Η Ελλάδα είναι μια καπιταλιστική χώρα και ως τέτοια ανήκει στο παγκόσμιο σύστημα του καπιταλισμού. Είναι εξαρτημένη από το ξένο κεφάλαιο και το διεθνή ιμπεριαλισμό. Η εξάρτηση αυτή εντείνεται με την ενσωμάτωσή της στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Οι βασικότερες αλλαγές στην ελληνική οικονομία μπορούν να συνοψιστούν στα παρακάτω:

• Σημαντικές αλλαγές συντελέστηκαν στη διάρθρωση του Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος (ΑΕΠ). Η συμμετοχή της αγροτικής οικονομίας στη δημιουργία του ΑΕΠ από 14,5% που ήταν το 1980, έπεσε το 1993 στο 12,1%, με τάση παραπέρα μείωσης.

Σημαντικό είναι το γεγονός ότι, η συμβολή της βιομηχανίας στη δημιουργία του ΑΕΠ από 32,5% το 1980 μειώθηκε το 1993 στο 28,0%.

Στην ίδια περίοδο οι υπηρεσίες συνέχισαν να αυξάνονται. Το ειδικό βάρος των υπηρεσιών στη σύνθεση του ΑΕΠ αυξήθηκε από 53,0% το 1980 στο 59,9% το 1993.

Τα στοιχεία δείχνουν ότι στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ η Ελλάδα βρίσκεται στην τελευταία θέση στην Ευρωπαϊκή Ενωση.

Το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ της χώρας μας σε σύγκριση με το μέσο κατά κεφαλήν ΑΕΠ της ΕΕ συνεχώς μειώνεται. Συγκεκριμένα από 57,8% το 1981 έπεσε στο 46,8% το 1993.

Πολύ ανησυχητικό φαινόμενο με επικίνδυνες επιπτώσεις για την ελληνική οικονομία είναι η συρρίκνωση της βιομηχανικής παραγωγής που βρίσκεται κάτω από το επίπεδο του 1980 και η καταστροφή μεγάλων μονάδων της. Ιδιαίτερα κρίσιμη είναι η κατάσταση στη μεταποίηση, η παραγωγή της οποίας μειώθηκε στα 9 από τα 13 χρόνια (1981 - 1993).

• Η ελληνική οικονομία μπήκε σε φάση αποδιάρθρωσης και συρρίκνωσης της παραγωγικής της βάσης με σοβαρές αρνητικές συνέπειες για τη μελλοντική ανάπτυξη της χώρας και του βιοτικού επιπέδου του λαού.

Στην περίοδο 1981 - 1993 ο βαθμός αξιοποίησης του παραγωγικού δυναμικού της βιομηχανίας από 79,7% μειώθηκε στο 74,9% το 1993.

Αυτό εκφράζεται στη συρρίκνωση και στην εξαφάνιση ολόκληρων κλάδων της οικονομίας. Π. χ. στη μεταποίηση μόνο στον κλάδο των υφαντικών ειδών τα καταστήματα που έκλεισαν κατά την περίοδο 1978 - 1988, ανέρχονται στα 671. Η παραγωγή του μειώθηκε μειώθηκε (1980=100) στο 74,7% το 1993, δηλαδή έπεσε κατά 25,3%.

Μεγάλες διαστάσεις πήρε η συρρίκνωση της παραγωγής αγροτικών προϊόντων. Μόνο την τελευταία 5ετία καταστράφηκαν στις χωματερές 3,5 εκατ. τόνοι αδιάθετων ελληνικών φρούτων, κυρίως εσπεριδοειδή, ροδάκινα και βερίκοκα.

Η μεγαλύτερη σπατάλη, όμως, που συντελείται σήμερα στις παραγωγικές δυνάμεις της χώρας μας είναι η μη αξιοποίηση του βασικότερου παράγοντα της παραγωγής - του εργαζομένου. Συγκεκριμένη μορφή εκδήλωσης τούτου είναι η μαζική ανεργία, η οποία έφτασε στις 525.000 ή το 10,2% του οικονομικά ενεργού πληθυσμού.

• Καθρέφτης αυτών των εξελίξεων είναι η πορεία του εξωτερικού εμπορίου της Ελλάδας.

Την περίοδο 1980 - 1993, οι εξαγωγές ως ποσοστό του ΑΕΠ της ελληνικής οικονομίας από 10,2% μειώθηκαν σε 6,8%. Οι ελληνικές εξαγωγές το 1980 από 0,27% του συνόλου των παγκόσμιων εξαγωγών μειώθηκαν στο 0,21% το 1993.

