Πίσω από τα αρχικά 3Ε, που έχουν μπει για τα καλά στη ζωή μας και στα... ψυγεία μας, βρίσκεται ένα τεράστιο πολυεθνικό πολυκλαδικό κεφάλαιο, η Ελληνική Εταιρία Εμφιαλώσεων, που στη χώρα μας "εκπροσωπείται" από τον όμιλο Λεβέντη. Μια εταιρία, που τα καθαρά της κέρδη για το 1995 ανήλθαν σε 21,514 δισ. δραχμές και που, εκτός των άλλων, πρωτοπορεί και πρωτοτυπεί στην εφαρμογή αντεργατικών μεθόδων.

Η "πρωτοπορία" οφείλεται στο γεγονός ότι η "μοντέρνα" επίθεση κατά των κατακτήσεων και των δικαιωμάτων των εργαζομένων στην 3Ε προϋπήρξε κατά πολύ των αντεργατικών αποφάσεων της "Λευκής Βίβλου" και η "πρωτοτυπία" στο ότι η επίθεση δε γίνεται κατά μέτωπο, αλλά γίνεται με "κομψό" και έμμεσο τρόπο, γεγονός που την καθιστά ακόμα πιο επικίνδυνη.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Ο όμιλος 3Ε απασχολεί πανελλαδικά περίπου 2.500 εργαζόμενους, οι 550 από αυτούς απασχολούνται στο εργοστάσιο της Αθήνας. Οι συμβάσεις ορισμένου χρόνου έχουν κάνει προ πολλού την εμφάνισή τους, αλλά αυτό που τις ξεχωρίζει στην προκειμένη περίπτωση είναι η επανάληψή τους, που σημαίνει ότι ο "ορισμένος" χρόνος, σε κάποιες περιπτώσεις, έχει συμπληρώσει και τα εφτά χρόνια! Δηλαδή πάγιες ανάγκες της επιχείρησης καλύπτονται συστηματικά και σε ευρεία έκταση από συμβασιούχους "ορισμένου χρόνου", οι οποίοι στην πράξη είναι συνεχώς όμηροι ενός συνεχούς εκβιασμού γύρω από την ανανέωση ή μη της σύμβασής τους.

Η 3Ε θα μπορούσε, χωρίς υπερβολή, να χαρακτηριστεί "βασίλειο" των εργολάβων.Το τμήμα της διαλογής των μπουκαλιών το έχουν αναλάβει εξολοκλήρου εργολάβοι που χρησιμοποιούν αλλοδαπούς, χωρίς ασφάλιση και με εξευτελιστικούς μισθούς.Επίσης, η διακίνηση έχει ανατεθεί, στην πλειοψηφία της, σε εργολάβους που θησαυρίζουν, αφού τα μόνα τους έξοδα είναι οι εξευτελιστικοί μισθοί των αλλοδαπών που απασχολούν, αλλά δεν είναι οι μόνοι κερδισμένοι. Είναι ολοφάνερο ότι και η εταιρία γλιτώνει το κόστος που θα πλήρωνε για να απασχολεί κανονικό προσωπικό (με μισθό, ασφάλιση και δικαιώματα) σε αυτά τα τμήματα. Μορφές εργολαβίας (δελτία παροχής υπηρεσιών) υπάρχουν ακόμα και στη συντήρηση των μηχανημάτων. Ετσι, οι "εργαζόμενοι" σε εργολάβους αισίως φτάνουν τους 300 μόνο στο εργοστάσιο της Αθήνας.

Το πρόβλημα που προκύπτει από την ανάθεση ολόκληρων τμημάτων σε εργολάβους έχει να κάνει με τα ελάχιστα έως ανύπαρκτα δικαιώματα των εργαζομένων - αλλοδαπών και την πίεση που ασκεί αυτή η κατάσταση σε ολόκληρο το πλέγμα των εργασιακών σχέσεων του συνόλου του προσωπικού. Με το χτύπημα, επίσης, του συνδικαλισμού, αφού το επιχειρησιακό σωματείο δεν μπορεί να παρέμβει σε "ξένα χωράφια". Και φυσικά η κατάσταση αυτή έχει σημαντικότατες επιπτώσεις στα ασφαλιστικά ταμεία, αφού η εισφοροδιαφυγή αποτελεί για αυτά μόνιμη ανοιχτή πληγή. Εκτός από τα παραπάνω, το προσωπικό της εταιρίας που αποχωρεί για διάφορους λόγους, δεν αναπληρώνεται, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται συνθήκες εντατικοποίησης. Δεν είναι τυχαίο ότι, ενώ πριν ένα χρόνο οι μηχανές του εργοστασίου σταματούσαν για ένα 25λεπτο διάλειμμα καθώς και στην αλλαγή της βάρδιας, τώρα πια δε σταματούν ούτε δευτερόλεπτο.

