Γιατί ο πόλεμος στη λεγόμενη Μαύρη Ηπειρο «προτιμά» συχνότερα ορισμένες αφρικανικές χώρες, όπως η Σιέρα Λεόνε και η Λιβερία; Γιατί Ρουάντα και Ουγκάντα παρατείνουν τον πόλεμο στη ΛΔ Κογκό, επιλέγοντας ως θέατρα σφοδρών συγκρούσεων συγκεκριμένες περιοχές; «Παλιός μύθος» ή πραγματικότητα το γεγονός πως οι μεγάλες δυνάμεις προωθούν «συμφωνίες ειρήνης», με στόχο την ...παράταση του πολέμου; Ενδιαφέρουσες προσεγγίσεις και απόπειρες απάντησης σ' ορισμένα από τα πιο καίρια και «δυσεπίλυτα» προβλήματα της αφρικανικής ηπείρου στην πρόσφατη συνομιλία του «Ρ» με τον Μόουζες Καουάμι. Ο Καουάμι, επικεφαλής της Επιτροπής Ειρήνης του Κογκό - Μπραζαβίλ, δικηγόρος και διπλωματούχος Πολιτικών Επιστημών, βρέθηκε πριν ένα μήνα στην Αθήνα, στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Συνεδρίου Κινημάτων Ειρήνης.

Ιστορίες πολύχρονων συρράξεων με «πολυεπίπεδες» ρίζες...

- Λιμοί, παρατεταμένες περίοδοι ξηρασίας, εμφύλιοι και περιφερειακοί πόλεμοι. Είναι αυτά ή και άλλα τα μεγαλύτερα προβλήματα, που μαστίζουν σήμερα την αφρικανική ήπειρο;

- Θα προσέθετα τη φτώχεια, την υγεία, το πρόβλημα της ειρήνης, τους διαρκείς πολέμους, τα προβλήματα δημοκρατίας.

- Ειδικότερα, όσον αφορά τους διαρκείς πολέμους στην αφρικανική ήπειρο, ποιες θεωρείτε ότι είναι οι «ρίζες του κακού»;

- Με το τέλος της ΕΣΣΔ, αρκετές χώρες της Αφρικής, ιδιαίτερα όσες έζησαν υπό το καθεστώς ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας, θέλησαν να μιμηθούν τον τρόπο ζωής των δυτικών χωρών. Επιχείρησαν, δηλαδή, να φτιάξουν μία δημοκρατία στο πρότυπο των δυτικών χωρών. Ομως, πολλές από αυτές τις χώρες δεν ήταν προετοιμασμένες, και γι' αυτό με το τέλος της αποικιοκρατίας γνώρισαν μεγάλες περιόδους αποσταθεροποίησης, η οποία, μεταξύ άλλων, ήταν αποτέλεσμα της έλλειψης μίας μακρόχρονης δημοκρατικής παράδοσης. Ετσι, όταν ορισμένοι ηγέτες αφρικανικών χωρών ανέλαβαν την εξουσία, στο τέλος της θητείας τους, αρνούνταν να την παραδώσουν στον επόμενο ή να αποδεχτούν το γεγονός πως έπρεπε να αποχωρήσουν από την πολιτική σκηνή. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα βίαιες αναταραχές, ακόμη και το ξέσπασμα αιματηρών πολέμων.

- Κατά πόσον ορισμένοι από τους εμφύλιους πολέμους είναι όντως εμφύλιοι; Για παράδειγμα, η εμπλοκή και κατόπιν επέμβαση γειτονικών χωρών, όπως η Ρουάντα και η Ουγκάντα στην περίπτωση της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κογκό, χαρακτηρίζεται από αρκετούς ως «περιφερειακή σύρραξη»...