Οι εισαγωγές ξένων προϊόντων στην Ελλάδα ως ποσοστό του συνόλου των εισαγωγών της διεθνούς οικονομίας, από 0,53% το 1980 αυξήθηκαν σε 0,55% το 1993.

Το έλλειμμα του εμπορικού ισοζυγίου της χώρας μας αυξήθηκε από 6.809 εκατ. δολάρια το 1980 σε 12.480 εκατ. δολάρια το 1993. Δηλαδή αυξήθηκε κατά 83,3%.

• Μια άλλη πτυχή έκφρασης των διαρθρωτικών αδυναμιών της ελληνικής οικονομίας είναι και το δημοσιονομικό πρόβλημα.

Το χρέος του ευρύτερου δημόσιου τομέα, το 1994 με τους μετριότερους υπολογισμούς ήταν πάνω από 28 τρισ. δρχ. ή το 148,4% του ΑΕΠ (18,9 τρισ. δρχ.).

Ιδιαίτερο πρόβλημα αποτελεί το εξωτερικό χρέος της χώρας μας, το οποίο από 6,9 δισ. δολάρια το 1980, έφτασε στα 18,8 δισ. δολάρια το 1989 και 26,9 δισ. δολάρια το 1993 (χωρίς το χρέος των Ενόπλων Δυνάμεων). Δηλαδή σχεδόν τετραπλασιάστηκε.

* Ολες αυτές οι εξελίξεις στην ελληνική οικονομία συντελέστηκαν με την ενεργό συμμετοχή και παρέμβαση του ελληνικού κράτους.

Η πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων δεν οδήγησε στην εξασθένιση των θέσεων του κρατικομονοπωλιακού καπιταλισμού. Απεναντίας εδραιώθηκαν παραπέρα οι θέσεις του.

Την περίοδο 1980 - 1994 εντάθηκαν οι διαδικασίες της συγκέντρωσης και της συγκεντροποίησης της παραγωγής και του κεφαλαίου. Αναπτύχθηκαν τα μονοπώλια και αυξήθηκε ο βαθμός μονοπώλησης της ελληνικής οικονομίας.

Το 1981 οι 100 μεγαλύτερες βιομηχανικές επιχειρήσεις, που αποτελούσαν το 3,2% του συνόλου των 3.082 εταιριών, είχαν συνολικό ενεργητικό 462,7 δισ. δρχ. που αντιπροσώπευε το 50,0% του συνολικού ενεργητικού των παραπάνω εταιριών και απασχολούσαν 109.390 άτομα, ήτοι το 33,9% του εργατικού δυναμικού των εταιριών.

Το 1992 οι 100 μεγαλύτερες βιομηχανικές εταιρίες, που αποτελούσαν το 2,6% του συνόλου των εταιριών είχαν συνολικό ενεργητικό 2.515 δισ. δρχ., που αντιπροσώπευε το 49,4% του συνολικού ενεργητικού των 3.860 εταιριών και απασχολούσαν 73.730 άτομα, ήτοι: το 27,4% του εργατικού δυναμικού των παραπάνω εταιριών.

Από τα παραπάνω φαίνεται ότι, προωθήθηκε παραπέρα η διαδικασία της συγκέντρωσης και μονοπώλησης της βιομηχανίας.

Οι πρώτες 10 μεγάλες βιομηχανικές εταιρίες το 1981 που ήταν το 0,3% του συνόλου των εταιριών, απασχολούσαν το 16,3% του συνολικού ενεργητικού των βιομηχανικών εταιριών και το 6,2% της εργατικής δύναμης.

Το 1992 οι 10 πρώτες βιομηχανικές εταιρίες που αποτελούσαν το 0,26% του συνόλου των εταιριών, είχαν συνολικό ενεργητικό 937,3 δισ. δρχ., ήτοι: το 18,5% του συνολικού ενεργητικού και απασχολούσαν 14.848 άτομα, δηλαδή το 5,5% της εργατικής δύναμης.

Οι 10 βιομηχανικές επιχειρήσεις, που αποκόμισαν τα μεγαλύτερα κέρδη το 1992 είναι:

ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ ΕΛΕΥΣΙΝΑΣ ΑΕ 23,9 δισ. δρχ.

