Τα πανό έχουν ξεδιπλωθεί. Οι σημαίες, ανεμίζουν. Ο χώρος γεμίζει από νέους και νέες. Κνίτες και Κνίτισσες. Οι περισσότεροι έρχονται για πρώτη φορά - και όμως...

Η κατασκήνωση είναι μόνο η αφορμή για ένα μάθημα διαφορετικό, που στόχο δεν έχει να «μάθουν» ή να «διδαχθούν», αλλά να γνωρίσουν. Να περπατήσουν τα ίδια χώματα. Να μυρίσουν τον ίδιο αέρα στα ίδια ορεινά λιβάδια. Και γιατί όχι, να κολυμπήσουν στα ίδια νερά των ποταμών που κατακαλόκαιρο τροφοδοτούνται ακόμα από το άλιωτο χιόνι των κορφών. Και αυτό γιατί δίνουν τον ίδιο πόλεμο, εξήντα χρόνια μετά. Τον πόλεμο για τη λευτεριά, τον πόλεμο για την πανανθρώπινη δικαιοσύνη.

Οι νέοι αυτοί «έρχονται από μακριά και πάνε πολύ μακριά», έλεγε ο ποιητής και στιγμές σαν αυτές το δείχνουν. Οχι θεωρητικά, αλλά μέσα από την ίδια ζωή. Οι νέοι αυτοί δεν κρατάν στα χέρια τους τους αγώνες του σήμερα, αλλά και του χτες και του αύριο. Αν μπορεί κάποιος να περιγράψει σε λίγες γραμμές τα όσα συμβολίζει ένα Αντιιμπεριαλιστικό Διήμερο στο Γράμμο, τότε θα έλεγε πως είναι η στιγμή εκείνη που η Ιστορία συναντά το παρόν και προσδοκά στο μέλλον.

Αυτές τις μέρες ο Γράμμος δεν ξαναέγινε κόκκινος, γιατί ποτέ δεν έπαψε να είναι. Το αίμα που χύθηκε σε αυτά τα βουνά, είναι ο αδιάψευστος μάρτυρας. Οι συγκλονιστικές φωτογραφίες με τα κομμένα κεφάλια των ανταρτών. Με την κοπέλα, μαυρισμένη, μπαρουτοκαπνισμένη, σκυφτή και οργισμένη να προχωρά, πάντα να προχωρά, «στις φωτεινές λεωφόρους του μέλλοντος», όχι γιατί κάποια υπερφυσική πίστη της το υπαγορεύει, αλλά γιατί γνωρίζει ότι αυτός ο κόσμος δεν πρέπει να μείνει όπως είναι. Αυτές οι φωτογραφίες είναι και δικές μας φωτογραφίες. Είναι όπως «τα κόκκινα σημάδια στους τοίχους», του Ρίτσου. Είναι κάτι που οι άλλοι, οι εχθροί, δε θα αντιληφθούν ποτέ. Και θα μένουν πάντα με την ίδια απορία: «πόσα κομμένα κεφάλια ακόμη για να σταματήσουν;».

Και βλέπουν τώρα, εξήντα χρόνια μετά, χιλιάδες νεανικά πρόσωπα, «παιδιά κι εγγόνια» των πρώτων ανταρτών να στέκουν στους ίδιους λόφους, στα ίδια χαρακώματα, στον ίδιο αγώνα.