Δεν πάει άλλο. Μέχρι τώρα είχαμε συνηθίσει (; ) την προσβολή της προσωπικότητας της γυναίκας μέσα από τα ΜΜΕ, το διασυρμό της, τις ροζ αγγελίες, τα πορνό. Ορισμένοι είχαν εξοικειωθεί με τις καθημερινές διακρίσεις που βασίζονται στο φύλο, τη φυλή, τη θρησκεία. Με την πρόσφατη κρίση στο Αιγαίο είδαμε ότι το φαινόμενο της πατριδοκαπηλίας και πολεμοκαπηλίας μέσα από τα ΜΜΕ, είναι η συνέχεια και κορύφωση μιας αλυσίδας που οι κρίκοι της είναι ο σεξισμός, ο ρατσισμός, ο σοβινισμός. Τούρκοι δημοσιογράφοι, πανεπιστημιακοί και διανοούμενοι έχουν ήδη διαμαρτυρηθεί και στηλιτεύσει το φαινόμενο της φιλοπόλεμης προπαγάνδας στη χώρα τους μέσα από τα ΜΜΕ.

Κι εμείς τι κάνουμε; Στην Ελλάδα από παράδοση οι πνευματικοί άνθρωποι ύψωναν πάντα υπεύθυνη φωνή και έκαναν παρέμβαση παίρνοντας θέση σε κρίσιμα θέματα. Σήμερα, μια τέτοια παρέμβαση επιβάλλεται να γίνει από άντρες και γυναίκες διανοουμένους, πολύ περισσότερο γιατί δεν αφορά μόνο γυναίκες και άντρες αλλά ολόκληρη την κοινωνία...

Γι' αυτό το κρίσιμο ζήτημα, είχαμε μια αποκαλυπτική συζήτηση με δύο ευαισθητοποιημένες γυναίκες: Η μία είναι η συγγραφέας Ιωάννα Καρατζαφέρη,η άλλη ανήκει σε μια μαζική γυναικεία οργάνωση. Είναι η Μαρί Πρίφτη, αντιπρόεδρος και υπεύθυνη της επιτροπής Τύπου της ΟΓΕ.

Οχι λίγοι σήμερα κόπτονται για την "ελευθερία του Τύπου" αλλά η ελευθερία που οι ίδιοι εννοούν είναι ταυτόσημη με τον κιτρινισμό, την ασυδοσία, τη λογοκρισία της αλήθειας, την παραμόρφωση της πραγματικότητας, την εξυπηρέτηση επιχειρηματικών συμφερόντων. Πώς θα έπρεπε να αντιδρούν οι πνευματικοί άνθρωποι;

- Είναι βέβαιο ότι σήμερα ζούμε σε μια κοινωνία ανιστόρητη, απαντά η Μαρί Πρίφτη, η οποία "χωρίς περίσκεψη, χωρίς λύπη και χωρίς αιδώ" "εκτονώνεται" εκ του ασφαλούς, απέχοντας τραγικά απ' όλα αυτά τα διαλυτικά φαινόμενα που υπονομεύουν τη δημοκρατία, διαμορφώνοντας ένα νέο "στάτους κβο" στο οποίο επικρατεί η παρακμή και η πλήρης κατάργηση των θεσμών. Η λατρεία του Μαμωνά και η διαπλοκή των οικονομικών συμφερόντων, δημιουργούν τερατογενέσεις. Οι λέξεις έχασαν την έννοιά τους και οι πολίτες εγκλωβίζονται στους παραμορφωτικούς καθρέφτες των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης τα οποία ως εξουσία φθείρουν τον κοινωνικό ιστό. Οι φωνές διαμαρτυρίας, ελάχιστες έως ανύπαρκτες και το πνευματικό δυναμικό της χώρας μας εκτός μάχης. Οι πνευματικοί άνθρωποι θα έπρεπε να έχουν σηκώσει θύελλα διαμαρτυριών και συλλογικά και μεμονωμένα, όταν μάλιστα ο κιτρινισμός, η ασυδοσία, η λογοκρισία της αλήθειας, η παραμόρφωση της πραγματικότητας οδηγούν στην αποχαύνωση και τον εκμαυλισμό συνειδήσεων. Μπροστά σ' αυτά τα κατάπτυστα φαινόμενα θα έπρεπε να έχουν δημιουργήσει τη δική τους κίνηση πίεσης.

Γενικά οι όποιοι αφορισμοί δε βοηθούν στην εξάλειψη του φαινομένου.

