Ο Γ. Μπιθικώτσης στην ηχογράφηση της «Ρωμιοσύνης» το 1966

Στα 40 χρόνια της, μελοποιημένης από τον Μίκη Θεοδωράκη, ηχογράφησης της «Ρωμιοσύνης» του Γιάννη Ρίτσου θα είναι αφιερωμένη η εκπομπή «Ποιητική Αδεία», που επιμελείται και παρουσιάζει ο Γιώργος Μηλιώνης, την Κυριακή 6 με 8 το απόγευμα στον «902 ΑΡΙΣΤΕΡΑ ΣΤΑ FM».

Οι μεγαλύτερες στιγμές του λαού, που με το όπλο στο χέρι υπερασπίστηκε το ψωμί, τη λευτεριά και την τιμή του, βρήκαν την ποιητική τους αντανάκλαση στη συγκλονιστική «Ρωμιοσύνη» του Γιάννη Ρίτσου, που γράφτηκε στα 1945.

Η «ουσία» της «Ρωμιοσύνης» είναι ακριβώς ο μαχόμενος λαός, που σε όλους τους καιρούς μέσα από τη δική του πάλη γράφει την Ιστορία.

Τίποτα το μεταφυσικό εδώ, τίποτα το κρυμμένο: Από τα τοπία, τα δέντρα και το φως, από τις καλύτερες παραδόσεις του λαού, ως τον καθημερινό μας αγώνα, από όλα αυτά μαζί, αποτυπωμένα σε μια ιδιοφυή και πρωτοφανή για την ελληνική ποίηση σύζευξη, αναβλύζει μια Ελλάδα αγωνιζόμενη.

Τα χειρόγραφα της «Ρωμιοσύνης» είχαν παραδοθεί στον Μίκη Θεοδωράκη από γυναίκες κρατουμένων αγωνιστών, όμως για αρκετά χρόνια σκεπάστηκαν από άλλα, ξεχάστηκαν, όπως σημείωσε ο συνθέτης, ο οποίος συνέχισε γράφοντας: «Στη γιορτή των Φώτων στα 1966 κάποιο άγνωστο χέρι τοποθέτησε το χειρόγραφο του Ρίτσου πάνω στο αναλόγιο του πιάνου μου στη Νέα Σμύρνη. Είχαν προηγηθεί συγκρούσεις στον Πειραιά με την αστυνομία. Ο άγριος ξυλοδαρμός και η κακοποίησή μου, γεγονότα που με επηρέασαν βαθιά. Τόσο, που μόλις διάβασα τον πρώτο στίχο "Αυτά τα δέντρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό", κάθισα, όπως ήμουν λερωμένος με λάσπη και αίματα, και συνέθεσα μονορούφι τη "Ρωμιοσύνη"».

Το καλοκαίρι του 1966, με εκατοντάδες χαφιέδες να προσπαθούν να τρομοκρατήσουν τον κόσμο, ο οποίος τελικά τσάκισε το κλίμα του φόβου, δόθηκε η πρώτη Λαϊκή Συναυλία σε ανοιχτό χώρο, στο γήπεδο της ΑΕΚ στη Νέα Φιλαδέλφεια με τον Μίκη Θεοδωράκη να διευθύνει το «Μαουτχάουζεν» και τη «Ρωμιοσύνη».

Η επίσης συγκλονιστική μουσική του Μίκη Θεοδωράκη «δένει» απόλυτα με το μεγαλειώδες ποιητικό έργο, ενώ και ο ίδιος ο Γιάννης Ρίτσος είχε συγκινηθεί από τη μουσική σύνθεση.

Ιδιαίτερη μνεία απαιτείται για την ανεπανάληπτη ερμηνεία του Γρηγόρη Μπιθικώτση, ο οποίος, όπως εξομολογήθηκε στην αυτοβιογραφία του, βασανίστηκε πολύ ώσπου να κατανοήσει το έργο και επί μήνες ολόκληρους άκουγε κάθε βράδυ την κασέτα που του είχε δώσει ο Μίκης, μέχρι να κατακτήσει την ουσία του ποιητικού λόγου.

«Είσαι ο μεγαλύτερος τραγουδιστής του αιώνα μας» θα πει ο Μάνος Χατζιδάκις στον Μπιθικώτση στα παρασκήνια του θεάτρου «Κεντρικόν» (στην κατάμεστη από αντιστασιακούς αίθουσα), η «ξυλένια φωνή» του οποίου έδωσε αξεπέραστα μαθήματα ερμηνείας (Κυριακή «902 Αριστερά στα FM» στις 18.00).