Ο καπετάν Διαμαντής | ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΠΟΛΙΤΙΚΗ

ΣΤΑ 48 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ

Ο καπετάν Διαμαντής

Οι στρατιωτικές του ικανότητες

Με τη συμπλήρωση 48 χρόνων από το θάνατο του θρυλικού Διαμαντή (Γιάννη Αλεξάνδρου από τη Λιλαία - Κάτω Αγόριανη Παρνασσού) καπετάνιου Συντάγματος στον ΕΛΑΣ και διοικητή (υποστράτηγου και μετά αντιστράτηγου τιμημένου νεκρού) της 2ης Μεραρχίας του ΔΣΕ στη Ρούμελη, που σκοτώθηκε στα Μάρμαρα Φθιώτιδας στις 21 Ιούνη 1949 αφιερώνουμε στην αθάνατη μνήμη του το παρακάτω κείμενο. Είναι από τις αναμνήσεις του συντρόφου Βασίλη Βενετσανόπουλου,συνταγματάρχη ε.α. και πρώην προέδρου της ΠΕΑΕΑ, που τον γνώρισε και προσωπικά στον ΕΛΑΣ και το ΔΣΕ και αναφέρεται ειδικότερα στις στρατηγικές ικανότητες του Διαμαντή.

Ο Διαμαντής ήταν τέλειος γνώστης του εδάφους της περιοχής του: Παρνασσός, Οίτη, Γκιώνα, Ελικώνας, Καλλίδρομο, όλα τα βουνά και οι κάμποι, όλα τού ήσαν γνωστά και στις λεπτομέρειες. Γνώριζαν κι οι αντάρτες του καλά τα βουνά τους. Τα τμήματα που διοικούσε, και που είχε από την αρχή κοπιάσει για τη δημιουργία τους, τον εξοπλισμό τους και την επάνδρωσή τους, τα γνώριζε καλά. Ηξερε τα μέσα και τον οπλισμό και τα πυρομαχικά που διέθεταν, είχε στενό ψυχικό δεσμό και φιλία με τους αντάρτες του. Γνώριζε, και προσπαθούσε να γνωρίζει πάντα καλύτερα τις εχθρικές δυνάμεις που στέλνονταν στην περιοχή του και ενεργούσαν εναντίον του. Ηξερε καλά τους γενικούς σκοπούς του εθνικοαπελευθερωτικού μας αγώνα, ήξερε ακόμα, γιατί τους καθόριζε ο ίδιος με τους άνδρες του, και τους σκοπούς και τις επιδιώξεις των τοπικών στρατιωτικών ενεργειών που σχεδίαζαν. Ετσι η λήψη αποφάσεων για το Διαμαντή,που στηριζόταν σε τέτοια παντοειδή γνώση των παραγόντων του πολέμου και των νέων στοιχείων του χώρου των επιχειρήσεων, γίνονταν με άνεση και γρηγοράδα, ζηλευτή για κάθε στρατιωτικό διοικητή.

Είχα προσέξει, από την περίοδο που υπηρετούσα το 1944 στο Γενικό Στρατηγείο του ΕΛΑΣ, ότι το προτέρημα της ταχείας λήψης απόφασης χαρακτήριζε το Στρατηγό Στέφανο Σαράφη, Στρατιωτικό Αρχηγό του ΕΛΑΣ. Είχε μια τέτοια ηρεμία και γρηγοράδα, όταν έπαιρνε αποφάσεις, που για κάποιον που συνεργαζόταν μαζί του για πρώτη φορά, δημιουργούσε ίσως αμφιβολίες, μήπως και είναι πρόχειρα και βιαστικά παρμένες οι αποφάσεις του. Ομως η ζωή έδειχνε, ότι η μεγάλη στρατιωτική κατάρτιση και η βαθιά γνώση των παραγόντων του πολέμου από τον ικανότατο αυτό στρατιωτικό ηγέτη και Αρχηγό του ΕΛΑΣ, του έδινε τη δυνατότητα της σοβαρής ψύχραιμης και γρήγορης λήψης σωστής απόφασης και διαταγών για τη γρήγορη υλοποίησή τους.

Μια τέτοια εξήγηση, που έδινα στο προτέρημα που έχουν ορισμένοι στρατιωτικοί ηγέτες, όπως και ο Στρατηγός Σαράφης, να αποφασίζουν γρήγορα και σωστά, έδινα και για τη γρηγοράδα του Διαμαντή, να αποφασίζει σωστά, που τη χαιρόμουνα και τη θαύμαζα.

