Associated Press

Παλαιστίνιοι, καθώς απομακρύνονται βίαια από την εισβολή Ισραηλινών στη Δυτική Οχθη, την περασμένη Τετάρτη

Στην παλαιστινιακή πλευρά η κατάσταση, λόγω και του μικρού χρονικού περιθωρίου, αρχίζει πλέον να γίνεται κρίσιμη. Η διεξαγωγή των εκλογών κρέμεται από μία κλωστή. Τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η παράταξη που ίδρυσε το 1959 ο Γιάσερ Αραφάτ, η «Φατάχ», και κυριάρχησε στην παλαιστινιακή πολιτική σκηνή μέχρι σήμερα, έχουν οδηγήσει αρκετά υψηλόβαθμα στελέχη της να τάσσονται υπέρ μιας αναβολής της εκλογικής διαδικασίας.

Η πιθανότητα αυτή, μέχρι τη στιγμή που γράφονταν αυτές οι γραμμές, απορριπτόταν κατηγορηματικά από τον επικεφαλής της οργάνωσης και Πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής, Μαχμούντ Αμπάς. Βέβαια, η ισραηλινή απαγόρευση συμμετοχής των Παλαιστινίων κατοίκων της Ιερουσαλήμ στις εκλογές θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ως το κατάλληλο πρόσχημα για τον υπερσκελισμό της δύσκολης κατάστασης.

Αν κανείς θέλει να είναι ειλικρινής, τα ανησυχητικά σημάδια εμφανίστηκαν, ήδη, από τη μέρα που πέθανε ο Γιάσερ Αραφάτ, του οποίου η ισχυρότατη προσωπικότητα τον καθιστούσε αδιαφιλονίκητο επικεφαλής της οργάνωσης. Με τον Αραφάτ απόντα πλέον, οι φυγόκεντρες δυνάμεις, που προϋπήρχαν, άρχισαν να γίνονται απτές.

Μια νεότερη γενιά στελεχών, που αναδείχτηκε μέσα από την 1η Ιντιφάντα, και ανδρώθηκε πολιτικά υπό ισραηλινή κατοχή, ζητά πλέον ανοιχτά να αναλάβει μεγαλύτερο ρόλο. Η δυσαρέσκεια εκδηλώθηκε ανοιχτά μετά το θάνατο του Αραφάτ και πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις από τις αλλεπάλληλες καταγγελίες για διαφθορά, κατάχρηση δημοσίου χρήματος, αλλά και εξουσίας, που στιγμάτισαν αρκετά από τα πρόσωπα της «παλαιάς φρουράς».

Κεντρικό πρόσωπο ο Μαρουάν Μπαργκούτι, επικεφαλής της «Φατάχ» στη Δυτική Οχθη, που εκτίει ποινή 5 φορές ισόβια στις ισραηλινές φυλακές, κατηγορούμενος για αντι-ισραηλινές επιθέσεις. Ο Μπαργκούτι, χαρισματικός τοπικός ηγέτης, αν και εξέφρασε επιφυλάξεις για την αποτελεσματικότητα της Συμφωνίας του Οσλο, τίμησε τις επιλογές Αραφάτ και τάχθηκε κατά των επιθέσεων σε βάρος πολιτών. Μετά το θάνατο του Αραφάτ, όντας ήδη εξαιρετικά δημοφιλής, υπαναχώρησε από τη διεκδίκηση της ηγεσίας της οργάνωσης πέρυσι τέτοια εποχή, λαμβάνοντας διαβεβαιώσεις ότι η «νεότερη γενιά θα ανταμειφθεί» στις εκλογές.

Σήμερα, ο Μπαργκούτι και οι συνεργάτες του υποστηρίζουν ότι οι δεσμεύσεις δεν τηρήθηκαν. Αντίθετα, όπως λένε, έγινε πραξικόπημα στην εσωκομματική διαδικασία ανάδειξης υποψηφίων για τις βουλευτικές εκλογές: Αν και είχε συμφωνηθεί οι λίστες να καταρτιστούν με βάση την ψηφοφορία, τελικά, εκ των υστέρων, αποφασίστηκε να υπάρξουν και υποψήφιοι που θα επιλεχθούν κατευθείαν από την ηγεσία, αφήνοντας εκτός αρκετά νέα πρόσωπα.

Η ρήξη επισημοποιήθηκε με την κατάθεση ξεχωριστού ψηφοδελτίου με την επωνυμία «αλ Μουστάκμπαλ», απέναντι στο επίσημο ψηφοδέλτιο της «Φατάχ». Οι εσωτερικές επαφές, έκτοτε, λέγεται ότι είναι μαραθώνιες, όμως μέχρι στιγμής δεν έχουν αποφέρει αποτελέσματα.

