Το φοβόμαστε. Ξέραμε ότι πλησίαζε αυτό το κακό. Προσπαθούσαμε να εξοικειωθούμε με την ιδέα ...της απουσίας, με το γεγονός της τεράστιας απώλειας, με τη στέρηση της κουβέντας μαζί του, της συχνής τηλεφωνικής μας «καλημέρας». Μάταιη ήταν η «προετοιμασία»... Η είδηση, φτάνοντας τηλεφωνικά στο «Ριζοσπάστη», σε κλάσματα δευτερολέπτου μετά το κακό, μας συντάραξε αβάσταχτα. Σαν χθες, δεκάξι χρόνια πριν, 11 Νοεμβρίου 1990, χάσαμε τον μοναδικό από πολλές απόψεις, πολυτιμότατο πάντα, ιδιαίτερα όμως σε όλες τις δύσκολες εποχές που πέρασε το κόμμα του - και το 1990 ήταν πολύ δύσκολη εποχή - σύντροφό μας, τον μυριάκριβο, τον μέγιστο ποιητή του πολυβασανισμένου αγωνιστή λαού μας, Γιάννη Ρίτσου. Μια φουσκοθαλασσιά δακρύων, μα και μια σπίθα περηφάνιας γέμισε τα μάτια όλων των συντακτών του «Ρ». Πολύ περισσότερο όποιων έπρεπε να γράψουν γι' αυτήν την απουσία, γι' αυτό το μη αναπληρούμενο κενό που άφηνε στο ΚΚΕ, στο λαό, στην ποίηση. Ξέραμε ότι ο σύντροφός μας Γιάννης Ρίτσος «έφυγε», μα και ότι θα μένει «Εδώ, εδώ, απών/ παρών/ μέσα στη γενική απουσία». Και γράφοντας για εκείνον, κατευοδώνοντάς τον, του «μιλούσαμε» μέσα από δικούς του στίχους. Και μ' αυτούς τους στίχους, του «μιλάμε» και σήμερα: «Κοίταξέ μας - δεν κλαίμε./ Οχι, σύντροφε. Κλαίμε, δεν το κρύβουμε. Γιατί 'μαστε κομμουνιστές, και σ' αγαπάμε σύντροφε,/ και θα λείψεις απ' τον αγώνα μας/ και θα μας λείψεις./ Θα λείψουν τα μάτια σου/ που ήταν σα δυο γαλάζια παράθυρα/ ανοιγμένα στο βάθος του διαδρόμου,/ και θα μας λείψει το χαμόγελό σου./ Η σιωπή σου, τώρα, είναι η φωνή σου».

Με την ευκαιρία των δεκάξι χρόνων από το θάνατο του «Ποιητή της Ρωμιοσύνης», όπως χαρακτηρίστηκε και θα χαρακτηρίζεται εσαεί, τιμούμε τη μνήμη του με τη δημοσίευση δύο μικρών, αδημοσίευτων στην Ελλάδα, διηγημάτων, που έγραψε στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου. Είναι και μάλλον θα παραμείνει άγνωστος ο ακριβής χρόνος γραφής των διηγημάτων αυτών. Από το θέμα τους, όμως, και από το γεγονός ότι ο Ρίτσος συνελήφθη το 1948 και αρχικά εξορίστηκε στο Κοντοπούλι Λήμνου και μετά στη Μακρόνησο, υποθέτουμε πως τα διηγήματα αυτά τα έγραψε πριν τη σύλληψή του, το πιθανότερο προς το τέλος του 1946, αρχές του 1947, εποχή που επιστρέφουν οι τελευταίοι Ελληνες ΕΑΜίτες - κρατούμενοι των Αγγλων στη Μέση Ανατολή και γεμίζουν οι φυλακές με διωκόμενους αγωνιστές των ΕΑΜ, ΕΛΑΣ, ΕΠΟΝ, κυρίως κομμουνιστές. Προφανώς τα χειρόγραφα αυτών των διηγημάτων «φυγαδεύτηκαν» προς το παράνομο ΚΚΕ. Δυστυχώς, σήμερα, αγνοούμε αν δημοσιεύτηκαν ή όχι σε έντυπο του ΔΣΕ, ή ακούστηκαν από το ραδιοφωνικό σταθμό του ΔΣΕ «Ελεύθερη Ελλάδα», ο οποίος μετέδιδε και λογοτεχνικά κείμενα. Τα δύο διηγήματα του Ρίτσου, πάντως, δημοσιεύτηκαν το 1952, στην ανθολογία διηγημάτων για την ΕΑΜική Αντίσταση και τον αγώνα του ΔΣΕ, με τίτλο «ΠΕΖΟΓΡΑΦΟΙ ΤΗΣ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗΣ», του εκδοτικού «Νέα Ελλάδα».

ΥΓ: Απαραίτητο είναι να σημειωθούν και τα εξής: Ο Γ. Ρίτσος, γενικώς, ελάχιστα διηγήματα έγραψε. Πολλά χειρόγραφα έργων του καταστράφηκαν (από φωτιά ή άλλες αιτίες) και άλλα χάθηκαν, μετά το ματωμένο Δεκέμβρη και στα χρόνια των διωγμών. Στο τεράστιο σωζόμενο Αρχείο του δεν υπάρχει χειρόγραφο ούτε αυτών των δύο, ούτε άλλων διηγημάτων, ούτε και κάποια σημείωση που να αφορά σε γράψιμο και δημοσίευση κάποιου διηγήματός του.