Χρειάζεται καθημερινή παρουσία, καθημερινή παρέμβαση, καθημερινή διαμαρτυρία, καθημερινή εγρήγορση. Ας βάλουν επιτέλους και αυτοί το λιθαράκι τους, να πάψει αυτός ο εξαναγκασμός υποτέλειας και εξάρτησης που μας επιβάλλουν τα ΜΜΕ.

- Πώς εξηγείται το γεγονός ότι αρκετοί "επώνυμοι" και μάλιστα ιδιαίτερα προβεβλημένοι ως "διανοούμενοι", όχι μόνο δε διαμαρτύρονται για τα πνευματικά υποπροϊόντα που διοχετεύουν τα τραστ των ΜΜΕ αλλά συχνά γίνονται συνήγοροι της πιο οπισθοδρομικής νοοτροπίας;

- Σ' αυτή την ερώτηση θα απαντήσω με τους στίχους που συνόδευε ο Λούις Αρμστρονγκ με την τρομπέτα του: "Κάποτε ήλθαν και πήραν τους Εβραίους - δε μίλησα γιατί δεν ήμουν Εβραίος. Υστερα μάζεψαν τους επαναστάτες - δε μίλησα γιατί ήμουν ένας ήσυχος πολίτης. Μετά ήλθαν και πήραν τους Χριστιανούς - ποτέ δε μίλησα! Ποιος νοιάζεται για τις θρησκείες και για τέτοια; Τέλος ήλθαν, πήραν κι εμένα. Δε μίλησα, δε φώναξα, έσκυψα το κεφάλι, δε ζήτησα βοήθεια, γιατί τότε που έπρεπε να φωνάξω, να διαμαρτυρηθώ, να παλέψω, συνέχιζα αδιάφορος τη σκυφτή ζωή μου"...

- Πολλοί "άνθρωποι του πνεύματος" πάνε "όπου φυσάει ο άνεμος" ή "σφυρίζουν αδιάφορα" αν και γνωρίζουν ποια είναι η πραγματικότητα. Μήπως βρισκόμαστε μπροστά στο φαινόμενο μιας πνευματικής τρομοκρατίας όπου οι περισσότεροι παίρνουν το μέρος του ισχυρού ή δεν έχουν το θάρρος της γνώμης τους γιατί φοβούνται μην εκτεθούν; Τι ρόλο παίζουν εδώ οι προσωπικές και δημόσιες σχέσεις ή οι σχέσεις αμοιβαίου συμφέροντος (π. χ.επιθυμία κοινωνικής προβολής από τους ισχυρούς των ΜΜΕ ή τα κανάλια);

- Δε θα χρησιμοποιούσα τον όρο "πνευματική τρομοκρατία". "Πνευματική αδιαφορία, πνευματική ατολμία", ναι. Φαίνεται ότι οι περισσότεροι "επώνυμοι", ζουν μεταξύ φθοράς και αφθαρσίας. Δύο συμπληγάδες που για να τις περάσεις, θέλει πολλή μαεστρία για να μην πληγωθείς και εν προκειμένω για να μην εκτεθείς. Από την άλλη θέλει πολλή μαεστρία, ικανότητα και ευστροφία αλλά διπλωματία και πολλή γνώση για να μπορείς να συνδυάζεις την κοινωνική προβολή με την κοινωνική καταξίωση. Κακά τα ψέματα, δεν μπορείς να καταξιωθείς στο κοινωνικό σύνολο αν δεν έχεις κάτι να πεις. Είσαι ο περαστικός της μιας εικόνας, της μιας ώρας, της μιας γραφής, που έπειτα ξεχνιέσαι...

- Γνωρίζουμε ότι ένα μεγάλο μέρος του κιτρινισμού έχει να κάνει με την προσβολή της προσωπικότητας της γυναίκας (πορνεία, βία, "ροζ διαφημίσεις" κ. ά). Με τι τρόπους οι γυναίκες της τέχνης και των Γραμμάτων θα μπορούσαν να ενεργοποιηθούν ενάντια σ' αυτή την πλύση εγκεφάλου;

- Να συνεργαστούν με τις γυναικείες οργανώσεις σε μόνιμη βάση, να συγκροτήσουν ένα κίνημα πολιτών, ανδρών και γυναικών, ικανό να ενεργοποιήσει τους πολίτες, να τους συνειδητοποιήσει για να αγωνιστούν ενάντια στη φθορά των κοινωνικών αξιών, ενάντια στις φυλετικές διακρίσεις, ενάντια στον αχαλίνωτο καταναλωτισμό, ενάντια στα οικονομικά συμφέροντα που στηρίζουν και προβάλλουν με όλους τους τρόπους όλα αυτά τα απαράδεκτα φαινόμενα που διασύρουν την προσωπικότητατης γυναίκας, πολλές φορές όμως και του άντρα.