***

Με βάση το θαυμαστό απόθεμα γνώσεων που είχε αποκτήσει ο Διαμαντής για τη στρατιωτική τέχνη, για την ταχτική του κυβερνητικού στρατού και του τρόπου διεξαγωγής των επιχειρήσεών του, και με βάση τις βαθιές γνώσεις του για τους παράγοντες του πολέμου, ο Διαμαντής είχε την ικανότητα να προβλέπει με μεγάλη προσέγγιση πολλές φορές, τη γενική διάταξη που θα πάρουν τα τμήματα του κυβερνητικού στρατού, μέχρι ακόμα και τις πιθανές θέσεις που θα εγκαταστήσουν τους Σταθμούς Διοίκησής τους. Εκμεταλλευόμενος όλα αυτά, κατάφερνε να οργανώνει καλά μελετημένες στρατιωτικές ενέργειες, και να προκαλεί σοβαρές απώλειες στον αντίπαλο με τα αιφνιδιαστικά του χτυπήματα, ακόμα και να οδηγεί σε αποτυχία σοβαρές επιθετικές επιχειρήσεις του κυβερνητικού στρατού.

Αναφέρουμε εδώ μια περίπτωση σοβαρότατης επιτυχίας των Τμημάτων του ΔΣΕ Ρούμελης υπό τον Διαμαντή, από την επιδέξια ευέλικτη έξοδό τους από επικίνδυνο στρατιωτικό κλοιό του κυβερνητικού στρατού. Παραθέτουμε σχετικό απόσπασμα Διαταγής του Αντιστράτηγου, που είχε τη διεύθυνση των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων στη Ρούμελη τον Απρίλη του 1949.

"Κατόπιν... της αναπτυχθείσης πρωτοβουλίας υπό της ΙΙας (2ας) συμμοριακής Μεραρχίας (Προσβολή Λιδωρικίου 19 Απρ. 1949) της αντιμετωπιζομένης γνωστής από το παρελθόν επιδεξιότητας, πονηρίας, δραστηριότητας και ευελιξίας του Διοικητού της Διαμαντή και της παρατηρηθείσης σωματικής κόπωσης εις τας Μονάδας της Στερεάς Ελλάδος απεφασίσθη η αναστολή της καταδιώξεως της Μεραρχίας Διαμαντή". (βλ. Δ. Ζαφειρόπουλου, Υποστράτηγου ε. α. "Ο αντισυμμοριακός Αγών", Αθήναι 1956, σελ. 568).

***

Η ικανότητα του Διαμαντή να παίρνει γρήγορα αποφάσεις εκδηλώνονταν όχι μονάχα για επικείμενες επιχειρήσεις σχεδιαζόμενες μέσα σε συνθήκες σχετικής ηρεμίας στις εμπόλεμες περιοχές. Εκδηλώνονταν ακόμη και στις πιο δύσκολες στιγμές, πάνω στο ίδιο το πεδίο της μάχης, ακόμα και την ώρα που μάχονταν ενεργά οι αντίπαλες δυνάμεις ΔΣΕ και κυβερνητικού στρατού.

Ο σ. Υφαντής, Επίτροπος της IIας Μεραρχίας του ΔΣΕ, στενός συνεργάτης του Διαμαντή, που πήρε μέρος δίπλα του σ' όλες τις επιχειρήσεις της, ακόμα και στην τελευταία σύγκρουση με τους περικυκλωτές του Διαμαντή, που έληξε με τον τραγικό χαμό του, σε ομιλία του στα Μάρμαρα στις 21 Ιούνη, 1987, επέτειο του θανάτου του, δίνει μια χαρακτηριστική σκηνήταχύτητας λήψης απόφασης, πάνω στο πεδίο της μάχης στο Πυργούλι Αγράφων.

"Σε μια στιγμή που ο κλοιός γύρω μας όλο και στένευε, έρχεται σύνδεσμος από τα τμήματα, που μάχονταν από το πρωί στο Πυργούλι, που αναφέρει ότι τα τμήματα άρχισαν να υποχωρούν από έλλειψη πυρομαχικών. Ο κίνδυνος ήταν άμεσος. Αυτή τη στιγμή ο Διαμαντής μετά από μια αστραπιαία σύσκεψη φωνάζει: "όλοι πάνω στο ύψωμα". Ετσι και έγινε. Ολοι σαν ένας άνθρωπος ορμήσαμε στο ύψωμα και μαζί μας συνενώθηκαν και οι υποχωρούντες, μόλις είδαν το Διαμαντή επικεφαλής και το Επιτελείο του. Ακολούθησε αγώνας μέσα σε κόλαση πυρός πάνω από τις θέσεις του αντιπάλου. Το αποτέλεσμα ήταν μια λαμπρή νίκη. Ανατροπή ολόκληρης της Ταξιαρχίας με πλούσια λάφυρα. Ο ελιγμός πέτυχε και η πορεία μας συνεχίστηκε προς νότο...