- Μετά τον πόλεμο με τη Ρουάντα, αυτοί που ήταν στην εξουσία έφυγαν και πήγαν στη ΛΔ Κογκό και άρχισαν να καταλαμβάνουν εκτάσεις της περιοχής... Οι δυνάμεις του Λορέντ Καμπιλά και οι σύμμαχοί του, που ανέτρεψαν τον δικτάτορα του πρώην Ζαΐρ (νυν ΛΔ Κογκό) Μομπούτου Σεσεσέκο, είχαν την υποστήριξη της Ουγκάντα και της Ρουάντα. Ετσι, μετά την ανατροπή του Μομπούτου, οι δυνάμεις της Ρουάντα και της Ουγκάντα παρέμειναν σε μία τεράστια περιοχή. Οταν τα πράγματα έγιναν δύσκολα, οι στρατοί των δύο χωρών άρχισαν να πολεμούν μεταξύ τους στο έδαφος της ΛΔ Κογκό. Απ' την άλλη πλευρά, η Ρουάντα, η Ουγκάντα και η ΛΔ Κογκό αποτελούν μία τεράστια περιοχή της Κεντρικής Αφρικής, από τις πιο εύφορες και με μεγάλο φυσικό πλούτο, όπως διαμάντια, χρυσό, φώσφορο κλπ. κάτι που προσέλκυσε, εάν δεν προκάλεσε, την επέμβαση διεθνών παραγόντων... ιδιαίτερα από χώρες της ΕΕ και δη το Βέλγιο.

- Από τις αρχές του Μάη είχαμε ραγδαίες εξελίξεις στη Σιέρα Λεόνε, με εκατοντάδες μέλη της αποστολής των Ηνωμένων Εθνών να πέφτουν αιχμάλωτοι των ανταρτών του Επαναστατικού Ενωμένου Μετώπου... Πιστεύετε ότι οι εξελίξεις σ' αυτήν τη χώρα θα αποτελέσουν καταλύτη για το γενικότερο μέλλον και άλλων αποστολών του ΟΗΕ στην Αφρική;

- Ναι... Εάν ο ΓΓ του ΟΗΕ δώσει βαρύτητα στις χώρες της Αφρικής... Πρέπει να δούμε, όμως, εάν έχει τρόπους και κατάλληλες μεθόδους για να δώσει λύσεις. Ομως, για ποιον δουλεύει ο ΟΗΕ; Δεν μπορούμε να δώσουμε εύκολα απάντηση σ' αυτή την ερώτηση, όμως, απ' ό,τι διαπιστώνουμε, ο ΟΗΕ το μόνο που καταφέρνει είναι να σταματήσει για λίγο τον πόλεμο, έως ότου αυτός ξαναρχίσει!

- Πιστεύετε ότι η κατάρρευση συμφωνιών ειρήνης ή εκεχειρίας σε χώρες της Αφρικής, όπως η Σιέρα Λεόνε και η ΛΔ Κογκό, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στο είδος των ειρηνευτικών συμφωνιών, που προωθούν ξένοι και διεθνείς παράγοντες στην περιοχή;

- Η επέμβαση σήμερα των Αμερικανών στην περιοχή, είναι όπως παλιότερα, αλλά και σήμερα, η επέμβαση της ΕΕ με προεξέχον το Βέλγιο... Αυτοί δεν επεμβαίνουν ποτέ για να προστατεύουν τον ντόπιο πληθυσμό, αλλά για να προστατεύσουν τους Ευρωπαίους που βρίσκονται σ' αυτές τις χώρες, όταν εκεί την ίδια ώρα ο ντόπιος πληθυσμός γίνεται έρμαιο των συγκρούσεων. Γενικότερα, τέτοιες επεμβατικές δυνάμεις το μόνο που κάνουν είναι να σταματούν για λίγο τον πόλεμο και όχι να τον τερματίζουν! Γι' αυτό και μόλις φύγουν, ο πόλεμος ξαναρχίζει, κυρίως γιατί έχουν βάλει αυτές τις χώρες επί σειρά ετών σε μία διαδικασία εμφύλιων συρράξεων ή μεταξύ τους πολέμων!

