Ο μεγάλος (πλην συνήθης) χαμένος της αλβανικής κρίσης ίσως αποδειχτεί τελικά ο απλός πληθυσμός της χώρας - που έχασε τα πάντα εμπιστευόμενος τους πολιτικούς και οικονομικούς του ηγήτορες, για να αφεθεί στην τύχη του στη συνέχεια (get the cold shoulder, για να θυμηθούμε μια ταιριαστή αγγλοσαξονική έκφραση). Φέρει ο ίδιος ευθύνη; Αν μπορεί να του καταλογιστεί κάποια, είναι ότι συγχωρεί πολύ εύκολα...

Η ίδια η αφορμή της όλης κρίσης στην Αλβανία υπήρξε μια από τις μεγαλύτερες απάτες στην ιστορία, όχι απλώς της Αλβανίας, αλλά και της Ευρώπης. Οι "πυραμίδες", δηλαδή, μέσω των οποίων μαφιόζικες οργανώσεις και έμποροι όπλων - συνδιαλλασσόμενοι με τους αντιμαχομένους της Βοσνίας - "ξέπλεναν" χρήματα, διέφθειραν συνειδήσεις, εξαγόραζαν πολιτικούς...

Το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν στη "χώρα των αϊτών", των 3,4 εκατομμυρίων κατοίκων, έφτασε το 1996 τα 2,2 δισεκατομμύρια δολάρια - ενώ οι "πυραμίδες" εκτιμάται ότι είχαν συγκεντρώσει 1 έως 1,2 δισεκατομμύρια δολάρια. Με άλλα λόγια: πάνω από το 50% της οικονομικής δραστηριότητας στη χώρα ως το Γενάρη, όταν η λειτουργία τους απαγορεύτηκε, ανήκε στις παρατράπεζες... Κι όμως, ακόμη και σήμερα, μεταδίδει το πρακτορείο Ρόιτερ, αρκετοί (αφήνονται να) πιστεύουν ότι τα χρήματα που επένδυσαν στα παρατραπεζικά ιδρύματα θα τους επιστραφούν. Οπως η πενηντάχρονη νοικοκυρά Φ. Λ., η οποία εξομολογείται: "πρέπει να ελπίζω. Προτιμώ να πεθάνω παρά να χάσω τις οικονομίες μιας ζωής. Είναι για τα δύο μου παιδιά". Η Φ. Λ. πούλησε το σπίτι της για να τοποθετήσει 12.000 δολάρια σε εταιρία επένδυσης κεφαλαίων, τον περασμένο Οκτώβρη. Οπως ο 32χρονος δάσκαλος Μ. Λ., ο οποίος επίσης πούλησε το σπίτι του για να αγοράσει ένα άλλο, στα Τίρανα. "Θέλω πίσω μόνο το κεφάλαιό μου και είμαι αισιόδοξος. Δεν επένδυσα πολλά χρήματα και ελπίζω να τα πάρω πίσω", λέει. Τραγική ειρωνεία; Ασύγγνωστη ευήθεια; Η απλώς απελπισία;

Ο άνθρωπος που δημιούργησε το εύφορο έδαφος για τις "πυραμίδες" ήταν, χωρίς αμφιβολία, ο Πρόεδρος Σαλί Μπερίσα. Πίσω στα 1992, ο τότε "εκλεκτός" ηγέτης για τη Δύση σύναπτε την "άγραφη σύμβασή" του με τους πολίτες, η οποία υπαγόρευε ότι οι πολιτικές ελευθερίες θα πήγαιναν περίπατο, με αντάλλαγμα την οικονομική ευημερία του πληθυσμού. Ποιο το αποτέλεσμα της εμπιστοσύνης που έδειξαν στο πρόσωπό του οι Αλβανοί πολίτες, δε χρειάζεται να είναι κανείς επαγγελματίας αναλυτής για να το διακρίνει σήμερα...

Οσο για τους επίδοξους "σωτήρες" της χώρας, την κυβέρνηση "εθνικής συμφιλίωσης" υπό τον Μπασκίμ Φίνο, δε θα ήταν ακραίο να διατυπώσει κανείς την υποψία ότι δεν εμφορούνται από... φιλολαϊκά αισθήματα, αλλά μάλλον κινούνται με γνώμονα την παγίωση της δικής τους εξουσίας, διαμέσου των εκλογών. Ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζουν τους εξεγερμένους - θέτοντάς τους διακριτικά στο περιθώριο - ενισχύει αυτή την εντύπωση.

Οι "πολυεθνικοί"... σωτήρες του αλβανικού λαού, με πρώτο και καλύτερο τον Ιταλό πρωθυπουργό, Ρομάνο Πρόντι - ο οποίος έτυχε θερμής υποδοχής από πολλούς Αλβανούς πολίτες πριν μερικές μέρες -, υποσχόμενοι οικονομικούς πακτωλούς απλώς συμβάλλουν κι αυτοί το λιθαράκι τους στην εξαπάτηση των απλών Αλβανών.

Για να θυμηθούμε το πικρό χιούμορ ενός ευφυολόγου, "οι αετοί πεθαίνουν στον αέρα - ενίοτε όμως σκυλοπνίγονται"...