Αθίγγανοι, Ρομ, Γύφτοι, Τσιγγάνοι, Ταξιδιώτες... Είναι μερικά από τα ονόματα μιας "κοινωνικώς μη ευνοημένης ομάδας πληθυσμού". Ανθρωποι με διαφορετική κουλτούρα. Ανθρωποι που ζουν δίπλα μας. Ανθρωποι με ελαττώματα και προτερήματα. Ανθρωποι της καθημερινής μας ζωής, αλλά άνθρωποι.

Είναι μια ομάδα Ελλήνων πολιτών, που ζει τη φτώχεια και βιώνει τη φυλετική προκατάληψη, την περιθωριοποίηση και τον αποκλεισμό του "κοινωνικού αποβλήτου". Απομονωμένοι ζουν μέσα σε ένα περιβάλλον που το θεωρούν εχθρικό. Σύμφωνα δε με έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Διαπολιτιστικής Ψυχιατρικής και Περίθαλψης, το 61,3% δεν έχει σταθερή και μόνιμη εργασιακή κατάσταση, μόνο το 2% έχει τελειώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση, ένα στα τρία νοικοκυριά τους δεν έχει ρεύμα και νερό και το επίπεδο της γενικής τους υγείας είναι επισφαλές. Η οικογένεια αποτελεί το κέντρο της ζωής τους, ενώ βαθιά είναι η επιθυμία τους για την απόκτηση ιδιόκτητης στέγης.

Αν η άγνοια εκτρέφει το φόβο και την προκατάληψη, τότε τι πρέπει να πούμε για το ελληνικό κράτος, το οποίο ποτέ του δεν ασχολήθηκε με αυτούς τους ανθρώπους; Ποτέ του δεν ερεύνησε, δεν προσπάθησε να κατανοήσει τον τρόπο τηςζωής τους, δεν προσπάθησε να τους εντάξει στην κοινωνία σαν ισότιμα μέλη της. Εκτός από την έρευνα του ΕΚΔΨΠ, που πραγματοποιήθηκε το 1995, η πιο πρόσφατη έρευνα που έγινε γι' αυτούς συντάχθηκε το 1870! Ετσι η μόνη παρέμβαση της πολιτείας σε αυτή τη σημαντική μερίδα του πληθυσμού της χώρας γίνεται με το ρουσφέτι ή με το γκλομπ των αστυνομικών, το έργο των οποίων "θαυμάσαμε" την περασμένη Τρίτη, όταν επέδραμαν στο συνοικισμό του Αγίου Λουκά στον Ασπρόπυργο.

Αυτή η ερευνητική εργασία, που παρουσίασε χτες σε συνέντευξη Τύπου ο ψυχίατρος Κωστής Μπάλλας,έγινε σε 2.000 Τσιγγάνους που ζουν στο Ζεφύρι και οι οποίοι "παρουσιάζουν μια ποικιλότροπη περιχαράκωση, που σε συνδυασμό με τη χωροταξική τους περιχαράκωση και την αναμφισβήτητη απόρριψή τους από την ευρύτερη ελληνική κοινωνία δίνουν τις διαστάσεις μιας πλήρους, μιας τοπικής γκετοποίησης". Η έρευνα αυτή αφορά σε μη σταθμισμένο δείγμα πληθυσμού. Συμπληρώθηκαν 195 ερωτηματολόγια που αφορούσαν σε 69 άνδρες και 126 γυναίκες, 15-71 χρόνων.

Σε ποσοστό 58,7% είναι άνεργοι. Τα συνηθισμένα επαγγέλματα που ασκούν είναι πλανόδια, το χαμηλό οικονομικό τους επίπεδο ίσως φανερώνεται και από το ότι το 67,3% ποτέ δεν έχει πάει σε τράπεζα, ενώ φορολογική δήλωση κάνει μόνο το 16%. Σχετικά με το ιδιοκτησιακό καθεστώς της γης όπου βρίσκονται τα παραπήγματά τους, το 48,5% δηλώνει ότι έχει αγοράσει το οικόπεδο, αλλά από αυτούς μόνο το 62,2% έχει συμβόλαιο για την κατεχόμενη γη. Το 65,3% των νοικοκυριών έχει φορτηγό, απαραίτητο για την άσκηση του πλανόδιου επαγγέλματος. Στερούνται παροχής ηλεκτρικού ρεύματος σε ποσοστό 32,5% και νερού σε ποσοστό 33,2%.

Η στάση τους απέναντι στο κράτος είναι τελείως αρνητική. Η ευεργετική παρέμβαση του κράτους είναι άγνωστη στο 75,5%, ενώ σχεδόν ίδιο ποσοστό μιλάει για αδικία. Μεγάλο ποσοστό των ερωτηθέντων (65,8%) είχαν κάποιο δικό τους στη φυλακή και 29,5% έχει πάει σε δικαστήριο ως κατηγορούμενος. Παρ' όλα αυτά το 78,1% δηλώνει ότι τρέφει εμπιστοσύνη προς τους δικαστές, 71% προς τους αστυνομικούς, αλλά μόνο 57,7% στους ιερείς.

Το 63,8% δεν έχει πάει ποτέ σε σχολείο. Η οικογένεια γι' αυτούς είναι σημαντική και το 68,4% τη θεωρούν ιερή. Μόνο οι μισοί αναπτύσσουν φιλίες με άλλες ομάδες. Ενας στους δέκα νοσηλευόταν, κατά τη διάρκεια της έρευνας, ενώ 60% είχαν ιστορικό νοσηλείας σε νοσοκομείο. Επίσης ένας στους δέκα έχει νοσηλευτεί σε ψυχιατρείο.

Ο Κωστής Μπάλλας πρότεινε μια σειρά εφικτών βραχυπρόθεσμων μέτρων που πρέπει να εφαρμοστούν, όπως τα προγράμματα αγωγής υγείας, τη λήψη μέτρων βελτίωσης της υποδομής και υγιεινής των υπαρχόντων οικισμών και τα προγράμματα ειδικής επαγγελματικής εκπαίδευσης. Πρότεινε δε τη διατύπωση ξεχωριστής εκπαιδευτικής πολιτικής για τους Τσιγγάνους, με στόχο τη διευκόλυνση της φοίτησης των παιδιών στο σχολείο και την άμεση καταπολέμηση του αναλφαβητισμού των ανηλίκων.