστροφο «σαφές το σοφόν». Ο Τσαρούχης δεν ήταν μόνο μεγάλος δημιουργός. Με τη σεμνότητα και ταπεινοσύνη του ανώνυμου διέθετε και τη σπανιότατη «προίκα» της αποφθεγματικής σοφίας και σαφήνειας στο γραπτό και προφορικό λόγο του. Σοφία και σαφήνεια, «καρπός» της βαθύπλουτης, αλλά τέλεια αφομοιωμένης γνώσης του για τα δημιουργήματα του πολιτισμού σε Ανατολή και Δύση. Για τον Τσαρούχη έγραψαν και μίλησαν πολλοί, κατατάσσοντας σε εκείνο ή το άλλο αισθητικό ρεύμα το έργο του. Εκείνος, όμως, ήταν πέραν όλων των αστικής αντίληψης επαίνων καταξίωσης και κρίσεων τεχνοτροπικής οριοθέτησής του, αρνούμενος να γίνει «δέσμιός» τους. Τι ήταν το έργο του, ποιοι «δάσκαλοι», ποια η παντοτινή αγάπη του (ο Καραγκιόζης, ο Θεόφιλος, ο Δεδούσαρος, η ανώνυμη λαϊκή τέχνη), ποιες οι «πηγές» κι οι αταλάντευτες αξίες του, το λέει υπέροχα ο ίδιος σ' αυτά τα κείμενα, που αξίζει να διαβαστούν από κάθε καλλιτέχνη, φιλότεχνο και λάτρη της ομορφιάς της γλώσσας μας και από τα οποία αποθησαυρίζουμε ελάχιστες σκόρπιες φράσεις:

«Για μένα δεν υπάρχουν δυο τεχνοτροπίες, εχθρικές η μια με την άλλη: η ανατολίτικη και η δυτική, η μοντέρνα και η παλιά. Αγαπώ την Κάλλας και τη Σωτηρία Μπέλλου. Και δεν αισθάνομαι διχασμένος. Ακολούθησα αρχικώς κι εγώ τη διεθνή αστική μανία ν' αλλοτριώσω καθετί που δεν είναι αστικό, που να μη διευθύνεται από την αχόρταγη αστική τάξη. Αργότερα κατάλαβα πως ο ελληνικός λαός δεν ήταν αποθήκη μοτίβων αλλά η αυθεντική αριστοκρατία, πεσμένη στη σκλαβιά και την περιφρόνηση (...), ότι είμαστε και εμείς οι ίδιοι (σ.σ. οι καλλιτέχνες) λαός και κινδυνεύουμε ν' αλλοτριωθούμε και να γίνουμε σαν τα μούτρα αυτών που μας αδικούν. Συγκλονιζόμουν από την ομορφιά του λαού. Τους πανάρχαιους νόμους της ζωγραφικής μερικοί τους ξέρουν εκ γενετής, όπως το χελιδόνι ξέρει να χτίζει τη φωλιά του χωρίς να έχει πάει σε αρχιτεκτονική σχολή. Το αληθινό έργο του καλλιτέχνη είναι να ξεχωρίζει, ν' απορροφά, να υψώνει την ελευθερία που την τσακίζουν οι αφόρητοι ανταγωνισμοί».