Ο Χ. Στερ βρέθηκε στη χώρα μας αυτή τη βδομάδα μετά από πρόσκληση του ΚΚΕ και πραγματοποίησε συνάντηση με την Γενική Γραμματέα της ΚΕ του Κόμματος, Αλέκα Παπαρήγα. Στη διάρκεια της παραμονής του στην Ελλάδα ο Χ. Στερ συναντήθηκε επίσης με στελέχη της Ιδεολογικής Επιτροπής της ΚΕ του ΚΚΕ, όπως και με στελέχη της ΚΟ Αθήνας. Στο "Ρ" δόθηκε η ευκαιρία να βρεθεί μαζί του και να συζητήσει για τα κυριότερα προβλήματα που απασχολούν το γερμανικό λαό αυτό το διάστημα. Η συζήτηση, παρά τις αντιξοότητες που παρουσίαζαν οι καιρικές συνθήκες για το συνομιλητή μας (υπερβολικά ζεστός καιρός με τον υδράργυρο να σκαρφαλώνει στους τριάντα βαθμούς Κελσίου) ήταν αρκούντως θερμή και εποικοδομητική.

- Κύριε Στερ, θα θέλαμε να δώσετε στους αναγνώστες μας μία εικόνα για την κατάσταση που επικρατεί αυτή τη στιγμή στη Γερμανία και τα αίτια που οδήγησαν τη χώρα σε αυτή την κατάσταση. Νομίζουμε ότι είναι αναγκαίο, καθώς με την έκρηξη της ανεργίας που έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ, όλοι έχουμε βομβαρδιστεί από αναλυτές και μη, που μιλούν για συνθήκες οι οποίες κατά αναλογία οδήγησαν τη χώρα στη Δημοκρατία της Βαϊμάρης και στην άνοδο του εθνικοσοσιαλισμού και του Χίτλερ στη δεκαετία του '30.

- Αυτή τη στιγμή υπάρχουν ανεπισήμως τουλάχιστον 7 εκατομμύρια άνεργοι, ενώ τα επίσημα στοιχεία αναφέρουν ότι υπάρχουν 4.3 εκατομμύρια άνεργοι. Ιδιαίτερα πληγέντες από την ανεργία που μαστίζει το τελευταίο διάστημα τη χώρα είναι οι νέοι. Στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία μόνο τον τελευταίο χρόνο έχουν απολεσθεί 430.000 θέσεις εργασίας και προβλέπεται να χαθούν ακόμα περισσότερες. Οπως βλέπετε, το κοινωνικό πρόβλημα που έχει προκύψει και η διάσταση που έχει προσλάβει, έχει προκαλέσει υπερβολικές συζητήσεις ανάμεσα στον πληθυσμό και αρκετοί έχουν προσδώσει σε σύγκριση τη διάσταση του προβλήματος που είχε παρουσιαστεί κατά τη δεκαετία του '20 με τα 6 εκατομμύρια ανέργους, και πιστεύουν ότι αυτή η κοινωνική επιδείνωση θα αποτελέσει το έναυσμα για μια εκ νέου στροφή προς το νεοφασιστικό ρεύμα.

Τα πράγματα όμως είναι τελείως διαφορετικά σήμερα. Σήμερα η μέριμνα για την αντιμετώπιση της ανεργίας είναι αποκαρδιωτική. Ελάχιστα γίνονται για να αντιμετωπιστεί ουσιαστικά ή τουλάχιστον να γίνει μία συζήτηση εκ βάθρων για το πρόβλημα, ενώ ακόμα λιγότερα γίνονται για να μειωθεί ο αριθμός των ανέργων ή να σταματήσει η μείωση των θέσεων εργασίας.

Οπως καταλαβαίνετε, για να αντιμετωπιστεί το πολιτικό και συνάμα εργατικό πρόβλημα της ανεργίας, πρέπει η συζήτηση και οι αποφάσεις που θα ληφθούν να είναι αποτέλεσμα μίας συζήτησης καθαρά πολιτικής, που όχι απλώς να μεριμνά για τις λιγότερες πιθανές απώλειες, αλλά για να προτείνει μία ουσιαστική και οριστική λύση συνολικά για το πρόβλημα.

