Μία πρωτόγνωρη γι' αυτόν κατάσταση αντιμετώπισε προχτές στη συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας ο αρχηγός της ΝΔ. Ο Μ. Εβερτ "αγνάντευε" επί οκτώ περίπου ώρες βασικά στελέχη του κόμματος να διαφοροποιούνται από την τακτική του και να εκφράζουν άλλοι ανοιχτά και άλλοι συγκεκαλυμμένα αυτό που σε πολλούς είναι κοινός τόπος, ότι δηλαδή το "κόμμα δεν τραβάει".

Οι βουλευτές, που εκ των πραγμάτων είναι πιο κοντά στη λαϊκή βάση της παράταξης και φυσικά ενδιαφέρονται για την επανεκλογή τους, μετέφεραν αυτό το κλίμα, ζητώντας όμως, άλλος λίγο και άλλος πολύ, διορθωτικές κινήσεις στην πορεία του κόμματος, που έφταναν μέχρι και την ψυχολογική προετοιμασία για μία ενδεχόμενη - αλλά αρκετά δύσκολη - αλλαγή στην ηγεσία της ΝΔ.

Η διαπίστωση για την ανεπάρκεια της ηγεσίας του κόμματος, με πρώτο και καλύτερο τον Μ. Εβερτ, για τον οποίο αμφιβάλλουν ακόμα και τα κέντρα που τον επέβαλλαν στην αρχηγία της ΝΔ, έχει φυσικά την αξία της, αλλά δεν μπορεί να δώσει μία ολοκληρωμένη εικόνα για τη σημερινή κρίση της ΝΔ.

Η πραγματικότητα είναι ότι το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης είναι εγκλωβισμένο σε ένα αδιέξοδο, που δεν έχει να κάνει τόσο με τα όποια πρόσωπα βρίσκονται στην ηγεσία, αλλά κυρίως με το ότι η ΝΔ παρουσιάζει εγγενή αδυναμία να αρθρώσει ουσιαστικό αντιπολιτευτικό λόγο.

Δεδομένης της συμφωνίας της με τις βασικές επιλογές της κυβέρνησης, όπως αυτές εκφράζονται με το "μονόδρομο της ευρωπαϊκής πορείας" του Μάαστριχτ και του προγράμματος "σύγκλισης", περιορίζεται εκ των πραγμάτων η εμβέλεια του αντιπολιτευτικού λόγου της ΝΔ. Η αποχώρηση του Α. Παπανδρέου από την πρωθυπουργία στέρησε από την ηγεσία της ΝΔ το μοναδικό ίσως στοιχείο αντιπολίτευσης που εστιαζόταν στην κατηγορία του "ανύπαρκτου και άρρωστου πρωθυπουργού".

Με την εκλογή του Κ. Σημίτη, το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης βρέθηκε κατάματα με μία πολιτική πραγματικότητα που του άφηνε λίγα περιθώρια παρέμβασης. Ασχετα από τα προσωπικά κίνητρα της κριτικής του, πολύ εύγλωττα περιέγραψε αυτήν την πραγματικότητα ο Σωτ. Κούβελας στην ομιλία του στην προχθεσινή συνεδρίαση της Κοινοβουλευτικής Ομάδας. Συγκεκριμένα είπε - και αποτελούν αυτονόητες αλήθειες - ότι "οι αντίπαλοί μας λεηλατούν τις θέσεις της παράταξης" και ότι η ΝΔ χαρίζει το "φιλελεύθερο δημοκρατικό δρόμο στους αντιπάλους της". Διαπίστωσε δε ότι η ΝΔ "λεηλατείται στην πράξη από τον Κ. Σημίτη".

Αυτές οι θέσεις σίγουρα είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα από την αντίστοιχη κριτική ότι φταίει απλώς η - ούτως ή άλλως - ανεπαρκής ηγεσία.

