Το ελληνικό Χρηματιστήριο, όπως και όλα τα χρηματιστήρια στον κόσμο, έχει μια και μοναδική, τουλάχιστον θεωρητικά, αποστολή: Να προσφέρει φτηνό χρήμα, σε σχέση με άλλες μορφές χρηματοδότησης, όπως ο τραπεζικός δανεισμός, η έκδοση ομολογιακών δανείων κτλ., στις μεγάλες εκείνες επιχειρήσεις που αντλούν κεφάλαια από το ευρύ επενδυτικό κοινό, με την εισαγωγή των μετοχών τους στον ηλεκτρονικό πίνακα. Η πορεία του Χρηματιστηρίου είναι κατά βάση - και πάλι θεωρητικά - συνάρτηση των οικονομικών συνθηκών που επικρατούν, των προσδοκιών εξέλιξης των διαφόρων οικονομικών μεγεθών και της γενικότερης κοινωνικοπολιτικής συγκυρίας.

Στην πραγματικότητα, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά. Το Χρηματιστήριο είναι πολύ περισσότερο από τα παραπάνω, χώρος κερδοσκοπίας, μέσο εκμετάλλευσης προσώπων και καταστάσεων, νόμιμος τρόπος αθέμιτου πλουτισμού.

Νωπές είναι οι εμπειρίες του σκανδάλου του προηγούμενου Νοέμβρη, αλλά και οι απάτες με ένα σωρό μετοχές κατά το παρελθόν. Το Νοέμβρη ήταν η "Μαγρίζος", πιο πριν η COSMOS και η ECON, ακόμα πιο πριν η ΑΕΜΕΤ, ο "Τηλέτυπος" και η "Λαυρεωτική". Οργανωτές, οι ίδιοι οι ιδιοκτήτες των συγκεκριμένων επιχειρήσεων, αετονύχηδες κεφαλαιούχοι, χρηματιστηριακά γραφεία.

Το χρηματιστήριο, και ιδιαίτερα το ελληνικό, περισσότερο μοιάζει με καζίνο, παρά με ΠΡΟ-ΠΟ ή ΛΟΤΤΟ, όπως ίσως το φαντάζονται μερικοί. Και αυτό πρέπει να ξεκαθαριστεί περισσότερο, ίσως, από οτιδήποτε άλλο: Ποτέ δε γίνεται κανείς πλούσιος σε μια μέρα επενδύοντας σε μετοχές. Μπορεί όμως σε διάστημα λίγων ημερών να δει το κεφάλαιό του να μειώνεται σημαντικά.

Οι εισηγμένες μετοχές στη Σοφοκλέους στη συντριπτική τους πλειοψηφία παρουσιάζουν από τις αρχές του έτους σημαντική άνοδο, που είναι εξ ολοκλήρου τεχνητή, με την έννοια ότι δε μεσολάβησαν κάποιες ραγδαίες και σημαντικές εξελίξεις, στις επιχειρήσεις ή την οικονομία, που να υπαγορεύουν την αλματώδη αύξηση των τιμών.

Δεν είναι, για παράδειγμα, λογικό, η μετοχή της εταιρίας ΙΝΤΡΑΚΟΜ στη διετία 1994 - 1996 να χάσει το 32% της αξίας της, και όχι μόνο να ανακτήσει αυτό το ποσοστό, αλλά και να προσφέρει και επιπλέον κέρδη. Ούτε είναι λογικό, η μετοχή του MEGA CHANNEL (ΤΗΛΕΤΥΠΟΣ), αφού έχασε την προηγούμενη διετία 55,1% της τιμής της, να παρουσιάζει τώρα απόδοση 82,2%.Από αυτή την άποψη γίνεται φανερό ότι η πορεία των μετοχών δε στηρίζεται σε αντικειμενικά (οικονομικά) στοιχεία για την πορεία των εισηγμένων εταιριών.