Σε ό,τι αφορά τους κανονικά, με συμβάσεις αορίστου χρόνου, απασχολούμενους στην παραγωγή, θα μπορούσε κανείς να πει ότι είναι σε ευνοϊκότερη θέση από άλλους εργαζόμενους και αυτό, βέβαια, χάρη στους δικούς τους αγώνες. Ωστόσο, μια προσεκτικότερη ματιά θα αποκάλυπτε πολύμορφες, αλλά καμουφλαρισμένες, πιέσεις, που σημαδεύουν κατά πρώτο λόγο τις ίδιες τις συνειδήσεις. Ετσι, μεγάλα ποσά δαπανώνται από την εταιρία προς αυτή την κατεύθυνση. Οι προσπάθειες της εργοδοσίας κατευθύνονται στο να περάσει στους εργαζόμενους την αντίληψη του "όλοι είμαστε μια οικογένεια". Ακόμα στο να τους μεταδώσει ανασφάλεια για την κρίση της αγοράς και έτσι να τους κάνει να αισθανθούν αφενός "προνομιούχοι", που εργάζονται σε μια τόσο κερδοφόρα εταιρία, αφετέρου "συνυπεύθυνοι" για την πορεία της και ως εκ τούτου να προσφέρουν, ακόμα και με παραχωρήσεις δικαιωμάτων τους, στην καλή πορεία της... Ολα αυτά γίνονται με συχνές ενημερώσεις, με σεμινάρια, με συνεντεύξεις και με ένα σωρό τέτοιου είδους τερτίπια.

Πρόσφατα ο γενικός διευθυντής της εταιρίας σε μια τέτοιου είδους "ενημέρωση" τόνισε ότι, "ανέβηκε η παραγωγικότητα και με τις παραχωρήσεις των εργαζομένων" και τους ζήτησε, για να συνεχίσει η εταιρία την ανοδική πορεία της, να "αλλάξουν νοοτροπία"! Για παράδειγμα, πριν λίγο καιρό κάποιοι εργαζόμενοι "δέχτηκαν" να παραχωρήσουν ένα δεκάλεπτο διάλειμμα σε κάθε αλλαγή βάρδιας, που το χρησιμοποιούσαν για να αλλάζουν και να πλένονται, όταν η εργοδοσία τους το ζήτησε, προκειμένου - όπως είπε - να κάνει επενδύσεις στο εργοστάσιο της Αθήνας. Η ουσία των όσων ειπώθηκαν από την εργοδοσία ήταν, με λίγα λόγια: Η δέχεστε την υποχώρηση ή σταματάω τις επενδύσεις στο εργοστάσιο και τις κάνω σε κάποιο άλλο, που οι εργαζόμενοι θα δεχτούν τις προτάσεις μου. Ετσι αυτά τα 10 λεπτά κόπηκαν από όλες τις βάρδιες. Το ερώτημα που προκύπτει είναι: Σήμερα είναι ένα δεκάλεπτο σε κάθε βάρδια, αύριο τι;