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΔΙΥΛΙΣΤΗΡΙΑ ΑΣΠΡΟΠΥΡΓΟΥ ΑΕ 13,0 δισ. δρχ

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΜΦΙΑΛΩΣΕΩΝ ΑΕ 12,8 δισ. δρχ

ΑΘΗΝΑΪΚΗ ΖΥΘΟΠΟΙΙΑ ΑΕ 10,4 δισ. δρχ

ΤΙΤΑΝ ΑΕ ΤΣΙΜΕΝΤΩΝ 8,9 δισ. δρχ

ΓΑΒΡΙΗΛ ΑΕ ΚΛΩΣΤΟΫΦΑΝΤΟΥΡΓΙΑ Ν. ΦΑΛΗΡΟΥ 7,0 δισ. δρχ

ΗΡΑΚΛΗΣ ΑΓΕΤ 7,0 δισ. δρχ

ΙΝΤΡΑΚΟΜ ΑΕ 6,5 δισ. δρχ

ΔΕΛΤΑ ΠΡΟΤΥΠΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ ΓΑΛΑΚΤΟΣ ΑΕ 6,3 δισ. δρχ

ΠΑΠΑΣΤΡΑΤΟΣ ΑΒΕΣ 5,6 δισ. δρχ

• Συνεχίστηκε η διαδικασία μονοπώλησης του εμπορικού κεφαλαίου. Οι μεγάλες εμπορικές εταιρίες με τη μορφή εταιριών ΑΕ και ΕΠΕ από 3.227 το 1988 αυξήθηκαν στις 4.060 το 1992. Στο ίδιο χρονικό διάστημα το συνολικό ενεργητικό αυτών των εταιριών από 720 δισ. δρχ. έφτασε στα 2 τρισ. 44 δισ. δρχ. Δηλαδή, αυξήθηκε κατά 2,8 φορές. Τα μικρά τους κέρδη από 273,5 δισ. δρχ. το 1988 αυξήθηκαν στα 858,6 δισ. δρχ. το 1992, δηλαδή υπερτριπλασιάστηκαν. Οι 3.227 ΑΕ και ΕΠΕ το 1988 απασχολούσαν 68.068 άτομα, ενώ το 1992 απασχολούσαν 90.686 άτομα. Αυτό σημαίνει μια αύξηση της απασχόλησης κατά 31,8%.

Ο βαθμός εκμετάλλευσης των εργαζομένων στο εμπόριο ξεπέρασε κάθε προηγούμενο και μάλιστα μέσα σε συνθήκες οικονομικής κρίσης. Συγκεκριμένα, το 1982 ένας εργαζόμενος έδινε στους μεγαλέμπορους 323.768 δρχ. καθαρό κέρδος το χρόνο, και μετά από 10 χρόνια, το 1992 ο κάθε εργαζόμενος στο εμπόριο έφερε καθαρά κέρδη 2.289.060 δρχ. δηλαδή 7 φορές περισσότερα από το 1982.

Οι 10 μεγαλύτερες εμπορικές επιχειρήσεις, που αντιπροσώπευαν μόνο το 0,2% των εταιριών είχαν το 14,0% του συνολικού ενεργητικού, πραγματοποίησαν το 28,3% των πωλήσεων και αποκόμισαν το 22,1% των κερδών.

Με τα μεγαλύτερα κέρδη, ήταν:

ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ ΑΦΟΡΟΛΟΓΗΤΩΝ ΕΙΔΩΝ ΑΕ 9,7 δισ. δρχ.

ΤΟΥΟΤΑ ΕΛΛΑΣ ΑΒΕΕ 4,3 δισ. δρχ

ΕΚΟ ΑΒΕΕ ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΚΑΥΣΙΜΑ - ΟΡΥΚΤΕΛΑΙΑ 3,0 δισ. δρχ

SHELL COMPANY (HELLAS LIMITED) 2,9 δισ. δρχ

TEXACO ΑΝΩΝΥΜΟΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΤΑΙΡΙΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΩΝ 2,6 δισ. δρχ

KOSMOCAR ΑΒΕΕ 2,0 δισ. δρχ

ΒΛΑΣΙΟΣ Σ. ΚΑΡΟΥΛΙΑΣ ΑΒΕΕ 2,0 δισ. δρχ

UNITER DISTILLERS/KANELAKIS ΑΕ 1,9 δισ. δρχ

ΠΡΟΚΤΕΡ & ΓΚΑΜΠΛ ΕΛΛΑΣ ΑΒΕΕ 1,9 δισ. δρχ

INTERCAR ΑΕ 1,8 δισ. δρχ

• Στο τέλος της δεκαετίας του '80 εμφανίστηκαν και αναπτύχθηκαν τα ιδιωτικά ραδιοτηλεοπτικά ηλεκτρονικά Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας.