- Γιατί πιστεύετε, ιδιαίτερα, στη Σιέρα Λεόνε και στη Λιβερία πως συμβαίνουν συχνά εμφύλιες συρράξεις; Τι φταίει;

- Υπάρχουν αυτοί που δημιουργούν τους πολέμους και ελέγχουν τους λαούς. Η διαφορά με τη Δημοκρατία του Κογκό (Μπραζαβίλ), που ήταν πριν Λαϊκή Δημοκρατία, είναι ότι είναι μία χώρα, όπου ακόμη και τα παιδιά δημοτικού σχολείου μιλούν για πολιτική. Οι άνθρωποι στη χώρα αυτή έχουν διαφορετική συνείδηση από άλλες χώρες της Αφρικής. Στη χώρα μας, μπορείτε ακόμη και μέσα στο δρόμο να βρείτε έναν ηλικιωμένο και έναν πολύ νέο άνθρωπο να μιλούν με πάθος για πολιτική! Λοιπόν, μπορείτε να πείτε πως σ' αυτήν χώρα οι άνθρωποι είναι προετοιμασμένοι για τη δημοκρατία...

Αντίθετα, στη Σιέρα Λεόνε, αμέσως μετά την ανεξαρτησία της, άρχισε ο πόλεμος σ' αυτήν τη χώρα. Πρέπει να αναζητήσουμε τις αιτίες για το «ταλέντο» ορισμένων χωρών στον πόλεμο, όπως επίσης και το εκεί μοίρασμα της διακυβέρνησης. Για παράδειγμα, θα πρέπει να τεθούν ερωτήματα, όπως: Αυτός που έχει την εξουσία είναι αυτός που προστατεύει την πλειοψηφία; Αυτός που είναι στην εξουσία, αναγνωρίζει το γεγονός ότι και η μειοψηφία ενδιαφέρεται για τα προβλήματα της χώρας;

Μετά το τέλος της αποικιοκρατίας, οι περισσότερες κυβερνήσεις σε χώρες της Αφρικής φαίνεται πως έχουν αντικαταστήσει τους αποικιοκράτες! Οι δυνάμεις της μειοψηφίας σ' αυτές τις χώρες αντιδρούν απέναντι σ' αυτό το γεγονός, επαναστατούν και έρχονται σε αντιπαράθεση με τους κυβερνώντες, που κατ' ουσίαν έχουν αντικαταστήσει τους αποικιοκράτες... Πρέπει να βρούμε, λοιπόν, μία λύση, κατά την οποία ο λαός να συμμετάσχει στην εξουσία, να έχει «παράδοση» σε κάποιες μεθόδους για τη διακυβέρνηση της χώρας, να ερευνήσει μεθόδους διακυβέρνησης της χώρας από τη Δύση, αλλά και να αναζητήσει καινούριες μεθόδους διακυβέρνησης, ώστε αυτός που ανέρχεται στην εξουσία να μην έρχεται σε αντιπαράθεση με τις δυνάμεις της αντιπολίτευσης....

Συχνά παρατηρείται πως άνθρωποι που δεν έχουν λόγο ή και αποκλείονται από την εξουσία, υποφέρουν, πεινούν, θέλουν να ανατρέψουν αυτήν την κατάσταση. Οταν αυτός που έχει την εξουσία αρκείται απλώς στο γεγονός πως ο λαός του δεν πεινά, τότε αυτό δεν αρκεί για να χαρακτηρίσουμε την περίπτωση αυτής της χώρας ...δημοκρατική, ούτε δημοκρατική πολιτεία!

Οι μεγάλες δυνάμεις ενδιαφέρονται μόνο για διαμάντια και πετρέλαιο...

- Ποιος είναι ο ρόλος των μεγάλων δυνάμεων στις λεγόμενες φυλετικές συγκρούσεις;

- Σε μία αφρικανική χώρα, υπάρχουν πολλές φυλετικές και εθνικές ομάδες και αυτό αντανακλάται στη διαπάλη για εξουσία. Αν, για παράδειγμα, ένας πρόεδρος είναι μονόπλευρος και λειτουργεί κατά μιας, μεγαλύτερης ή μικρότερης, εθνικής ή φυλετικής ομάδας, ο θιγμένος θα πάει στη φυλή του και θα πει ότι ο πρόεδρος τον έδιωξε, όχι γιατί δεν ήταν ικανός, αλλά γιατί ανήκε σε μία συγκεκριμένη φυλή. Ετσι, θα αρχίσει να επιτίθεται στην αντίπαλη φυλή. Τώρα, πέρα από τη φτώχεια και από την υπανάπτυξη, υπάρχουν και αυτές οι αιτίες... Σε πολλές χώρες, ο κάθε αρχηγός της ομάδας (φυλής) γίνεται στρατιωτικός αρχηγός μετά και μετά αρχηγός πολέμου. Κάτι τέτοιο βλέπουμε στη Λιβερία και στη Σιέρα Λεόνε.