"Δεν έχω ψευδαισθήσεις, λέει η συγγραφέας Ιωάννα Καρατζαφέρη.Αυτοί οι μηχανισμοί έχουν πια εδραιωθεί και είναι πάρα πολύ δύσκολο να τους ανατρέψεις. Το ζήτημα είναι πώς αντιδρούμε εμείς από την άλλη πλευρά.

Επειδή η ζωή του συγγραφέα είναι στην ουσία μοναχική, επειδή ο άνθρωπος που ζει με την τέχνη χρειάζεται αφοσίωση, χρόνο, έρευνα και μοναξιά για να δημιουργήσει, νομίζω ότι στα μεγάλα θέματα που αφορούν την κοινωνία, την οικονομία, την πολιτική, οι πνευματικοί άνθρωποι πρέπει να είναι συσπειρωμένοι. Μεμονωμένες φωνές σε τέτοιες καταστάσεις δε νομίζω ότι βοηθάνε πάρα πολύ. Τώρα το θέμα είναι πώς οργανώνονται οι γυναίκες... Κι εγώ δεν ξέρω αν θα πρέπει να είναι μια συσπείρωση σε μια βάση διαρκή ή αν κάθε φορά που θα εμφανίζεται ένα γεγονός θα το αντικρούουμε. Δηλαδή φτιάχνοντας πάντα μέσα από τις οργανωμένες ομάδες γυναικών, μια κίνηση για το συγκεκριμένο θέμα...

- Ωστόσο μέχρι να αντιδράσουν συλλογικά (ή και συγχρόνως με τη συσπείρωση) οι μεμονωμένες φωνές πνευματικών ανθρώπων, μπορούν να βοηθήσουν. Εχουμε τα παραδείγματα του Παλαμά, του Σικελιανού, του Σεφέρη και τόσων προοδευτικών διανοουμένων...

- Δεν έχω αντίρρηση. Μόνο που από τότε μέχρι τώρα έχει μεσολαβήσει ένα χρονικό διάστημα που πραγματικά έχουμε κατακλυσθεί - δε θέλω να ονομάσω - από μετριότητες, κατωτερότητες, έχουμε πραγματικά πνιγεί μέσα σ' έναν κυκεώνα από τον οποίο κι εμείς δεν μπορούμε να βγούμε. Εχει καταστραφεί αυτή η εμπιστοσύνη, η πίστη, ο σεβασμός στην άποψη του άλλου.

- Γιατί οι γυναίκες του πνευματικού χώρου φαίνονται πιο αδιάφορες από τους άντρες ενώ θα έπρεπε να έχουν ιδιαίτερη ευαισθησία σε ορισμένα ζητήματα;

- Είναι πολύ δύσκολο αυτό το θέμα γιατί θα πρέπει για να απαντήσω να χρησιμοποιήσω παραδείγματα από την προσωπική μου ζωή και αυτό θα είναι λίγο εγωιστικό. Δεν είμαι αδιάφορη, αλλά τελείως διαφορετικά με αντιμετωπίζει ο εκδότης μου ή ο βιβλιοπώλης, απ' ό,τι αντιμετωπίζει έναν άντρα συγγραφέα. Τόσο πολύ είναι ακόμα χωρισμένα μέσα στη συνείδηση τα δύο φύλα... Το ότι οι γυναίκες νιώθουν παραγκωνισμένες παίζει ένα ρόλο, τις κάνει να είναι πιο επιφυλακτικές και διστακτικές στις αντιδράσεις τους.

Νομίζω όμως ότι αυτό τοθέμα της λογοκρισίας της αλήθειας, είναι πάρα πολύ σοβαρό. Και αυτό που έχει χαθεί, είναι το μέτρο. Ο καθένας που εκφράζεται, ξέρει αν εκφράζεται σωστά ή χυδαία. Ο ίδιος δεν έχει αμφιβολίες. Ομως αν είναι αυτό το κύριο ρεύμα και αν είναι αυτό ρεύμα που είναι ελκυστικό, τότε ο άλλος που κρατάει μια αξιοπρεπή γλώσσα έχει να κάνει ένα πολύ μεγάλο αγώνα για να προσελκύσει την προσοχή του αναγνώστη, του κοινού. Στα βιβλία που διαβάζω - και στα ποιητικά ακόμη - υπάρχουν εξαιρετικές σελίδες με τρομερές αιχμές και ξεκάθαρες απόψεις για όλα αυτά που συμβαίνουν. Αλλά ποιος τα διαβάζει, ποιος τα παρακολουθεί;

