Αναλυτικά στοιχεία για την εξέλιξη του θεσμού της Τοπικής Αυτοδιοίκησης στην Ελλάδα και διεθνώς παρέθεσε η Αλέκα Παπαρήγα.

«Αν μελετήσει κανείς την εξέλιξη του θεσμού της τοπικής διοίκησης στην καπιταλιστική Ευρώπη, ή και στις ΗΠΑ, εύκολα θα καταλάβει ότι οι δήμοι, οι νομαρχίες ή οι περιφερειακές διοικήσεις ακόμα και στις καλύτερες στιγμές τους, δε σταμάτησαν να αποτελούν ένα τυπικό, παραδοσιακό θεσμό της αστικής δημοκρατίας που είναι έτσι και αλλιώς ταξική.

Τα κόμματα εξουσίας δεν αρκούνται βέβαια στην υπεράσπιση ενός αντιδραστικού θεσμικού πλαισίου, προκειμένου να ελέγξουν την κατάσταση. Ενδιαφέρονται να κερδίσουν την πλειοψηφία στη διοίκηση, ώστε σχεδιασμένα και πειθαρχημένα, απρόσκοπτα να λειτουργεί αυτός ο θεσμός, αφού δεν μπορεί να λειτουργήσει έξω από το ρόλο των προσώπων.

Πιστεύουμε όμως ότι ανεξάρτητα από τη γνώμη που έχει ο καθένας από εμάς για την ιστορική εξέλιξη του θεσμού της τοπικής διοίκησης στα πλαίσια του καπιταλισμού, ανεξάρτητα αν θεωρεί ότι ο δημοκρατισμός του είναι μεγαλύτερος ή μικρότερος ή και ανύπαρκτος, αυτό που έχει σημασία είναι να συμφωνήσουμε ότι το θεσμικό πλαίσιο που διαμορφώθηκε από το 1994 μετατρέπει ακόμα πιο καθαρά, αποφασιστικά το θεσμό σε όργανο των αντιδραστικών καπιταλιστικών αναδιαρθρώσεων, σε μοχλό για τις ιδιωτικοποιήσεις, την εμπορευματοποίηση των κοινωνικών υπηρεσιών, τομέων. Εχει μετατραπεί σε ένα μηχανισμό χειραγώγησης, ρουσφετολογίας, έδαφος για την άνθηση της διαφθοράς και της διασπάθισης χρήματος.

Η δυσκολία να αναγνωριστεί ακόμα πιο πλατιά η αντιδραστικότητα του θεσμικού πλαισίου οφείλεται και στο γεγονός ότι στην Ελλάδα η αντιδραστικοποίηση μέσω του νόμου έγινε πολύ αργότερα από τις άλλες καπιταλιστικές χώρες της Ευρώπης.

Από τη 10ετία του '70 και του '80 στη Δυτική Ευρώπη έγιναν αλλαγές με στόχο να εκσυγχρονιστεί η τοπική διοίκηση και να ανέβει η οικονομική της απόδοση με κριτήριο το καπιταλιστικό κέρδος. Συγκεκριμένα:

• Μειώθηκε ο αριθμός των δημοτικών μονάδων με την κατάργηση των μικρών δήμων των αγροτικών περιοχών και των μικρών πόλεων. Στη Μεγάλη Βρετανία το 1994 ιδιαίτερα στην Αγγλία, ο αριθμός των τοπικών αρχών μειώθηκε από 1.210 σε 365 και στη Σουηδία το ίδιο χρονικό διάστημα από 1.037 σε 278. Παρόμοιες διαδικασίες έγιναν στην Ιταλία, στη Γαλλία, στην ΟΔ Γερμανίας.

Δηλαδή, ο "Καποδίστριας" δεν είναι ελληνικό πασοκικό φαινόμενο, θυμίζουμε δε ότι η ΝΔ απλώς δημαγώγησε κάτω από την πίεση ορισμένων κοινοτήτων. Και τα δύο κόμματα, από κοινού και ο ΣΥΝ σήμερα, προωθούν ακόμα μεγαλύτερο περιορισμό των μονάδων των τοπικών αρχών, κάτω από την αντίληψή τους για να αποκτήσει ακόμα μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα η κεντρική κρατική εξουσία.