Αυτός ήταν ο Διαμαντής. Σε κάθε μάχη πρόσθετε και κάτι καινούριο".

Την αξία του Διαμαντή σαν μεγάλου στρατιωτικού ηγέτη την αναγνώριζαν ανοιχτά, χωρίς να το αποφεύγουν, όλοι οι επαγγελματίες Ανώτατοι Αξιωματικοί, απ' αυτούς που πήραν μέρος και διεύθυναν τις επιχειρήσεις του κυβερνητικού στρατού κατά του ΔΣΕ. και τη σημειώνουν και στα βιβλία τους, όσοι απ' αυτούς εξέδωσαν τέτοια, για τον Εμφύλιο Πόλεμο (Συμμοριακό τον λένε οι περισσότεροι).

Ο Αντιστράτηγος Θ. Πετζόπουλος στο βιβλίο του "Τραγική Πορεία", (Αθήνα 1953), αναφέρει τα εξής, για το Διαμαντή, που σημειώνω από μνήμης το περιεχόμενό τους:

"Στο Σχέδιο Επιχειρήσεων για την εκκαθάριση της Ρούμελης από τους συμμορίτες, που εκπονήσαμε, ορίσαμε ως ημέρα έναρξης των επιχειρήσεών μας, την ημέρα Χ. Αποφύγαμε να καθορίσουμε συγκεκριμένη ημερομηνία, θα την καθορίζαμε αργότερα εμείς, και θα ειδοποιούσαμε γι' αυτό τους Διοικητές των Μονάδων των επικείμενων αυτών επιχειρήσεων. Τους εξηγήσαμε ότι ημέρα Χ είναι η μέρα που θα πληροφορηθούμε έγκυρα, ότι ο Διαμαντής θα λείψει από το Αρχηγείο του για αρκετό διάστημα.

Κρίναμε αναγκαία αυτή τη ρύθμιση, λόγω της μεγάλης ικανότητας του Διαμαντή και της επιδέξιας Διεύθυνσης εκ μέρους του των επιχειρήσεων, που οργανώνει για την αντιμετώπιση των σχεδίων μας και που κατά κανόνα καταφέρνει και τις οδηγεί σε αποτυχία".

Ο Υποστράτηγος Δ. Ζαφειρόπουλος στο βιβλίο του: "Ο αντισυμμοριακός Αγών", Αθήνα 1956, σε αρκετά σημεία του βιβλίου του, όπου εκθέτει τη διεξαγωγή επιχειρήσεων κατά των τμημάτων του ΔΣΕ της Ρούμελης υπό τον Διαμαντή, αναφέρεται χωρίς περιστροφές στις στρατιωτικές ικανότητές του. (βλ. σελ. 567- 568).

Δεν αναφερόμαστε και σε άλλες παρόμοιων επαίνων, σελίδες του βιβλίου του.

Οι μεγάλες ικανότητες του Διαμαντή, Διοικητή της IIας Μεραρχίας του ΔΣΕ στη Ρούμελη, που εκφράζονταν με τη συνετή διοίκηση των τμημάτων του και την επιδέξια διεύθυνση των στρατιωτικών ενεργειών που διεξήγε επικεφαλής τους, κατέληγαν συνήθως σε επιτυχίες και νίκες, δεν ήταν όμως δυνατόν να καρποφορούν συνέχεια και να αποδίδουν, μέσα σε οποιεσδήποτε συνθήκες, όταν οι δυνάμεις της Μεραρχίας του εξαντλούνταν συνεχώς και μειώνονταν στο ελάχιστο. Στην τελευταία φάση των επιχειρήσεων στη Ρούμελη, τον Ιούνη του 1949, η IIα Μεραρχία, που διοικούσε ο Διαμαντής, αριθμούσε 700 και μόνο μαχητές, με περιορισμένο οπλισμό και πυρομαχικά. Οι δυνάμεις του κυβερνητικού στρατού που ενεργούσαν για εκκαθάριση της Ρούμελης ήταν εκατονταπλάσιες, αριθμούσαν 70.000 άνδρες, με 140 πυροβόλα, 60 αεροπλάνα, και σημαντικό αριθμό αρμάτων μάχης.

Ετσι η γενναία Μεραρχία του υπόκυψε, μόνον όμως μπροστά στον υπέρμετρο σε αριθμό και δύναμη πυρός αντίπαλο. Ο θρυλικός ηγέτης της Διαμαντής, τα περισσότερα καθοδηγητικά της στελέχη και πολλοί μαχητές έπεσαν ηρωικά στο πεδίο της μάχης.