1η Μάη. Εργατική Πρωτομαγιά και όχι τυχαία, η μέρα που επέλεξε ο Πρόεδρος της Βολιβίας, Εβο Μοράλες, να ανακοινώσει την εθνικοποίηση των φυσικών πόρων της χώρας, με το προεδρικό διάταγμα 28701. Οσοι και οι πεσόντες, κυρίως ιθαγενείς, στρατιώτες που με το αίμα τους υπερασπίστηκαν τις πετρελαιοπηγές κατά τον πόλεμο του Τσάκο με την Παραγουάη, στη δεκαετία του '30.

«Η ώρα έφτασε, αυτή η πολυαναμενόμενη ώρα, η ιστορική μέρα, όπου η Βολιβία ανακτά τον απόλυτο έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών της πηγών. Το πλιάτσικο των ξένων πολυεθνικών τελείωσε», δήλωσε ο Πρόεδρος της Βολιβίας, Εβο Μοράλες, ανακοινώνοντας το Διάταγμα εθνικοποίησης των πετρελαϊκών εγκαταστάσεων της χώρας και αναλαμβάνοντας τον απόλυτο και πλήρη έλεγχο όλων των εγκαταστάσεων παραγωγής φυσικού αερίου, αλλά και των υπόλοιπων πλουτοπαραγωγικών πόρων.

Με το διάταγμα δίνεται περιθώριο 180 ημερών στις ξένες πετρελαιοβιομηχανίες να υπογράψουν τις νέες συμφωνίες ή, αν δε συμφωνήσουν, να αποχωρήσουν από τη χώρα. Θα πρέπει να προχωρήσουν στην πώληση των μεριδίων ελέγχου στην κυβέρνηση της Βολιβίας και θα πρέπει να επαναδιαπραγματευτούν όλα τα συμβόλαια. Τα δικαιώματα εξόρυξης για το κράτος, από 50%, αυξάνονται σε 82% και θα υπάρχει πλήρης έλεγχος της αγοράς. Παράλληλα, διέταξε τις Ενοπλες Δυνάμεις να αναλάβουν τη φρούρησή τους για να μπορέσει να συνεχιστεί η παραγωγή.

Ομως το Διάταγμα για τους υδρογονάνθρακες ήταν καθώς φαίνεται απλώς το πρώτο βήμα. «Εχουμε αρχίσει την εθνικοποίηση των υδρογονανθράκων. Αύριο θα ακολουθήσουν τα ορυχεία, τα δάση και όλοι οι φυσικοί πόροι για τους οποίους αγωνίστηκαν οι πρόγονοί μας», θα δηλώσει ενώπιον χιλιάδων που είχαν συρρεύσει στην κεντρική πλατεία της πρωτεύουσας Λα Πας και στους οποίους διάβασε το Διάταγμα για την «εθνική κυριαρχία».

Ομως, η κυβέρνηση του Εβο Μοράλες, που μόλις το περασμένο Σαββατοκύριακο υπέγραψε με την Κούβα και τη Βενεζουέλα την Εναλλακτική Μπολιβαριανή Συμφωνία για την Αμερική (ALBA), και αφού ουσιαστικά τίμησε με εξαιρετικό κουράγιο και διορατικότητα τη δέσμευσή της για εθνικοποίηση των φυσικών της πόρων, συνεχίζει.

Την επομένη της έκδοσης του Διατάγματος με δηλώσεις τους τόσο ο Πρόεδρος Μοράλες όσο και ο αντιπρόεδρος Αλβαρο Γκαρσία Λινέρα τόνισαν ότι η ανάκτηση των σιδηροδρόμων, οι αλλαγές στη νομοθεσία όσον αφορά τα ορυχεία, αλλά και άμεσες και δραστικές ενέργειες ανάκτησης και αναδιανομής της γης, συνιστούν μέρος του ορίζοντα της διαδικασίας ανάκτησης της κυριαρχίας, χωρίς όμως να δώσουν συγκεκριμένες λεπτομέρειες του σχεδίου ή ημερομηνίες, αλλά τονίζοντας ότι θα είναι στο άμεσο μέλλον, όπως εξάλλου προγράφεται και στο πρόγραμμα του «Κινήματος για το Σοσιαλισμό» (ΜΑS). «Συνεχίζουμε δίχως φόβο», τόνισε ο Μοράλες, διευκρινίζοντας ότι ήδη κυβερνητική επιτροπή μελετά το σχέδιο επανάκτησης του σιδηροδρομικού δικτύου από τη χιλιάνικων συμφερόντων εταιρία, νευραλγικό στοιχείο για την οικονομία, καθώς συνδέει τη χώρα με τον Ειρηνικό και τον Ατλαντικό Ωκεανό.