Η παλαιστινιακή κοινή γνώμη μοιάζει να κλίνει προς τη νεότερη γενιά, θεωρώντας την πιο δεμένη με τους απλούς πολίτες, πιο τίμια, πιο άφθαρτη από την εξουσία. Συγχρόνως, όμως, μεταξύ των συνεργατών του Μπαργκούτι, συγκαταλέγονται άνθρωποι, όπως ο Μουχάμαντ Ντάχλαντ ή ο Τζιμπρίλ Ραγιούμπ, πρώην υπεύθυνοι Ασφαλείας σε Γάζα και Δυτική Οχθη, που μόνον άφθαρτοι δεν μπορούν να χαρακτηριστούν, ενώ ουδείς μπορεί να αγνοήσει ότι θεωρούνται «καλοί συνομιλητές» από το Ισραήλ.

Σε όλα αυτά, πρέπει να συνυπολογιστεί η σταθερά αυξανόμενη εκλογική επιρροή της ισλαμιστικής «Χαμάς», που καταγράφηκε σαφώς και στις δημοτικές εκλογές. Οπως φαίνεται, οι Παλαιστίνιοι δε συμφωνούν απαραίτητα με τις ακραίες θέσεις της «Χαμάς» (τάσσεται υπέρ της καταστροφής του Ισραήλ), αλλά εκτιμούν το κοινωνικό της πρόγραμμα και το ότι τα στελέχη της θεωρούνται έντιμα και ακέραια πρόσωπα, που μέχρι σήμερα έχουν σταθεί στο πλευρό του δοκιμαζόμενου λαού έμπρακτα, μέσα από το ισχυρότατο φιλανθρωπικό δίκτυο της οργάνωσης.

Μέχρι το τέλος Δεκέμβρη, οπότε κλείνει η περίοδος κατάθεσης υποψηφιοτήτων, η «Φατάχ» θα πρέπει όχι μόνο να αντιμετωπίσει τον εσωτερικό της διχασμό, αλλά και να αρχίσει να αποκαθιστά την αξιοπιστία της, αν θέλει να διατηρήσει, έστω και με απώλειες, την πρωτοκαθεδρία της στην παλαιστινιακή πολιτική σκηνή.

Αναβρασμός, όμως, επικρατεί και στην ισραηλινή πολιτική ζωή. Η αποχώρηση του Αριέλ Σαρόν, μετά από τουλάχιστον 30 χρόνια, από το «Λικούντ», του οποίου υπήρξε συνιδρυτής και ένα από τα ιστορικότερα στελέχη, προκάλεσε πραγματικό πολιτικό «σεισμό». Αν και η κίνηση αυτή, όπως και η ίδρυση νέου κόμματος από τον 77χρονο πολιτικό, ήταν ένα σενάριο που ακουγόταν από διπλωματικά χείλη δε θεωρούνταν αρκετά πιθανό. Το εναρκτήριο λάκτισμα για τις καταιγιστικές εξελίξεις έδωσε η ανάδειξη στην ηγεσία του Εργατικού Κόμματος του ηγέτη της συνδικαλιστικής συνομοσπονδίας, Αμίρ Πέρετζ.

Ο Πέρετζ ήταν γνωστός επικριτής των επιλογών της ηγεσίας των Εργατικών επί Σιμόν Πέρες, κυρίως στο εσωτερικό πεδίο, κατακρίνοντας τη σύμπλευση Εργατικών με το Λικούντ στην αντιλαϊκή οικονομική και κοινωνική τους πολιτική. Από την άλλη, προτάσσει αυτά τα ζητήματα, τονίζοντας ότι δεν μπορεί πλέον στο Ισραήλ να εκλέγεται κυβέρνηση με μοναδικό κριτήριο την «ασφάλεια» και το Παλαιστινιακό, για το οποίο η μοναδική θέση που έχει διατυπώσει ξεκάθαρα, πλην γενικόλογα, είναι η έναρξη συνολικού διαλόγου με τους Παλαιστινίους.

Η πρώτη απόφαση του Πέρετζ ως ηγέτη των Εργατικών ήταν η αποχώρηση του κόμματος από τον κυβερνητικό συνασπισμό με το Λικούντ. Ηταν η ώρα που ο Αριέλ Σαρόν κλήθηκε να λάβει αποφάσεις. Επέλεξε να αφήσει το Λικούντ, που πλέον μετά την αποχώρηση από τη Λωρίδα της Γάζας, του έθετε διαρκώς εμπόδια, θεωρώντας τον εξαιρετικά υποχωρητικό απέναντι στους Παλαιστινίους. Γνωρίζοντας ότι η αποχώρησή του θα ωθήσει στην άκρα δεξιά το Λικούντ και αντιλαμβανόμενος ότι το Εργατικό με τον Πέρετζ ρέπει αριστερά, ο Σαρόν ίδρυσε ένα «κεντρώο» κόμμα.

