Στο πλαίσιο των δράσεών της για τη στρατηγική της Λισαβόνας, η Κομισιόν εξέδωσε πρόσφατα (13 Φλεβάρη) ανακοίνωση προς το Ευρωκοινοβούλιο, το Συμβούλιο και άλλα όργανα της ΕΕ με θέμα: «Προώθηση της επιχειρηματικής νοοτροπίας μέσω της εκπαίδευσης και της μάθησης».

«Η επιχειρηματικότητα αποτελεί θεμελιώδη ικανότητα για όλους,καθότι βοηθά τους νέους να γίνουν δημιουργικότεροι και να αναπτύξουν την αυτοπεποίθησή τους σε οτιδήποτε αναλαμβάνουν, καθώς επίσης και να ενεργούν με κοινωνική υπευθυνότητα».

Στις φράσεις αυτές της ανακοίνωσης της Κομισιόν, συμπεριλαμβάνεται η βασική φιλοσοφία για τη λειτουργία της «επιχειρηματικότητας» ως μάθημα στην εκπαίδευση. Η έννοια της «κοινωνικής υπευθυνότητας» δε σημαίνει τίποτε άλλο από υποταγμένη συμπεριφορά, συναίνεση, «λύγισμα» της μέσης, σκύψιμο του κεφαλιού στην αφαίρεση δικαιωμάτων και στα «χαστούκια», που θα τρώει καθημερινά από τον εκάστοτε εργοδότη και την εκάστοτε πολιτική εξουσία που θα υπηρετεί τους εργοδότες. Αυτή είναι και η βασική φιλοσοφία του μαθήματος της «επιχειρηματικότητας», όπως το έχουμε δει μέχρι τώρα και στη χώρα μας. Μαθαίνει τα παιδιά να θεωρούν τις επιχειρήσεις βασικό μοχλό της κοινωνικής ανάπτυξης, να θεωρούν δική τους υπόθεση - αύριο ως εργαζόμενοι - την αύξηση των κερδών του εργοδότη και να θυσιάζουν κατακτήσεις, δικαιώματα, τον ίδιο τους τον εαυτό γι' αυτόν το σκοπό! «Η καλύτερη γνώση της κοινωνίας πρέπει να περιλαμβάνει και την πρώιμη γνώση και επαφή με τη σφαίρα της εργασίας και των επιχειρήσεων, καθώς και την κατανόηση του ρόλου που διαδραματίζουν οι επιχειρηματίες στην τοπική κοινότητα», λέει κομψά το κείμενο της ΕΕ, για να περιγράψει ακριβώς αυτό το μάθημα υποταγής.

Μέσα από αυτά τα «μαθήματα», φορτώνουν τους νέους με φούμαρα ότι, αναπτύσσοντας τη δημιουργικότητα, τη φαντασία, τις ιδέες τους, μπορούν να πάνε μπροστά, μπορούν να γίνουν επιτυχημένοι, μπορούν να φτάσουν ψηλά κι ότι όλα αυτά μπορούν να τα πετύχουν ξεκινώντας ακόμα και από το μηδέν, όπως, δήθεν, έχουν κάνει πολλοί σημερινοί μεγάλοι επιχειρηματίες, ότι δήθεν μπορούν, ξεκινώντας από μια μικρή επιχείρηση, να φτάσουν να γίνουν κολοσσοί! Κι όταν οι νέοι βγαίνοντας στον πραγματικό κόσμο δεν έχουν αυτήν τη λαμπρή πορεία που τους υπόσχονται, απογοητεύονται και καταλήγουν να θεωρούν ότι είναι δική τους ευθύνη, δική τους η ανικανότητα που ...δεν τα κατάφεραν! Σε τελική ανάλυση, τους διδάσκουν ότι είναι δική τους ευθύνη αν μείνουν άνεργοι, όπως και ότι είναι δική τους ευθύνη να ανθεί οικονομικά η επιχείρηση που τους ξεζουμίζει.