Επιπροσθέτως ο αντιπρόεδρος Γκαρσία Λινέρα διακήρυξε ότι μετά την εθνικοποίηση των υδρογονανθράκων, ήδη το σχέδιο ενεργειών στον τομέα των ορυχείων και της αγροτικής γης έχει εκπονηθεί. Ενώ σε τοπικό ραδιόφωνο δήλωσε ότι πολυεθνικές ή ξένες εταιρίες όπως η αμερικανικών συμφερόντων μεταλλευτική εταιρία Apex Silver Mines Ltd, θα φορολογηθούν άμεσα με πολύ υψηλότερη φορολογία, που θα είναι το πρώτο στάδιο του σχεδίου, παράλληλα με την επαναδραστηριοποίηση της κρατικής μεταλλευτικής εταιρίας Comibol.

Πέρα από τις οικονομικές συνέπειες, η ανακοίνωση της εθνικοποίησης του φυσικού αερίου έχει επίσης πολιτικές συνέπειες, ευνοϊκές για τον Εβο Μοράλες, αφού το μαχητικό εργατικό συνδικάτο του Ελ Αλτο, φτωχής συνοικίας της Λα Πας, χαιρέτισε αυτήν την «ιστορική απόφαση». «Το επόμενο βήμα θα είναι η βιομηχανοποίηση - μετατροπή του φυσικού αερίου σε υγρή μορφή - και η διάθεση στην αγορά των υδρογονανθράκων», εκτιμά ο Νασάριο Ραμίρες, επικεφαλής της Ομοσπονδίας Συνοικιακών Επιτροπών. Επίσης, ο Εβο Μοράλες έγινε αποδέκτης και της έκφρασης υποστήριξης των συνδικάτων των εκπαιδευτικών και της Συνδικαλιστικής Συνομοσπονδίας των Αγροτών, η οποία μάλιστα κάλεσε τα μέλη της να βοηθήσουν τον στρατό της χώρας σε περίπτωση αντίστασης στην παράδοση των 56 κοιτασμάτων και των εγκαταστάσεων τα οποία αφορά η απόφαση εθνικοποίησης.

Πάντως η κίνηση ανάκτησης μέρους της ανεξαρτησίας της Βολιβίας έχει προκαλέσει ανησυχία σε ΕΕ, Βραζιλία και Ισπανία παρότι ο ανεξάρτητος αναλυτής Εντουάρντο Μποναντόνα, αποσαφηνίζοντας το εύρος των αποφάσεων του Εβο Μοράλες, τόνισε ότι «στόχος είναι η εδραίωση της αρχής ότι το κράτος είναι ο ιδιοκτήτης των πηγών των υδρογονανθράκων και ότι πρέπει να συμμετέχει σε κάθε εμπορική διαδικασία. Δεν υπάρχει κατάσχεση εγκαταστάσεων»...

Πιο έντονη όλων, η αντίδραση της κυβέρνησης της Βραζιλίας, όπου ο υπουργός Ενέργειας έκανε λόγο για «εχθρική χειρονομία» από πλευράς της Βολιβίας. Ηδη η βραζιλιάνικη εταιρία Πετρόμπας ανακοίνωσε ότι διακόπτει οποιουδήποτε είδους επένδυση στη Βολιβία, τη δημιουργία αγωγού μεταξύ των δύο χωρών και αναζητά άλλες χώρες για προμήθεια υγροποιημένου φυσικού αερίου. Κίνηση εσπευσμένη, πιθανώς για να εκβιάσει, και πρώτα από όλα την κυβέρνηση της Βραζιλίας.

Εξάλλου, η αντίδραση του συμβούλου του προέδρου Λούλα, Μάρκο Αουρέλιο Γκαρσία, κατέδειξε ότι η κυβέρνηση γνώριζε και σίγουρα «δεν επρόκειτο για ένα πισώπλατο χτύπημα» όπως άφησε να του ξεφύγει.

Πάντως η Βραζιλία προκάλεσε έκτακτη συνάντηση των τεσσάρων χωρών που έχουν συμφωνήσει στην «ενεργειακή ολοκλήρωση». Συνάντηση που έλαβε χώρα στο Πόρτο Ιγουασού της Αργεντινής μεταξύ, των προέδρων της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιου «Λούλα» ντα Σίλβα, της Αργεντινής Νέστορ Κίρσνερ, της Βολιβίας, Εβο Μοράλες και φυσικά της Βενεζουέλας, Ούγο Τσάβες.

Τελικά οι τέσσερεις ηγέτες έβαλαν ένα τέλος στις φήμες περί έντασης και κρίσης στις μεταξύ τους σχέσεις. Σύμφωνα με την ανακοίνωσή τους στηρίζουν απολύτως την κίνηση του προέδρου Μοράλες, επαναβεβαιώνουν τη θέλησή τους για «ενεργειακή ολοκλήρωση» καθώς μόνο με την ενότητα και τη συνεργασία είναι σε θέση να αντιμετωπίσουν τις προκλήσεις της νέας τάξης πραγμάτων και «το πιο σημαντικό στοιχείο είναι ότι η προμήθεια φυσικού αερίου θα συνεχιστεί και το θέμα της τιμής θα συζητηθεί με τον πλέον δημοκρατικό τρόπο» όπως είπε ο πρόεδρος της Βραζιλίας.

