Το ενεργειακό πρόβλημα που προκαλεί η πολιτική της απελευθέρωσης των αγορών στην ΕΕ και η παράδοση του τομέα της ενέργειας σε μια ομάδα πολυεθνικών έρχεται με βίαιο τρόπο στην επιφάνεια, στο φόντο της διαμάχης Ρωσίας-Ουκρανίας, που διαγκωνίζονται για τη διεύρυνση της ζώνης επιρροής στην περιοχή τους. Μια διαμάχη στα πλαίσια της οποίας μπορεί να προβάλλεται ως κύριο αντικείμενο το φυσικό αέριο, που προμηθεύεται η Ουκρανία από τη Ρωσία, ωστόσο είναι ολοφάνερο πως το ζήτημα είναι γενικότερο και σαφώς συνδέεται με συνολικότερες ενδοϊμπεριαλιστικές αντιθέσεις. Η Ουκρανία δεν είναι απλά μια χώρα που εξαρτάται από το ρωσικό φυσικό αέριο. Είναι μια χώρα που διαθέτει στο έδαφός της ρωσικές στρατιωτικές βάσεις, αλλά, μετά τις περσινές πολιτικές εξελίξεις, στα πλαίσια των οποίων οι ΗΠΑ επέβαλαν την κυβέρνηση Γιούστσενκο, ζητά να ενταχθεί στο ...ΝΑΤΟ, επισημοποιώντας με τη στάση της αλλαγές στα γεωστρατηγικά δεδομένα που υπάρχουν στην περιοχή.

Μετά την αποτυχία των συνομιλιών για τις τιμές που θα πληρώνει από την 1η του Γενάρη η Ουκρανία στο ρωσικό κολοσσό, η διορισμένη από τη ρωσική κυβέρνηση διοίκηση της ΓΚΑΖΠΡΟΜ διέκοψε στις 10 το πρωί της Κυριακής την παροχή αερίου προς τους καταναλωτές της Ουκρανίας. Οι σχετικές προμήθειες γίνονταν μέχρι σήμερα με 50 δολάρια τα 1.000 κυβικά μέτρα, ενώ οι διεθνείς τιμές κυμαίνονται στα 220-240 δολάρια. Οι Ρώσοι ζητούν αναπροσαρμογή της τιμής αυτής, ενώ επιπλέον καταγγέλλουν τους Ουκρανούς ότι φυσικό αέριο που προμηθεύονταν στη δοσμένη προνομιακή τιμή, το μεταπωλούσαν στη διεθνή αγορά με πάνω από 200 δολάρια.

Η απόφαση της Ρωσίας προκάλεσε αναστάτωση σ' ολόκληρη την Ευρώπη, αφού η συγκεκριμένη εταιρία προμηθεύει με αέριο 21 ευρωπαϊκές χώρες, μη συμπεριλαμβανομένων των πρώην Σοβιετικών Δημοκρατιών. Η ΕΕ λαμβάνει το 25% των προμηθειών της σε αέριο από τη Ρωσία μέσω Ουκρανίας. Την πρώτη κιόλας μέρα της διακοπής της παροχής αερίου προς την Ουκρανία, σύμφωνα με τα ειδησεογραφικά πρακτορεία, οι διανομείς ανέφεραν μεγάλη πτώση των διαθέσιμων ποσοτήτων: Μέχρι 40% για την ουγγρική MOL, που καλούσε τους βιομηχανικούς της πελάτες να στραφούν (προσωρινά) στο πετρέλαιο. Σημαντικές μειώσεις των ποσοτήτων που λάμβαναν ανέφεραν επίσης οι Γερμανία, Ιταλία, Σλοβακία, Αυστρία, Πολωνία, Κροατία και Ρουμανία.

Επιχειρώντας να καθησυχάσει όσους εκφράζουν φόβους πως βρισκόμαστε μπροστά σε μια γενικότερη κρίση, η ΓΚΑΖΠΡΟΜ ανακοίνωσε πως διοχετεύεται αρκετή ποσότητα φυσικού αερίου για να καλυφθούν τα συμβόλαια παροχής προς τις άλλες χώρες. Σημείωσε, μάλιστα, πως αν ορισμένες χώρες δε λαμβάνουν τις απαραίτητες ποσότητες, αυτό σημαίνει πως η Ουκρανία διακόπτει την παροχή. Ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, εξέφρασε την ελπίδα ότι η ουκρανική πλευρά θα εξασφαλίσει την αδιάκοπη διέλευση του ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της ουκρανικής επικράτειας προς όλες τις χώρες της ΕΕ. Δεν παρέλειψε μάλιστα να διαβεβαιώσει ότι η ρωσική πλευρά θα φροντίσει από σήμερα για την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης και θα εκπληρώσει αυστηρά όλα τα συμβόλαια και όλες τις συμφωνίες που έχει με την ΕΕ και τις άλλες χώρες της Ευρώπης, ανάμεσα στις οποίες περιλαμβάνεται και η Ελλάδα.