Και, φυσικά, αυτό το μάθημα δεν μπορεί να γίνει, αν οι ίδιοι οι επιχειρηματίες δεν αναλάβουν ενεργό δράση... «Οι ιδιωτικοί συντελεστές(ενώσεις επιχειρήσεων, εταιρίες, επιχειρηματίες, σύμβουλοι κλπ.) συμμετέχουν όλο και περισσότερο στην εκπαίδευση, τόσο μέσω χορηγιών σε συγκεκριμένες πρωτοβουλίες, όσο και με την άμεση συμμετοχή τους στη διδασκαλία (π.χ. ως σύμβουλοι). Η συμμετοχή αυτή πρέπει να θεωρείται από τις εταιρίες ως μακροπρόθεσμη επένδυση και ως σημαντική πτυχή της εταιρικής κοινωνικής τους ευθύνης. Οι συμπράξεις ιδιωτικού - δημόσιου τομέα έχουν ζωτική σημασία για την ανάπτυξη της εκπαίδευσης σχετικά με την επιχειρηματικότητα. Η δημιουργία δεσμών μεταξύ σχολείου και επιχειρηματικής κοινότητας αποτελεί βασικό στοιχείο των επιτυχημένων προγραμμάτων».

Με αυτόν τον τρόπο, η ΕΕ απευθύνεται στις επιχειρήσεις, εξηγώντας τους ότι αυτού του τύπου η εκπαίδευση συμφέρει πρώτα και κύρια τις ίδιες, αφορά μιαν «επένδυση» για να έχουν στο μέλλον το εργατικό δυναμικό, που θα μπορούν να αξιοποιούν όπως γουστάρουν. Γι' αυτό και τις καλεί με όποιο τρόπο μπορούν να χωθούν μέσα στα σχολεία, ακόμα και για να συμμετέχουν άμεσα στη διδασκαλία, να συνδιαμορφώνουν το τι θα μαθαίνουν τα παιδιά, ανάλογα με τα άμεσα και μακροπρόθεσμα συμφέροντα του κεφαλαίου. Παράλληλα, το παραπάνω απόσπασμα ξεκαθαρίζει όποιες αυταπάτες προσπαθεί να σπείρει στη χώρα μας η κυβέρνηση σχετικά με τις συμπράξεις ιδιωτικού - δημόσιου τομέα: Ο στόχος τους δεν είναι άλλος από τη διείσδυση του κεφαλαίου μέσα στα σχολεία και το πρόγραμμά τους με κάθε τρόπο, ώστε να διευκολύνονται τα ίδια τα σχέδια του κεφαλαίου.

Στο κείμενο διευκρινίζεται ότι η «επιχειρηματικότητα» εμπεδώνεται καλύτερα στο πλαίσιο της διά βίου μάθησης και καταγράφεται ως μια από τις οκτώ βασικές ικανότητες για τη διά βίου μάθηση, που είναι, λέει, αναγκαίες για «την κοινωνική ένταξη, την ιδιότητα του ενεργού πολίτη και την απασχολησιμότητα»! Γίνεται εύκολα κατανοητό πως αυτό το μάθημα υποταγής διευκολύνει τη δική τους αντίληψη για την «κοινωνική ένταξη» και τον «ενεργό πολίτη», αυτόν που δέχεται, δηλαδή, τη μοίρα του «απασχολήσιμου» και «διά βίου» περιπλανώμενου από την κατάρτιση στην ανεργία και την ημιαπασχόληση, χωρίς να αντιδρά.