Εάν οι μεγάλες δυνάμεις δεν καταλάβουν τα «συμφέροντα» των αρχηγών αυτών των χωρών, δεν μπορούν να δώσουν λύση. Οι μεγάλες δυνάμεις και η πλειοψηφία της διεθνούς κοινότητας πρέπει να αντιληφθούν ότι όταν υποστηρίζουν αυτούς τους αρχηγούς θα έχουν ευθύνες για το μέλλον της χώρας... Ετσι, υποδαυλίζουν τους πολέμους και στηρίζουν τους φονιάδες, για να έχουν τα οφέλη από το φυσικό πλούτο των χωρών αυτών. Αυτό είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα: Η διεθνής κοινότητα πολεμάει, έχοντας ως ενδιάμεσο δρόμο τους αρχηγούς των εθνικοτήτων που πολεμούν μεταξύ τους. Στη συνέχεια, επιβάλλουν έναν τύπο «αστυνόμευσης» στην Κεντρική Αφρική, για να ελέγχουν καλύτερα το φυσικό και ορυκτό πλούτο της...

Οι μεγάλες δυνάμεις ενδιαφέρονται, λοιπόν, για τα πετρέλαια και διαμάντια της περιοχής, τα οποία και προσπαθούν να ελέγξουν. Επιπλέον, οι κοινωνικοπολιτικές συνθήκες και η οικονομική ανέχεια στις περιοχές αυτές δεν είναι οι μόνες αιτίες του πολέμου. Tις ξεπερνούν, καθώς είναι αποτέλεσμα των πολιτικών των μεγάλων δυνάμεων, της διεθνούς κοινότητας, αλλά και των επιδράσεων της «παγκοσμιοποιημένης» οικονομίας. Απ' αυτήν την κατάσταση, οι λαοί της Αφρικής δεν έχουν να κερδίσουν τίποτε, μια που ωθούνται στο μεταξύ τους πόλεμο.

- Θα λέγατε ότι γι' αυτό και παρατηρείται το φαινόμενο περιοχές που έχουν πετρέλαιο και διαμάντια να αδυνατούν να αντεπεξέλθουν οικονομικά;

- Ναι... Γι' αυτό και σε περιοχές της ΛΔ Κογκό, όπου υπάρχουν πετρέλαιο και διαμάντια, δε σημειώνεται έξαρση των συγκρούσεων. Το αντίθετο συμβαίνει σε εκείνες τις περιοχές της χώρας, με ελάχιστο ή καθόλου ορυκτό ή άλλο πλούτο. Ετσι, μ' αυτόν τον τρόπο και συνεχίζεται η κατάσταση αναταραχής μέσω του πολέμου, ενώ, ταυτόχρονα, ορισμένοι εκμεταλλεύονται τον πλούτο των παρακείμενων περιοχών, δίνοντας, παράλληλα, χρήματα στους αρχηγούς του πολέμου, για να συνεχίζεται η σύρραξη. Ετσι, μπορούμε να καταλάβουμε, γιατί γίνεται πόλεμος σε ορισμένες περιοχές της ΛΔ Κογκό και όχι σε άλλες...

Γι' αυτό και η κοινή γνώμη στην Ευρώπη πρέπει να ασκήσει πίεση στις κυβερνήσεις των δυτικών χωρών να βοηθήσουν και να βρουν λύση, λύση που να είναι κοντά στα συμφέροντα και στα πρότυπα της Αφρικής. Γιατί εάν επιχειρούν ευρωπαϊκού τύπου λύσεις και τις μεταφέρουν στην Αφρική δεν πρόκειται να γίνει ποτέ τίποτε....