Οι εργαζόμενοι στο τμήμα προώθησης και προβολής των προϊόντων της εταιρίας είναι εργαζόμενοι χωρίς ωράρια, σε ένα διαρκή, πολύωρο, καθημερινό μαραθώνιο προώθησης των προϊόντων της 3Ε. Οι περισσότεροι από αυτούς είναι συμβασιούχοι, έχουν απαράδεκτα χαμηλές αποδοχές, δεν πληρώνονται υπερωρίες και εργάζονται πολλές φορές απογεύματα και Σάββατα. Και αυτοί έχουν πέσει θύματα μιας επίθεσης που έχει στόχο την "Αχίλλειο πτέρνα" τους, δηλαδή τη φιλοδοξία τους ή την αυταπάτη ότι κάποια μέρα από εργαζόμενοι να γίνουν στελέχη της εταιρίας. Φιλοδοξία και αυταπάτη, που ηεργοδοσία την καλλιεργεί και την εκμεταλλεύεται στο έπακρο, με ένα σωρό υποσχέσεις, προκειμένου να κάμψει τις όποιες αντιδράσεις μπορεί να υπάρξουν και να τους κάνει, χωρίς διαμαρτυρίες, να συνεχίζουν τη σκληρή δουλιά για την καλύτερη προώθηση των συμφερόντων της. Οι εργαζόμενοι αυτοί "πληρώνουν" και την "επιλογή" τους να είναι μακριά από το σωματείο, παρά τις προσπάθειες του τελευταίου να τους πλησιάσει.

Ο Π. Τσιχλής γραμματέας του επιχειρησιακού σωματείου, σχολιάζοντας τα παραπάνω, τόνισε: "Αντιπαλεύουμε αυτές τις τακτικές του ψυχολογικού εκβιασμού που ακολουθεί η εργοδοσία και προσπαθούμε καθημερινά να ενημερώνουμε τους εργαζόμενους. Βέβαια, δεν πρόκειται να υποχωρήσουμε και να δεχτούμε να παρθούν πίσω όσα κατακτήσαμε με αγώνες, αντίθετα, θα παλέψουμε να βελτιώσουμε τις συνθήκες εργασίας. Πιστεύουμε ότι σε αυτόν τον αγώνα θα έχουμε τους εργαζόμενους στο πλευρό μας".

Σε ό,τι αφορά στη δράση του επιχειρησιακού σωματείου, η εκτίμηση είναι ότι μέχρι σήμερα έχει καταφέρει και να υπερασπιστεί αποτελεσματικά τα δικαιώματα των εργαζομένων και να κερδίσει τα αιτήματα που πρόβαλε κατά καιρούς, όπως: Το 40ωρο, την επέκταση του Ν.2112 σε όλο το προσωπικό, επιδόματα, 5 βδομάδες άδεια, επίδομα αδείας 25 ημερομίσθια κ.ά. Για τη Σύμβαση Εργασίας του 1996 το σωματείο έχει ήδη καταθέσει τις προτάσεις του και, μεταξύ άλλων, διεκδικεί: Αυξήσεις 14% στο σύνολο των αποδοχών και επιπλέον αύξηση στους χαμηλόμισθους, έξι εβδομάδες άδεια με αύξηση του επιδόματος αδείας, 35ωρο, 7ωρο, πενθήμερο, κατάργηση των εργολαβιών. Διεκδικεί ακόμα τη βελτίωση των συνθηκών δουλιάς, αφού ο θόρυβος στο εμφιαλωτήριο είναι έντονος, δεν υπάρχει σύστημα εξαερισμού, με αποτέλεσμα έντονο κρύο το χειμώνα και αφόρητη ζέστη το καλοκαίρι, καθώς επίσης και εκσυγχρονισμό των αυτοκινήτων διανομής και φόρτωσης.

Ο Γ. Χριστόπουλος, μέλος της Διοίκησης του επιχειρησιακού σωματείου και της Ομοσπονδίας Τροφίμων - Ποτών, με αφορμή τις διαπραγματεύσεις για τη σύμβαση, σχολιάζει την υπογραφή της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης από την κυβερνητική πλειοψηφία της ΓΣΕΕ και τονίζει: "Θεωρούμε απαράδεκτη τη νέα σύμβαση λιτότητας, που αποφάσισε να υπογράψει η πλειοψηφία της διοίκησης της ΓΣΕΕ, σύμφωνα με τις απαιτήσεις των βιομηχάνων και της κυβέρνησης. Ομως, αν και η συμφωνία αυτή βάζει εμπόδια και στις κλαδικές συμβάσεις, πιστεύουμε ότι οι εργαζόμενοι θα την απορρίψουν και θα διεκδικήσουν μαζικά τη βελτίωση του βιοτικού τους επιπέδου και των συνθηκών εργασίας τους".

Βάσω ΝΙΕΡΗ