Τι σημαίνουν αυτές οι εξελίξεις για τις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και για τα υπόλοιπα ιμπεριαλιστικά κέντρα;

Δεδομένης μάλιστα της εν μέρει αλλαγής πλεύσης συνολικά στη Λατινική Αμερική και συνάμα της «ταραχής» που επικρατεί σε άλλες ενεργειακές πηγές, στο Ιράκ και το Ιράν και εν γένει σε όλη την ευρύτερη Μέση Ανατολή αλλά και στη Νιγηρία.

Κατ' αρχήν οι ΗΠΑ, αλλά εμμέσως και άλλες ευρωπαϊκές κατά βάσει δυνάμεις, ξοδεύουν δισεκατομμύρια δολάρια προσπαθώντας να σταθεροποιήσουν το κατοχικό καθεστώς στο Ιράκ ώστε να ελέγχουν τις πλουτοπαραγωγικές του πηγές αλλά και να εξυπηρετήσουν γεωστρατηγικούς σκοπούς. Αντίστοιχα περίπου σχέδια, όπως φαίνεται μέχρι στιγμής, έχουν και για το Ιράν, μην αποκλείοντας μάλιστα και τη χρήση τακτικών πυρηνικών. Λες και δε φτάνει αυτό, το δίλημμα που αντιμετωπίζουν στη Βενεζουέλα είναι τεράστιο, καθώς όλες οι προσπάθειες ανατροπής έχουν μέχρι στιγμής αποτύχει. Η Βενεζουέλα που σύμφωνα με τους αναλυτές έχει μεγαλύτερα αποθέματα υδρογονανθράκων από το Ιράκ και το Ιράν αλλά και τη Σαουδική Αραβία, καθοδηγείται ως χώρα από μία κυβέρνηση που είναι παντελώς απρόθυμη να παραδώσει την κυριαρχία και τον πλούτο της στον ιμπεριαλιστή βόρειο γείτονά της. Και τώρα ο «μολυσματικός ιός» έχει πλέον μολύνει και τη Βολιβία.

Τι πρέπει να περιμένει κανείς; Χωρίς αμφιβολία, όπως καταδεικνύει και η πρόσφατη ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών, θα δράσουν με τον τρόπο που γνωρίζουν. Είναι δεδομένο ότι οι προσπάθειες ανατροπής της «μπολιβαριανής» κυβέρνησης της Βενεζουέλας θα ενταθούν. Προσπάθειες που ίσως δεν είναι εύκολο να συγκεκριμενοποιηθούν αυτή τη στιγμή. Οπως αναφέρει και πολύ χαρακτηριστικά στο τελευταίο του βιβλίο ο Νόαμ ΤσόμσκιFailed States «δε θα πρέπει να ξαφνιάσουν κανένα τα προωθούμενα από τις ΗΠΑ αποσχιστικά κινήματα στο Ιράν, τη Βενεζουέλα και τη Βολιβία, σε περιοχές φυσικά όπου είναι εύκολη η πρόσβαση στις αμερικανικές στρατιωτικές δυνάμεις και σχετικά απομονωμένες από την κεντρική κυβέρνηση της χώρας τους. Τότε οι ΗΠΑ θα κινηθούν ώστε να τις "υπερασπιστούν" τινάζοντας στον αέρα όλη τη χώρα εάν καταστεί αναγκαίο».

Πράγματι τα τύμπανα πολέμου ήχησαν την Τετάρτη...«Δεν πρόκειται να εγκαταλείψουμε την Αμερική σε δημαγωγούς και αυταρχικούς» δήλωσε απειλητικά η επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Κοντολίζα Ράις, ουσιαστικά απειλώντας τη Βολιβία και συγκεκαλυμμένα σαλπίζοντας επίθεση. Ηδη σύμφωνα με πληροφορίες έχει ζητηθεί από «στρατηγικούς εταίρους», όπως η Κολομβία, η Χιλή, η Βραζιλία, η Αργεντινή και η Ουρουγουάη μετά την ανακοίνωση της εθνικοποίησης των φυσικών πόρων, να αρχίσουν «τον πόλεμο των ιδεών ενάντια στην άνοδο του νέου λατινοαμερικανικού εθνικισμού».

Το μέτωπο των απειλών όμως έχει διευρυνθεί. Η εθνικοποίηση των υδρογονανθράκων είναι «μία επικίνδυνη ατραπός για τη Λατινική Αμερική», προειδοποίησε και ο Ουίλιαμ Ράμσεϊ, υποδιευθυντής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ενέργειας ενώ τις ανησυχίες του εξέφρασε και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.