Οταν ο Κ. Σημίτης με την εκλογή του διακήρυσσε ότι "ο ευρωπαϊκός εκσυγχρονισμός" είναι μονόδρομος, το μόνο που βρήκε να αντιτάξει πανικόβλητη η ΝΔ ήταν ότι "αυτά τα είπαμε πρώτοι εμείς".

Οταν βγαίνει ο υπουργός Οικονομικών και δηλώνει ότι το πρόγραμμα "σύγκλισης", που επιτάσσει η Συμφωνία του Μάαστριχτ και καταδικάζει σε οικονομικό μαρασμό τους εργαζόμενους, είναι το "οικονομικό Σύνταγμα της χώρας", από το οποίο δεν μπορεί η Ελλάδα να παρεκκλίνει, το μόνο που μπορεί να δηλώσει και το δηλώνει άλλωστε η ΝΔ είναι απλώς ότι και αυτήν συμφωνεί με το Μάαστριχτ.

Με βάση τα παραπάνω δεν πρέπει να ακούγεται καθόλου περίεργα η δήλωση που την προηγούμενη βδομάδα έκανε ο Μ. Εβερτ στους εργαζόμενους, καλώντας τους να αναστείλουν τις κινητοποιήσεις τους ενόψει του Πάσχα. Είναι το φυσικό επακόλουθο της επί της ουσίας συμφωνίας του με την ακολουθούμενη κυβερνητική πολιτική. Αυτά τα δυσδιάκριτα όρια ανάμεσα στην αντιπολίτευση και τη συμπολίτευση είναι φυσικό να έχουν επακόλουθο τα χαμηλά ποσοστά που συγκεντρώνει το κόμμα, ακόμα και στις "κατά παραγγελία" δημοσκοπήσεις.

Δεν πρέπει από την άλλη να υποτιμούνται και οι πιέσεις που ασκούν διάφορα κέντρα του εξωτερικού για υιοθέτηση χαμηλών τόνων στην αντιπαράθεση με την κυβέρνηση. Οι πιέσεις αυτές είναι προφανώς έντονες και γι' αυτό ο Μ. Εβερτ αναγκάστηκε αρκετές φορές να δημοσιοποιήσει την ύπαρξή τους, θέλοντας - ανεπιτυχώς βέβαια - να αποδείξει ότι δεν τις ακολουθεί.

Μπροστά σε αυτήν τη διόλου ειδυλλιακή για τη ΝΔ πραγματικότητα, τα ηγετικά στελέχη της παράταξης προσπαθούν να χαράξουν την τακτική τους από την οποία δεν απουσιάζει - το αντίθετο μάλιστα - ο υπολογισμός της προσωπικής επιβίωσης.

Αλλα στελέχη προσδοκούν σε μία άλλη καλύτερη ηγεσία, η οποία όμως έτσι και αλλιώς θα είναι εξίσου βραχυκυκλωμένη σε μία συμπολιτευόμενη αντιπολίτευση και άλλα προσδοκούν να παίξουν ρόλο σε ένα νέο αναδιαταγμένο πολιτικό σκηνικό. Στη δεύτερη κατηγορία εξόφθαλμα πλέον ανήκει ο πρώην πρωθυπουργός Κ. Μητσοτάκης,ο οποίος συνεχώς αποστασιοποιείται από τη ΝΔ, καλλιεργώντας την εικόνα ενός "εθνικού ηγέτη" που φιλοδοξεί, περιμένοντας και τις εξελίξεις στο ΠΑΣΟΚ, να ηγηθεί "των υγιών δυνάμεων του τόπου".

Η ανικανότητα όμως της ΝΔ δεν είναι ανικανότητα απλώς και μόνο της ηγεσίας της. Είναι ανικανότητα να ασκήσει ουσιαστική αντιπολίτευση, γιατί δε διαθέτει ουσιαστικά διαφορετικές θέσεις από αυτές της κυβέρνησης. Είναι κρίση δομική, η οποία θα ανακυκλώνεται συνεχώς.

Γιάννης ΦΩΤΟΥΛΑΣ