• Διαμορφώθηκε ένας δημοτικός γραφειοκρατικός μηχανισμός, ένα στρώμα δηλαδή διευθυντών ή διευθυνόντων με αρμοδιότητα σε ένα πολύ ευρύ κύκλο ζητημάτων. Η πρώτη διδάξασα νέες μεθόδους γραφειοκρατικοποίησης ήταν η κυβέρνηση των ΗΠΑ και στη συνέχεια αυτές οι μέθοδοι πέρασαν και στη Δυτική Ευρώπη. Απλά στην Ελλάδα καθυστέρησαν, όμως ήδη έχει γραφειοκρατικοποιηθεί ακόμα πιο πολύ ο θεσμός τα τελευταία χρόνια, και θα γραφειοκρατικοποιηθεί ακόμα περισσότερο με την αύξηση των εκλεγμένων που δραστηριοποιούνται σε επαγγελματική βάση και μάλιστα με αμοιβές προκλητικές για τα επίπεδα των μισθών και συντάξεων.
• Η δημοτική και νομαρχιακή γραφειοκρατία συνοδεύτηκε στις ευρωπαϊκές χώρες από την εξασθένιση του ελέγχου που μπορούσαν να ασκήσουν τα δημοτικά συμβούλια. Στη 10ετία του '70 και '80 η κεντρική εξουσία σε πολλές χώρες της καπιταλιστικής Ευρώπης αφαίρεσε ορισμένες αρμοδιότητες κοινωνικού χαρακτήρα από την τοπική διοίκηση, τις πέρασε σε οργανισμούς και όργανα που ήταν πιο κοντά στην κεντρική εξουσία. Στις μέρες μας, μετά τη μετεξέλιξη της ΕΟΚ σε ΕΕ, περνάνε αρμοδιότητες Παιδείας, Υγείας, γενικότερα κοινωνικών υπηρεσιών στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, με τον όρο όμως η τοπική διοίκηση να αναθέσει τις αρμοδιότητες στο ιδιωτικό κεφάλαιο, στις εταιρίες και τις επιχειρήσεις. Είναι αλλαγές ενταγμένες στη λογική της αποκρατικοποίησης. Σήμερα βρισκόμαστε στη φάση της πλήρους εμπορευματοποίησης της Παιδείας, της Υγείας κλπ. Δίνονται αρμοδιότητες στους δήμους, που τους μετατρέπουν σε τοπικά γραφεία, τα οποία εξασφαλίζουν δουλιά και κέρδη στους επιχειρηματίες, Παραχωρούνται φορολογικές αρμοδιότητες, δηλαδή επιβάλλονται πρόσθετοι φόροι στο λαό, που πληρώνει ο ίδιος τα γενικότερα έργα που γίνονται και όχι ο κρατικός προϋπολογισμός.

Το επιχείρημα ότι πρέπει να μειωθεί η κρατική επιχορήγηση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, γιατί έτσι θα αποκτήσει αυτή αυτονομία από την κεντρική εξουσία, είναι φαύλο, υποκριτικό και ψεύτικο. Αυτή η αντίληψη υποστηρίζει ότι η Τοπική Αυτοδιοίκηση πρέπει να περάσει σε ακόμα μεγαλύτερη εξάρτηση από τους εργολάβους και τους επιχειρηματίες, γιατί γίνεται φορομπηχτικός οργανισμός.

Μπορούμε να βγάλουμε συμπεράσματα αξιοποιώντας την αντίστοιχη πείρα που υπάρχει στη Δυτική Ευρώπη. Οι δήμοι, λόγου χάρη, πήραν αρμοδιότητες για θέματα αναδόμησης και ανοικοδόμησης περιοχών και για την εξασφάλιση στέγης. Τελικά, οικοδομήθηκαν φθηνές κατοικίες για τα φτωχά λαϊκά στρώματα, διαμορφώθηκαν κακές στεγαστικές συνθήκες για τους μετανάστες και γενικά τις μειονότητες; Τα τελευταία γεγονότα στη Γαλλία είναι η απόδειξη...

Ακριβώς για τέτοιους λόγους, προ πολλού στην Ευρώπη οι εργαζόμενοι δεν τρέφουν καμιά συμπάθεια για τα τοπικά όργανα, με αποτέλεσμα να έχει κατά πολύ μειωθεί η συμμετοχή στις εκλογές. Βεβαίως, αυτό δεν είναι λύση, είναι όμως απόδειξη ότι η λεγόμενη αποκέντρωση που έχει γίνει προ πολλού στην Ευρώπη, δεν είχε λαϊκή απήχηση, γιατί δεν ωφέλησε το λαό.

Επομένως, κριτήριο ψήφου πέρα από το γενικότερο πολιτικό πρέπει να είναι και η καταδίκη των ρυθμίσεων που προωθήθηκαν από το 1994 και μετά, με τις οποίες έχουν συμφωνήσει ΝΔ, ΠΑΣΟΚ και ο ΣΥΝ με επιμέρους δευτερεύουσες διαφορές μεταξύ τους, χάριν των εντυπώσεων».