Στη χώρα μας λειτουργούν 245 ραδιοφωνικοί σταθμοί (Ρ/Σ) και 73 τηλεοπτικά κανάλια. Εκδίδονται 82 εφημερίδες και 239 περιοδικά.

Τα 10 πρώτα ραδιοτηλεοπτικά κανάλια κατείχαν το 92,6% των συνολικών κεφαλαίων και αποκόμισαν το 29,9% των κερδών του κλάδου.

Αναδείχτηκαν στην πρώτη θέση:

Ο ΑΝΤΕΝΝΑ με 14,4 δισ. δρχ. ενεργητικό και 1,1 δισ. δρχ. κέρδος, το MEGA, ο SKY, το NEW CHANNEL, το STAR κτλ.

Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας - δημόσια και ιδιωτικά, ιδιαίτερα τα ηλεκτρονικά - ασκούν μεγάλη επίδραση στη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, στην παραπληροφόρηση, στη διάβρωση συνειδήσεων, στην προβολή της υποκουλτούρας και στην εισαγωγή ξένων προτύπων συμπεριφοράς, ζωής και διαφθοράς.

Κατά κόρον προβάλλεται το ξενόφερτο θέαμα, η εγκληματικότητα, το παζάρι της γυναικείας σάρκας, ο τζόγος, οι εύκολες λύσεις πλουτισμού και άλλα. Διαδίδονται από συγκεκριμένες δυνάμεις και κυκλώματα, που επιδιώκουν να αποπροσανατολίσουν τους εργαζόμενους ιδιαίτερα τη νεολαία, από τα άμεσα καθημερινά τους προβλήματα και να τους κρατούν μακριά από τους καθημερινούς ταξικούς αγώνες.

• Εντονη είναι η παρουσία του διεθνούς μονοπωλιακού κεφαλαίου. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας το σύνολο των ξένων επενδύσεων στη χώρα μας ξεπερνά σε αξία τα 5 δισ. δολάρια. Τη μεγαλύτερη συμμετοχή έχουν οι αμερικανικές επιχειρήσεις με επενδεδυμένα κεφάλαια, που υπολογίζονται σε 1,2 δισ. δολάρια. Σημαντικές είναι οι επενδύσεις των γαλλικών, ιταλικών, γερμανικών, βρετανικών και ολλανδικών εταιριών.

Οι εξελίξεις αυτές αποτέλεσαν έναν από τους παράγοντες, που έκαναν αναγκαία τη διατύπωση και του νέου Προγράμματος του ΚΚΕ για το 15ο Συνέδριό του.

Τέλος, από το 10ο Συνέδριο του ΚΚΕ μέχρι σήμερα εντάθηκε ακόμα περισσότερο ο κοινωνικός χαρακτήρας των παραγωγικών δυνάμεων, οι οποίες κινήθηκαν μέσα στο καπιταλιστικό κοινωνικο - οικονομικό τους περίβλημα, που δεν είναι άλλο από τις καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής, βάση των οποίων είναι η ατομική ιδιοκτησία στα μέσα παραγωγής. Μεγάλωσε η αναντιστοιχία και το χάσμα ανάμεσα στο χαρακτήρα και το βαθμό ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και των καπιταλιστικών σχέσεων παραγωγής, στη βάση των οποίων εντάθηκε η όξυνση της βασικής οικονομικής αντίθεσης του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, η αντίθεση ανάμεσα στο κοινωνικό χαρακτήρα της παραγωγής και στην ατομική καπιταλιστική μορφή ιδιοποίησης των αποτελεσμάτων της. Οι επίμονες προσπάθειες των ιθυνόντων κύκλων αποβλέπουν και επιδιώκουν κυρίως με την πολιτική τους την ενσωμάτωση και τη "σύγκλιση" της ελληνικής οικονομίας με την ευρωπαϊκή οικονομία, υλοποιώντας έτσι τις αρχές της Συνθήκης του Μάαστριχτ, της "Λευκής Βίβλου", της "Πράσινης Βίβλου" και συνολικά τη στρατηγική και την οικονομική πολιτική του ευρωπαϊκού μονοπωλιακού κεφαλαίου.

Γιώργος ΠΟΛΥΜΕΡΙΔΗΣ