Η Επιτροπή, με την ανακοίνωσή της, κάνει μιαν αξιολόγηση της μέχρι τώρα εφαρμογής των προγραμμάτων για την «επιχειρηματικότητα», σταχυολογεί παραδείγματα από διάφορες χώρες, που θεωρεί ότι μπορούν να γενικευτούν και προτείνει σχετικά μέτρα. Αρχικά, διαπιστώνει ότι τα περισσότερα προγράμματα για την «επιχειρηματικότητα» γίνονται εκτός των κανονικών ωρών διδασκαλίας και αντιπροτείνει να ενταχθούν στο ωρολόγιο πρόγραμμα σε δυο φάσεις: Στην πρώτη φάση, μέσα από άλλα συναφή μαθήματα (Οικονομία, Πολιτική Οικονομία, Γεωγραφία κλπ. Στην Ελλάδα έχει ξεκινήσει σχετική προσπάθεια να ενσωματωθεί στο Σχολικό Επαγγελματικό Προσανατολισμό - ΣΕΠ). Στη δεύτερη φάση, στοχεύουν στην εισαγωγή της «επιχειρηματικότητας» ως αυτοτελούς μαθήματος ή κύκλου δραστηριοτήτων μέσα στα σχολικά προγράμματα.

Οι προτάσεις της, δε, αφορούν όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και κλιμακώνονται ανάλογα. Στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση, για παράδειγμα, προτείνει το πνεύμα της «επιχειρηματικότητας» - όπως το περιγράψαμε - να εμπεδώνεται μέσα από παιχνίδια, ρόλους, δραστηριότητες, διαγωνισμούς. Στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση, προτείνεται ανοιχτά, πέρα από τα μαθήματα, η σύσταση και διαχείριση μικρών επιχειρήσεων μέσα στα σχολεία από τους ίδιους τους μαθητές. Μέσα από τέτοιες δραστηριότητες, επιπλέον σπρώχνονται και τα ίδια τα σχολεία να λειτουργούν εν μέρει ως επιχειρήσεις, να οργανώνουν δραστηριότητες και προγράμματα με τη μέθοδο της αυτοχρηματοδότησης.

Για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, προτείνεται η «επιχειρηματικότητα» να διαπνέει περισσότερα από ένα μαθήματα, τόσο στις προπτυχιακές, όσο και στις μεταπτυχιακές σπουδές, σε όλες τις ειδικότητες! Παράλληλα, προτείνεται η διεύρυνση της συμμετοχής των επιχειρηματιών στη διαδικασία της μάθησης, η διεύρυνση της διασύνδεσης μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων, καθώς και η δημιουργία επιχειρήσεων - τεχνοβλαστών (spin-offs) από τα ίδια τα ιδρύματα, από φοιτητές και καθηγητές, που θα εμπορεύονται τα αποτελέσματα της ερευνητικής τους δουλιάς, γιατί ...σ' έναν κόσμο που όλα πουλιούνται και όλα αγοράζονται, όλοι πρέπει να μάθουν να πουλούν τα προϊόντα τους!

«Υπάρχουν μερικά εσωτερικά εμπόδια, π.χ., ένα σύστημα σταδιοδρομίας που βασίζεται κατά μεγάλο μέρος στις ακαδημαϊκές επιδόσεις, το οποίο εξακολουθεί να μη θεωρεί την επιχειρηματικότητα αξιόπιστη επιλογή. Φαίνεται ότι υπάρχουν επίσης προβλήματα, σχετικά με την κινητικότητα του εργατικού δυναμικού προς και από τον ακαδημαϊκό χώρο και σχετικά με την ικανότητα ευέλικτων και στρατηγικών προσλήψεων προσωπικού μέσα στα πανεπιστήμια», λέει χαρακτηριστικά η ανακοίνωση της Κομισιόν. Δηλαδή, θεωρεί πρόβλημα το ότι είναι ακόμα ισχυρές οι ακαδημαϊκές αξίες στα πανεπιστήμια, προσβλέπει σε μεγαλύτερη εισβολή των αξιών της «αγοράς» στα ιδρύματα και προτείνει αυτό να γίνει με πρόσληψη στελεχών επιχειρήσεων ως διδασκόντων και με θητείες των διδασκόντων των ιδρυμάτων σε επιχειρήσεις. Αυτό, πρακτικά, σημαίνει ότι όταν κάποιος θέτει υποψηφιότητα για μια θέση διδάσκοντα σε ένα πανεπιστήμιο, δε θα κρίνεται με βάση την επιστημονική του επάρκεια, αλλά με βάση το «επιχειρηματικό» του δαιμόνιο!