Αν και στην ισραηλινή πολιτική σκηνή, τα τελευταία χρόνια, δεν έχει επιβιώσει με αξιώσεις κανένα «κεντρώο» κόμμα, το «Καντίμα» του Σαρόν φαίνεται να έχει, με βάση τις δημοσκοπήσεις, πολλές ελπίδες. Ο Ισραηλινός πρωθυπουργός έχει συνειδητοποιήσει κάτι εξαιρετικά σημαντικό: Το δημογραφικό κίνδυνο που απειλεί το Ισραήλ. Ο Σαρόν βλέπει ότι διατηρώντας υπό ισραηλινή κατοχή μεγάλες εκτάσεις παλαιστινιακών εδαφών, διατηρεί και τους εκεί παλαιστινιακούς πληθυσμούς, που αυξάνονται με πολλαπλάσιο ρυθμό από ό,τι οι Ισραηλινοί.

Μέχρι πρότινος το δόγμα «ασφαλείας» των ισραηλινών κυβερνήσεων ήταν η κατοχή πολλών αραβικών εδαφών «ως ασπίδα» απέναντι στις εχθρικές αραβικές χώρες. Σήμερα, ο Σαρόν εκτιμά ότι θα πρέπει το Ισραήλ οριστικά να περιορίσει τα σύνορά του με τους καλύτερους δυνατούς όρους (διατήρηση πλουσίων εδαφών της δυτικής Οχθης, διαχωριστικό τείχος, εξώθηση σε φυγή των Παλαιστινίων που ζουν στα προσαρτώμενα εδάφη και στην ανατολική Ιερουσαλήμ), έτσι ώστε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο υπερσκελισμού του εβραϊκού πληθυσμού από τον αραβικό. Πόσο μάλλον, που ο ισραηλινός λαός μοιάζει πλέον να είναι πολύ κουρασμένος από τη διαρκή οικονομική και ανθρώπινη αιμορραγία, που συνεπάγεται η πολύχρονη ισραηλινο-παλαιστινιακή σύρραξη και φέρεται να θεωρεί τον Σαρόν, μετά την αποχώρηση από τη Γάζα, ικανό για «ρεαλιστικές λύσεις».

Αν και ο ίδιος επαναλαμβάνει ότι άξονας της πολιτικής του «Καντίμα» είναι ο «οδικός χάρτης», πληθαίνουν οι διαρροές, που μιλούν για νέα μονομερή αποχώρηση από τις ...μη προσοδοφόρες περιοχές της Δυτικής Οχθης, σε περίπτωση που ο Σαρόν εκλεγεί πρωθυπουργός. Ενδεχόμενο που διαγράφεται πιθανότατο, καθώς το Λικούντ, υπό τη νέα ηγεσία του Νετανιάχου, δε φαίνεται να μπορεί να ανταποκριθεί στο «σφυγμό» της κοινής γνώμης. Το Εργατικό Κόμμα αυξάνει τις δυνάμεις του, αλλά μοιάζει να χρειάζεται πολλή δουλιά ακόμη για να αποκαταστήσει την αξιοπιστία του, που λαβώθηκε σημαντικά από τις παλινωδίες, τόσο στην εσωτερική, όσο και στην εξωτερική πολιτική.

Αν και η μέρα που θα ανοίξουν οι κάλπες στο Ισραήλ απέχει ακόμη αρκετά, το προεκλογικό κλίμα είναι ήδη τεταμένο. Η πρόσφατη περιπέτεια της υγείας του Σαρόν (υπέστη ελαφρύ εγκεφαλικό) αναμένεται να αξιοποιηθεί από τους αντιπάλους του. Ο ίδιος φέρεται αποφασισμένος να παλέψει μέχρι τέλους, καθώς δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το «Καντίμα» δεν πρόκειται να λειτουργήσει ή να υπάρξει χωρίς τον Σαρόν.

Για πολλούς, ο Σαρόν οραματίζεται να υλοποιήσει με το δικό του τρόπο, αυτό που δεν κατάφερε ο Μπεν Γκουριόν, το 1967. Τότε, λίγες μέρες μετά το τέλος του πολέμου των 6 ημερών, ο Γκουριόν πέταξε μαζί με τον στρατηγό Μοσέ Νταγιάν, πάνω από τα προσφάτως κατειλημμένα αραβικά εδάφη: Την ανατολική Ιερουσαλήμ, τη δυτική Οχθη, τη Λωρίδα της Γάζας. Φέρεται να είπε: «Τώρα πρέπει να τα επιστρέψουμε όλα, αν θέλουμε ειρήνη». Ο Σαρόν μοιάζει αποφασισμένος να επιβάλει τη δική του ειρήνη, με το Ισραήλ να διασφαλίζεται δημογραφικά, να αποποιείται το πρακτικό και διπλωματικό βάρος της κατοχής, με την Ιερουσαλήμ μόνο ισραηλινή, και με αντάλλαγμα μόνον εκείνα τα παλαιστινιακά εδάφη, που πραγματικά δεν του είναι χρήσιμα.

Οπως και να έχει, με εκλογές και πολιτικές ανακατατάξεις εκατέρωθεν, οι εξελίξεις στην περιοχή προδιαγράφονται πραγματικά ενδιαφέρουσες και σε σημαντικό βαθμό απρόβλεπτες.