- Η χώρα σας αποτελεί ίσως την κυριότερη κινητήρια δύναμη στην ΕΕ, παρ' όλα αυτά από τους οικονομικούς κύκλους της Ενωσης εκφράζονται φόβοι ότι ούτε η Γερμανία θα είναι σε θέση να ενταχθεί στο Ευρω το 1999. Τι συμβαίνει ακριβώς, ποια τα βασικά προβλήματα που παρουσιάζονται με τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και πώς αντιδρούν οι Γερμανοί εργαζόμενοι;

- Το κυριότερο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε αυτή τη στιγμή όπως ήδη αναφέρθηκε είναι το πρόβλημα με την ανεργία. Πρέπει κανείς να συνειδητοποιήσει ότι το φαινόμενο της μαζικής ανεργίας είναι σίγουρα απόρροια μίας πολιτικής προσανατολισμένης για την υπεράσπιση του κέρδους του μεγάλου κεφαλαίου. Φυσικά, αυτή η κατάσταση εντάθηκε και οξύνθηκε με την ακολουθούμενη οικονομική πολιτική για την επίτευξη των στόχων και των κριτηρίων του Μάαστριχτ.

Η τήρηση των προϋποθέσεων ιδιαίτερα έχει επιβάλει μία σκληρή δημοσιονομική πολιτική λιτότητας. Αυτή η αποταμιευτική πολιτική έχει οδηγήσει σε περικοπές σε όλους τους τομείς που αφορούν την κοινωνική διάσταση της κρατικής μέριμνας. Περικοπές έχουν γίνει στις κοινωνικές δαπάνες του προϋπολογισμού, στις δαπάνες για την παιδεία, για την υγεία κλπ. Για όλα αυτά τα ζωτικά ζητήματα που ανήκουν στη σφαίρα της κοινωνικής πρόνοιας, οι περικοπές είναι καταλυτικές. Η κυβέρνηση συχνά αναφέρει ότι η αναγκαία πολιτική της λιτότητας είναι αποτέλεσμα της επανένωσης των δύο χωρών και η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας βρίσκεται σε δεινή θέση. Το πρόβλημα δεν είναι αυτό αλλά στην ουσία η ίδια πολιτική θα ακολουθούνταν ακόμα και αν οι δείκτες ανάπτυξης είχαν μία σταθερότητα ή, ακόμα καλύτερα, παρουσίαζαν ένα θετικό πρόσημο. Αυτή τη στιγμή, η Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας όντως δεν εκπληρώνει τα κριτήρια του Ευρω. Δε χωράει όμως καμία αμφιβολία, ότι το κεφάλαιο και η κυβέρνηση θα καταβάλουν όλες τις δυνατές και αναγκαίες προσπάθειες και η χώρα θα είναι η πρώτη που θα συμμετάσχει στο ενιαίο νόμισμα την 1/1/1999.

Οι αντιδράσεις από μεγάλη μερίδα του λαού και κυρίως των εργαζομένων, είναι από ελάχιστες έως και μηδαμινές. Τους πολίτες της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας διακατέχει ένας πολιτικός αναλφαβητισμός, θα μπορούσαμε να πούμε. Είναι ιδιαίτερα επιρρεπείς στη δημαγωγία της κυβέρνησης ότι οτιδήποτε είναι καλό για την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία και την οικονομία, είναι καλό και για τους εργαζόμενους. Η προπαγάνδα που χρησιμοποιεί η κυβέρνηση ότι, στα πλαίσια της ΕΕ και του Μάαστριχτ, θα υπάρχει ελευθερία λόγου και κίνησης, δημοκρατία κλπ., φαίνεται ότι έχει απήχηση σε μεγάλη μερίδα των πολιτών και οι διεργασίες και τα ερωτηματικά που εγείρονται δεν πρέπει να αποτελούν θέμα συζήτησης.

Για πρώτη φορά ίσως κάποιες συζητήσεις και αντιδράσεις εμφανίζονται μέσα από τα συνδικάτα. Το φαινόμενο όμως μιας περισσότερο μαζικής αντίθεσης στο Μάαστριχτ όπως τουλάχιστον αυτό έχει εμφανιστεί σε χώρες όπως η Ελλάδα, η Γαλλία και άλλες χώρες κράτη - μέλη της Ενωσης, δεν υπάρχει στη Γερμανία.

Το ΔΚΡ έχει προτείνει να γίνει δημοψήφισμα, κάτι που όμως έχει απορρίψει κατηγορηματικά η κυβέρνηση με το ότι δεν προβλέπεται από το Σύνταγμα. Κάτι που όμως δεν είναι αληθινό, μια και το άρθρο 20 του Συντάγματος ρητά αναφέρει ότι για μείζονος σημασίας "ιδιαίτερα" ζητήματα η προσφυγή στις κάλπες είναι ικανή και αναγκαία. Ανάλογη επίσημη πρόταση έχει κάνει και το ΡΔΣ. Ο διαμορφωμένος όμως συσχετισμός των δυνάμεων δε μας επιτρέπει να ευελπιστούμε ότι η κοινή γνώμη θα επιτάξει τη διενέργεια δημοψηφίσματος.