Παρέμβαση στο θέμα έκανε και το αμερικανικό υπουργείο Εξωτερικών, που εκφράζοντας τη συμπαράστασή του στη φιλικά προσκείμενη ουκρανική κυβέρνηση, κατήγγειλε τη Ρωσία ότι «υποβάθμισε την ενεργειακή ασφάλεια» και ότι «χρησιμοποιεί την ενέργεια για να ασκήσει πολιτικές πιέσεις προς την Ουκρανία».

Η κρίση οδήγησε τη Γερμανία, της οποίας ο πρώην καγκελάριος Γκέρχαρντ Σρέντερ πρόσφατα γνωστοποιήθηκε ότι αναλαμβάνει υψηλή θέση στην ΓΚΑΖΠΡΟΜ, αλλά και την Αυστρία, την Ιταλία και τη Γαλλία να κάνουν κοινή έκκληση στους Ρώσους και τους Ουκρανούς να επιλύσουν τη διένεξη. Οι δυτικοί και η κυβέρνηση της Ουκρανίας εμμέσως πλην σαφώς χαρακτηρίζουν την κίνηση της Μόσχας ως απόπειρα «πρόκλησης κρίσης» στην ουκρανική οικονομία, ως τιμωρία για τη φιλοδυτική στάση του Γιούστσενκο, ο οποίος αναδείχτηκε με τη χρηματοδοτηθείσα από ΗΠΑ και ΕΕ «πορτοκαλί επανάσταση», καθώς και απόπειρα παρέμβασης στις βουλευτικές εκλογές του Μάρτη.

Στο μεταξύ, η Λευκορωσία επέτρεψε στη Ρωσία να περάσει δικούς της αγωγούς από το έδαφός της. Η Ουκρανία, αντίθετα, αρνήθηκε να επιτρέψει στην «Γκάζπρομ» να εξαγοράσει ποσοστό στη «Ναφτογκάζ» και τους αγωγούς της. Πρόταση προς τη Ρωσία να χρησιμοποιήσει το έδαφός της για μεταφορά φυσικού αερίου διατύπωσε - για δικούς της λόγους προφανώς - και η φιλοαμερικανική κυβέρνηση της Γεωργίας. Η Μολδαβία, σύμφωνα με το «Ιτάρ-Τας» και το «Ρόιτερς», αντιμετωπίζει επίσης διακοπή της παροχής αερίου, αφού αρνήθηκε την αύξηση της τιμής του αερίου στα 160 δολάρια τα 1.000 κυβικά μέτρα.

Η ουκρανική πλευρά μοιάζει να θέλει τη συνέχιση των ...σοσιαλιστικού τύπου συμφωνιών και κραυγάζει ότι είναι «απαράδεκτη» η εναρμόνιση της τιμής από αυτήν που ίσχυε έως το τέλος του 2005 (50 δολάρια τα 1.000 κυβικά μέτρα) σε μια νέα βάσει των διεθνών τιμών.

Σύμφωνα με τη «Μοντ», διαμορφώνεται «μια νέα γεωπολιτική αντίληψη»: Βάσει αυτής, οι χώρες που κατέχουν ενεργειακά κοιτάσματα τίθενται σε θέση ισχύος και οι χώρες-πελάτες, π.χ., η Κίνα και η Ιαπωνία, αναγκάζονται «να υιοθετήσουν μια διπλωματία ασφαλούς προμήθειας (ενέργειας). Η Ευρώπη, που βρίσκεται στο στρατόπεδο των περιοχών που καταναλώνουν, ανησυχεί δικαίως». Η ανάλυση της εφημερίδας καταλήγει: «Η ενεργειακή ανεξαρτησία ξαναγίνεται, όπως τη δεκαετία του 1970, παράγοντας αποφασιστικής σημασίας».