Το ρόλο του κερδοσκόπου τις μέρες που διανύουμε ανέλαβε, σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, η ίδια η κυβέρνηση, συνεπικουρούμενη από τις τράπεζες και τους λεγόμενους θεσμικούς επενδυτές, δηλαδή τα αμοιβαία κεφάλαια, τους χρηματιστές και τις εταιρίες επενδύσεων. Η ταχεία πτώση των επιτοκίων, συνέπεια της ακολουθούμενης οικονομικής πολιτικής, ευνόησε την εισροή κεφαλαίων στο Χρηματιστήριο. Από τη στιγμή που τα φώτα έπεσαν στο κτίριο της Σοφοκλέους στο τέλος του 1996, αρχίζει η ανηφόρα των τιμών με φρενήρεις ρυθμούς, που δε δικαιολογούνται από πουθενά. Δυο περίπου μήνες μετά, η κυβέρνηση παρεμβαίνει με στόχο να "κρατήσει πισινή", προβλέποντας απώλεια κεφαλαίων για τους πρώην μικροκαταθέτες και νυν μικρομετόχους, έτσι ώστε όταν έρθει αυτή η στιγμή να πει: "εμείς σας προειδοποιήσαμε, δε φταίμε σε τίποτα".

Κατά τα φαινόμενα, ο πρόεδρος της Επιτροπής Κεφαλαιαγοράς, καθηγητής Στ. Θωμαδάκης, αποτέλεσε τον "αποδιοπομπαίο τράγο" όλης αυτής της ιστορίας. Στα μέσα της προηγούμενης βδομάδας, επιχειρεί με δηλώσεις του - και προφανώς ενεργώντας σε συνεννόηση με την κυβέρνηση - να "προστατέψει" τους νέους μικροεπενδυτές που εισέρχονται κατά εκατοντάδες στο Χρηματιστήριο. Την ίδια στιγμή, όμως, οι "θεσμικοί επενδυτές" έχουν εκτιμήσει πως ήρθε ο χρόνος να ρευστοποιήσουν μέρος από τα πακέτα τους και πουλάνε μετοχές, αποκομίζοντας τρελά κέρδη. Το κλίμα αντιστράφηκε αμέσως, η πτώση των τιμών είναι γεγονός και άλλοι κυβερνητικοί παράγοντες, όπως ο γγ του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας Απ. Φωτιάδης και ο υφυπουργός Οικονομικών Ν. Χριστοδουλάκης έρχονται να "καθησυχάσουν" το "ευρύ κοινό", αφήνοντας ακάλυπτο τον πρόεδρο Στ. Θωμαδάκη.

Το βέβαιο είναι ότι η πορεία του Χρηματιστηρίου εξελίσσεται μέσα από "κόλπα" και διαφόρων ειδών "παιχνίδια", με αποτέλεσμα ιδιαίτερα εύκολα - και τις περισσότερες φορές ξαφνικά - να έρχονται τα πάνω κάτω. Ετσι και τώρα, οι μετοχές είναι πιθανό να πάρουν την "κάτω βόλτα", γεγονός που αγνοούν οι περισσότεροι από τους απλούς πολίτες που "σπρώχνονται" να τοποθετήσουν τις αποταμιεύσεις τους σε μετοχικές αξίες. Το πότε θα "τουμπάρει" το Χρηματιστήριο, κάτω από ποιες συνθήκες και με ποια αφορμή ή πόσο θα διαρκέσει η "τούμπα", το γνωρίζουν μόνο εκείνοι που καθορίζουν τους κανόνες του τζόγου.

Τότε, όμως, αλίμονο σε όλους εκείνους που πίστεψαν και δελεάστηκαν από την ιδέα του εύκολου και χωρίς κόπο πλουτισμού, καθώς και σ' αυτούς που αγνόησαν, ηθελημένα ή αθέλητα - δεν έχει άλλωστε σημασία - τι εστί χρηματιστήριο.

Τα επενδεδυμένα κεφάλαια στο χρηματιστήριο μπορεί κανείς να τα φανταστεί σαν μια πίτα. Με σταθερό το μέγεθος της πίτας, οι μέτοχοι - επενδυτές θα αλληλοτρώγονται μεταξύ τους. Προσδοκία τους είναι να χορτάσουν όλοι, κάτι που γίνεται αν μεγαλώσει η πίτα. Η πίτα μεγαλώνει αν μπουν μέσα "φρέσκα" κεφάλαια, όπως γίνεται τώρα - αδιάφορο αν αυτά θα προέρχονται από μικροεπενδυτές ανθρώπους του μόχθου ή εισοδηματίες, από την Ελλάδα ή το εξωτερικό. Αυτοί που ξέρουν, και έχουν την τύχη με το μέρος τους, είναι η αλήθεια, δε θα αφήσουν άλλους επενδυτές να τους φάνε τα λεφτά. Κάθε άλλο. Οι υπόλοιποι, που δεν ξέρουν, θα αποτελέσουν τα θύματά τους και θα χάσουν σημαντικό μέρος των κεφαλαίων τους.

Βασίλης ΡΑΓΙΑΣ