- Παρά τις απαγορεύσεις από την Αστυνομία, οι διαδηλώσεις της Πρωτομαγιάς ήταν και μαχητικές και μαζικές και διεκδικητικές. Βασικά συνθήματα των εργαζομένων που συμμετείχαν ήταν το δικαίωμα στη δουλιά και όχι στη δουλεία, αξιοπρέπεια στις αποδοχές και όχι στην ανεργία. Μπορούν τα συνδικάτα να γίνουν οι βασικοί εκφραστές της δυσφορίας των εργαζομένων και να τους συσπειρώσουν σε ένα κοινό αγώνα;

- Ετσι όπως έχουν διαμορφωθεί τα πράγματα, με το συνολικό ξήλωμα του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας, με τις ανάλογες περικοπές που έχουν γίνει στις συντάξεις, τη μεταρρύθμιση του συστήματος υγείας με τις περικοπές στην ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και γενικά τις περικοπές που έχουν γίνει σε όλους τους τομείς, οι πολίτες παρατηρούν ότι σε όλους ανεξαιρέτως τους κοινωνικούς τομείς η κατάσταση βαίνει συνεχώς προς το χειρότερο. Φυσικά υπάρχουν οι ανάλογες αντιδράσεις. Οι πολίτες συζητούν για τα πραγματικά αίτια πριν οργανώσουν τις αντιδράσεις τους. Ακόμα είμαστε στο επίπεδο μιας περισσότερο λεκτικής κριτικής και αντίδρασης. Το βασικό όμως πρόβλημα είναι ότι τα συνδικάτα δεν αναλύουν τη διαδικασία του συστήματος και την εξέλιξή του όπως αυτό παρουσιάζεται. Θεωρεί την κατάσταση αυτονόητη. Εχουν ως αφετηρία την πρόσφατη ιστορία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας, όπου η συγκυριακή οικονομική ανάπτυξη είχε κάποια θετικά αποτελέσματα για το σύνολο της εργατικής τάξης. Αυτή είναι και η γενική εμπειρία που προσκομίζει και σήμερα στην ανάπτυξη του κινήματος. Αυτό είναι και το πρόβλημα.

Τώρα υπάρχει μία αρνητική εξέλιξη και δεν παρουσιάζεται πλέον κανένα περιθώριο για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Το νέο στοιχείο στην εξέλιξη αυτή είναι ότι κάτω από τις δημιουργηθείσες συνθήκες στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας, δεν υπάρχει κανένα, απολύτως κανένα περιθώριο για τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Οχι μόνο αυτό, αλλά και φέτος υπήρξαν περίπου 400.000 λιγότερες θέσεις εργασίας από ό,τι την προηγούμενη χρονιά.

Αυτό σημαίνει ότι η άνοδος της παραγωγικότητας ωφέλησε αποκλειστικά και μόνο τα κέρδη του τοπικού και πολυεθνικού κεφαλαίου. Στα πλαίσια της διεθνοποίησης της οικονομίας η παραγωγή προσανατολίζεται στις χώρες εκείνες όπου μπορούν να υπάρξουν φτηνές πρώτες ύλες και φτηνή αγορά εργασίας. Αυτή η συγκεκριμένη ανάλυση για τα συνδικάτα αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση προκειμένου να κατανοηθεί όλη η διαδικασία και να μπορέσει να προβληθεί και η ανάλογη αντίδραση.

