Η κρίση στο εσωτερικό του ΠΑΣΟΚ μπορεί να εκδηλώνεται με τη μορφή της «κρίσης των σχέσεων» μεταξύ των στελεχών της ηγετικής του ομάδας, στην ουσία, όμως, πρόκειται για βαθύτατη πολιτική κρίση. Τα χαρακτηριστικά της είναι αντίστοιχα εκείνων που βίωσε τις δεκαετίες του '80 και του '90 η ΝΔ. Οπως τότε η ΝΔ, έτσι και σήμερα το ΠΑΣΟΚ δεν έχει το περιθώριο να αντιπαρατεθεί στην πολιτική της ΝΔ, γιατί, πολύ απλά, πρόκειται και για δική του πολιτική.

*

Η πολιτική ταύτιση του ΠΑΣΟΚ με τη ΝΔ, σε όλα τα βασικά πολιτικά μέτωπα, έχει ως συνέπεια η διεκδίκηση της επανάκτησης των κυβερνητικών θώκων από τη μεριά του ΠΑΣΟΚ και η αντιπαράθεσή του με τη ΝΔ να μη γίνεται γύρω από ζητήματα ουσίας, αλλά γύρω από ζητήματα διαδικασίας.

Στην εξωτερική πολιτική ισχύει και για τους δύο το αξίωμα του ευρωατλαντισμού, που λέει «έχουμε κοινούς στόχους με τις ΗΠΑ» και με τους «εταίρους της ΕΕ», στην οικονομική πολιτική οι προϋπολογισμοί λιτότητας έχουν σφραγίδα «πρασινογάλαζη», στην κοινωνική πολιτική τους νόμους Σουφλιά - Σιούφα τους εφαρμόζει ο Ρέππας και τους νόμους του Ρέππα τους εφαρμόζει ο Τσιτουρίδης, στα θέματα ατομικών ελευθεριών και δημοκρατικών δικαιωμάτων μαζί ψηφίζουν τους «τρομονόμους».

*

Συνεπώς, μη δυνάμενο το ΠΑΣΟΚ να αντιπολιτευτεί τη ΝΔ σε θέματα περιεχομένου, καταναλίσκεται να ασκεί «αντιπολίτευση» σε ζητήματα μορφής. Ομως, αυτή η τακτική, είτε χρησιμοποιεί «ήπιους» είτε μετέρχεται «οξείς» τόνους, δεν είναι ικανή να αλλάξει τους συσχετισμούς υπέρ της πράσινης πλευράς του δικομματισμού. Μάλιστα, κάθε φορά που η ηγεσία του ΠΑΣΟΚ θα «ανεβάζει» τους τόνους απέναντι στη ΝΔ, θα φαίνεται ακόμα περισσότερο ότι το διακύβευμα δεν αφορά παρά σ' ένα «αδειανό πουκάμισο», με αποτελέσματα εξίσου πενιχρά από εκείνα που προκύπτουν από τη «λάιτ αντιπολίτευση» που προτείνουν άλλα στελέχη του.

*

Αυτή η πολιτική ταύτιση μεταξύ ΠΑΣΟΚ και ΝΔ, που προκύπτει από το γεγονός ότι εκπροσωπούν τα ίδια ταξικά συμφέροντα, παρακάμπτεται - αλλά μόνο στο επίπεδο της «επικοινωνίας» και με τη βοήθεια της προπαγάνδας - εφόσον έρχονται στην επιφάνεια τα ζητήματα της «χρηστής διαχείρισης», του «ύφους», του «ήθους». Δεν είναι τυχαίο ότι για να αλλάξει υπέρ της τους ενδοδικομματικούς συσχετισμούς, η ΝΔ έπαιξε επί μακρόν το χαρτί της «διαφθοράς». Δεν είναι τυχαίο ότι και το ΠΑΣΟΚ, το αμέσως προηγούμενο διάστημα, εκεί πόνταρε, χωρίς όμως ουσιαστικά αποτελέσματα. Και τούτο γιατί, από τη στιγμή που και οι δυο μαζί έχουν αιχμαλωτίσει το εκλογικό σώμα να επιλέγει με κριτήριο το ποιος είναι - τη δεδομένη στιγμή - «ο λιγότερο χειρότερος», συνεπαγωγικά αυτό που καθορίζει τη στάση του ψηφοφόρου στα ζητήματα της διαχείρισης είναι το αποτέλεσμα εκείνης της εξίσωσης που λέει: «Ο ένας κυβερνούσε με διαφθορά 20 χρόνια, ο άλλος κυβερνά με διαφθορά 2,5 χρόνια» ή «ο ένας κυβερνούσε 20 χρόνια λέγοντας ψέματα, ο άλλος κυβερνά λέγοντας ψέματα επί 2,5 χρόνια». Προφανώς το «ίσον» τέτοιων εξισώσεων, τούτη την περίοδο, δεν ευνοεί το ΠΑΣΟΚ.

*

Αν υπάρχει κάτι θετικό σ' αυτή την υπόθεση είναι ότι η εσωτερική κρίση του ΠΑΣΟΚ αντανακλά μια δομική ανεπάρκεια του δικομματισμού: Οταν ο εκάστοτε εκ των δύο εταίρων δε βρίσκεται στην κυβέρνηση, ο συνεκτικός εσωτερικός του ιστός - που παράγεται από τη νομή της εξουσίας - διαρρηγνύεται. Το αποτέλεσμα είναι να εκδηλώνονται εσωκομματικές κρίσεις, όπως αυτές που ταλανίζουν σήμερα το ΠΑΣΟΚ, όπως αυτές που ταλάνιζαν πριν τη ΝΔ.

Το ζητούμενο είναι αυτές οι εσωτερικές κρίσεις στο επίπεδο των πολιτικών κορυφών, άλλοτε των Πράσινων και άλλοτε των Βένετων, να μη μεταφέρονται στην εκλογική βάση τους με τρόπο που καλλιεργεί το κομματικό «οπαδιλίκι» μεταξύ εκείνων των λαϊκών στρωμάτων που ακολουθούν το ένα ή το άλλο κόμμα, ενισχύοντας έτσι τον εγκλωβισμό τους. Είναι κρίσεις που, αντίθετα, μπορούν και πρέπει να λειτουργήσουν σαν φυγόκεντρες δυνάμεις χειραφέτησης λαϊκών μαζών από το γαλαζοπράσινο δίπολο, με την προϋπόθεση ότι θα αναδειχτεί η ουσία και τα βαθύτερα αίτιά τους.