" Η μάς καλούνποτέ στην τηλεόραση να πούμε τις απόψεις μας; Οι διανοούμενοι και όταν έχουν το λόγο δεν έχουν το βήμα. Από πού θα τον εκφέρουν; Από ποιον θα ακουστούν; Αφού βλέπουμε ότι υπάρχει ένας κύκλος από πρόσωπα που ανακυκλώνονται. Παντού τα ίδια πρόσωπα βλέπουμε, να έχουν απάντηση για όλα τα θέματα. Ειδικά οι γυναίκες, είναι σχεδόν "κομμένες" από τα κανάλια.

Για παράδειγμα στην τελευταία κρίση στο Αιγαίο, οι γυναίκες που θα αποχωρίζονταν τα παιδιά τους, τους άντρες τους, τα αδέλφια τους, δεν είχαν κανένα λόγο. Βέβαια το θέμα είναι πολιτικό, αλλά ποιος λέει ότι οι γυναίκες δεν έχουν πολιτική άποψη; Ακόμα και οι γυναίκες δημοσιογράφοι που διευθύνουν συζητήσεις στην τηλεόραση, καλούν στο τραπέζι μόνο άντρες. Ακόμα κι όταν πρόκειται για θέματα που αφορούν τις γυναίκες.

" Ζούμε σε εποχή συναλλαγών και τίποτα δε γίνεται χωρίς αντάλλαγμα.

Κι όταν κάποιοι "επώνυμοι" γίνονται συνήγοροι της πιο οπισθοδρομικής νοοτροπίας, αντί να διαμαρτυρηθούν για τα πνευματικά υποπροϊόντα που κατακλύζουν τα ΜΜΕ, τότε μπορείς να σκεφτείς ότι έχουν κάποιο οικονομικό συμφέρον ή άλλο συμφέρον, σε πόστα τα οποία διαμορφώνουν αυτό ακριβώς το ρεύμα που τους εξυπηρετεί.

"... Την πνευματική τρομοκρατία τη νιώθω πάρα πολύ συχνά. Και άλλοι συνάδελφοι την έχουν νιώσει, γιατί ξέρουν πως αν καταφερθείς ενάντια σ' ένα κατεστημένο, τα βιβλία σου δε θα αγοραστούν για τις βιβλιοθήκες, δε θα προβάλλουν ποτέ τη δουλιά σου στις εφημερίδες και γενικά στα ΜΜΕ, δε θα σε... συνεντευξιάσουν, δε θα σε καλέσουν πουθενά.

Εχουν κάνει τα αδύνατα δυνατά να σπρώξουν τη διανόηση στη γωνία...

- Κάτι που μετά τον πόλεμο δεν ήταν τόσο έντονο μ' αυτή τη μορφή. Κι ας υπήρχε τότε η γνωστή μετεμφυλιακή κατάσταση με την τρομοκρατία της Δεξιάς...

- Υπήρχε τότε ένας κοινωνικός σεβασμός που δεν υπάρχει πια, ένας κοινωνικός έλεγχος, ένα μέτρο, μια αυτοσυγκράτηση. Τώρα έχουν μείνει όλα χωρίς όρια και στον προφορικό και στο γραπτό λόγο, επικρατεί η ασυδοσία.

Εχει καταντήσει πια να είναι μόδα ακόμα και σε βιβλία, έχει γίνει πια μανιέρα η βωμολοχία...

Η συζήτηση με την Ιωάννα Καρατζαφέρη τελειώνει με κάποια ερωτήματα που υποβάλλει η ίδια αυτή τη φορά:

ΜΑΣ ΕΧΟΥΝ ΚΑΝΕΙ ΝΑ ΠΙΣΤΕΨΟΥΜΕ ΣΧΕΔΟΝ, ΟΤΙ ΔΕ ΜΑΣ ΠΕΦΤΕΙ ΛΟΓΟΣ, ότι άλλοι αποφασίζουν πριν από μας για μας. Δεν είναι αυτό ένα τρομερό γεγονός;

Και όσο περνάει ο καιρός δε θα γίνονται χειρότερα τα πράγματα;

Επιμέλεια: Αλίκη ΞΕΝΟΥ - ΒΕΝΑΡΔΟΥ