Ετσι λοιπόν δημιουργείται μια διαφοροποιημένη κατάσταση. Εχουμε λεκτική αντιπαράθεση, έχουμε έξοχες εκδηλώσεις αντίστασης, ακόμα και εκεί που δεν αναμενόταν. Οπως, π.χ., η αντίσταση και οι αντιδράσεις που προέβαλαν οι μεταλλεργάτες και οι ανθρακωρύχοι, που κινητοποιήθηκαν εναντίον της Κεντρικής Τράπεζας της Γερμανίας. Εντελώς νέες μορφές πάλης έχουν εμφανιστεί, που δείχνουν καθαρά τη δυσαρέσκεια των εργαζομένων σε αυτή την αδιέξοδη κατάσταση που έχει δημιουργηθεί και ιδιαίτερα από κλάδους που έχουν πληγεί. Η στρατηγική που ακολουθούν τα συνδικάτα πρέπει να αλλάξει. Αυτό που ήταν χτες δεν μπορεί πλέον να υφίσταται. Πρέπει να ακολουθηθεί μία άλλη πολιτική και να δοθεί ένα άλλο περιεχόμενο στους πολιτικούς αγώνες. Αυτό το περιεχόμενο δεν το δίνει κανείς άλλος εκτός από το Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Δυστυχώς, οι δυνάμεις του κόμματός μας είναι αρκετά περιορισμένες, αφού είμαστε ένα μικρό κόμμα. Ετσι κάποιος δεν ξέρει πού να απευθυνθεί. Η κατάσταση είναι μεταβατική, στα πλαίσια της οποίας όμως πρέπει να αναζητηθεί και να βρεθεί η κατεύθυνση των αγώνων που πρέπει να αναπτυχθούν από τα συνδικάτα.

Παρ' όλα αυτά μέσα στα συνδικάτα υπάρχουν δυνάμεις που γνωρίζουν, αλλά οι αναθεωρητές που καθορίζουν την πολιτική που ακολουθείται από τα συνδικάτα δεν τις αφήνουν να αναπτυχθούν. Εχουμε όμως και μία βαθιά κρίση του ρεφορμισμού στη χώρα.

Για να κατανοηθεί πώς έχει η κατάσταση θα αναφέρουμε αυτό το γεγονός. Παλιότερα, στην περίπτωση που κάποιο κόμμα ήθελε να προτείνει ένα πρόγραμμα, την αλλαγή ενός νομοθετικού διατάγματος, θα μπορούσε να το καταθέσει στη Βουλή προς συζήτηση και ψηφοφορία και με τη βοήθεια από το συντονισμό των πιέσεων από τα συνδικάτα να εγκριθεί. Αυτό πλέον δεν είναι δυνατόν να γίνει. Αν πρέπει να προταθεί και να εγκριθεί ένα ζήτημα, π.χ., ένα πρόγραμμα απασχόλησης, ο μοναδικός δρόμος είναι μία γενική απεργία. Οι εργαζόμενοι πρέπει πλέον να διεξάγουν ταξικό αγώνα.

Δεν έχουμε ακόμα θετικές αντιδράσεις και φυσικά δεν έχουμε αυταπάτες λόγω της διείσδυσης του ρεφορμισμού. Αλλά το κόμμα μας έχει μεγάλη απήχηση στα συνδικάτα, όπου όλες οι προσπάθειες των συντρόφων μας είναι η συσπείρωση στο μόνο δρόμο, δηλαδή σε ένα καθαρά αντικαπιταλιστικό αγώνα. Φυσικά, ανάλογες αναλύσεις γίνονται και από άλλες αριστερές μαρξιστικές δυνάμεις. Δυνάμεις που είναι ενταγμένες μέσα στη σοσιαλδημοκρατία, όπου η πτέρυγα αυτή συνεργάζεται στενά με το κόμμα μας και αρχίζει να αποκτά πρωτοβουλία. Κάτι που είναι αρκετά θετικό.

Γιγαντιαίος κίνδυνος, και εδώ επιστρέφω στην πρώτη σας ερώτηση, είναι η δημαγωγία των νεοφασιστών και ακροδεξιών στοιχείων. Εχοντας απλές και συνάμα απλοϊκές απαντήσεις, δημαγωγούν αναπτύσσοντας μία ρητορική ως απάντηση στην ανεργία, ότι στην πρώην ΓΛΔ υπάρχουν 4.5 εκατομμύρια πολίτες που δεν έχουν γερμανικό διαβατήριο, λέγοντας ότι αν εξέλειπαν δε θα υπήρχε πρόβλημα με τις θέσεις εργασίας. Δυστυχώς επηρεάζουν αυτές οι ανοησίες ένα κομμάτι του πληθυσμού, αυτό που είναι απολίτικο και καθιστά αυτές τις δυνάμεις αρκετά επικίνδυνες και έχει βαθιά επίδραση στη νεολαία. Η νεολαία που έχει ενταχθεί στα συνδικάτα δείχνει ιδιαίτερη ευαισθησία και προσπαθεί να οργανώσει μία συνολική αντίδραση απέναντι στο νεοφασιστικό κίνημα.

Χριστίνα ΜΑΥΡΟΠΟΥΛΟΥ