Τα προβλήματα των εργαζομένων στις χώρες της ΕΕ και οι θέσεις του συνδικαλιστικού κινήματος (σκ) της κάθε χώρας μπροστά στη Διακυβερνητική Διάσκεψη (ΔΔ) για την αναθεώρηση της Συνθήκης του Μάαστριχτ, συζητήθηκαν πρόσφατα σε συνάντηση συνδικαλιστικών στελεχών, που πραγματοποιήθηκε με πρωτοβουλία των ευρωβουλευτών της "Ευρωπαϊκής Ενωτικής Αριστεράς". Την προηγούμενη μέρα η "Ενωτική Αριστερά" είχε συνάντηση με τον γενικό γραμματέα της Συνομοσπονδίας Ευρωπαϊκών Συνδικάτων (ΣΕΣ) Ε. Καμπάλιο.

Και οι δύο συζητήσεις είχαν αρκετό ενδιαφέρον, από τις εξής απόψεις:

α) Εδωσαν μια ολοκληρωμένη γενικά εικόνα, σημαντικών συνδικαλιστικών δυνάμεων της ΕΕ, για τα βασικά προβλήματα των εργαζομένων στις χώρες - μέλη.

β) Αποτύπωσαν τις θέσεις των δυνάμεων αυτών συνολικά για την πορεία και τις πολιτικές της ΕΕ και ιδιαίτερα για τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και την "αναθεώρησή" της.

γ) Η όλη συζήτηση, αντικειμενικά, θέτει τις προοδευτικές και συνειδητοποιημένες δυνάμεις του δικού μας σκ μπροστά στην ανάγκη πρωτοβουλιών και προσδιορισμού των σχέσεων και του ρόλου μας στο σκ των χωρών της ΕΕ.

Θα αναφερθώ σε κάποιες χαρακτηριστικές τοποθετήσεις συνδικαλιστικών στελεχών και θα επιχειρήσω κάποια γενικά συμπεράσματα και προτάσεις.

Ο γγ της ΣΕΣ διατύπωσε για μια ακόμα φορά τις γνωστές του θέσεις: Υποστήριξε ότι η "ΣΕΣ δεν κάνει κατά μέτωπο επίθεση για ριζική αλλαγή των κριτηρίων σύγκλισης, γιατί σαν ρεαλιστές εκτιμούμε ότι οι συσχετισμοί δε μας επιτρέπουν αλλαγές". Είναι η γνωστή θέση της ΣΕΣ - που την επικαλέστηκε και ο πρόεδρος της ΓΣΕΕ στη συζήτηση για την αναθεώρηση - όπου με την επίκληση του "ρεαλισμού", υπάρχει πλήρης άρνηση για τη διαμόρφωση και διεκδίκηση ακόμα και μικροβελτιώσεων υπέρ των εργαζομένων.

Ο ίδιος υπεραμύνθηκε της καθιέρωσης του Ενιαίου Νομίσματος και της πορείας προς την ΟΝΕ, λέγοντας ότι "δεν πρέπει ν' αλλάξουν οι πολιτικές της ΕΕ, αλλά να βρεθούν οι σωστές δόσεις του κοινωνικού και οικονομικού στοιχείου σ' αυτές τις πολιτικές". Οταν βέβαια ρωτήθηκε κατά πόσο οι σημερινοί "δείκτες σύγκλισης", που γεννούν τα γνωστά προγράμματα λιτότητας για τους εργαζόμενους, συμβαδίζουν με πολιτικές κοινωνικών παροχών, απασχόλησης και ανάπτυξης, είπε ότι "αυτό είναι ένα ερώτημα αναπάντητο".

Υπερασπίστηκε τη λογική του "κοινωνικού εταιρισμού", με το επιχείρημα ότι "εάν τα οικονομικά των κρατών της ΕΕ (χρέη, ελλείμματα κτλ.) ανακάμψουν και τα οικονομικά μεγέθη των επιχειρήσεων βελτιωθούν, τότε θα ευνοηθούν και οι εργαζόμενοι και τα συνδικάτα"...

Βέβαια, δεν απάντησε στην παρατήρηση ότι παρόλο που οι πολυεθνικές της ΕΕ είναι ήδη σήμερα από τις πιο εύρωστες του κόσμου και συνολικά η ΕΕ είναι από τις πιο πλούσιες περιοχές του πλανήτη, υπάρχουν σήμερα στην Ενωση20 εκατ. άνεργοι, 50 εκατ. φτωχοί, εκατομμύρια άστεγοι και αναλφάβητοι κι αυτή η κατάσταση συνεχώς επιδεινώνεται, αντί να καλυτερεύει.

Τέλος, διατυπώνοντας τις "πρωτοβουλίες" της ΣΕΣ μπροστά στη ΔΔ, είπε ότι "θα επιδιώξει να μπει στη Διακυβερνητική κεφάλαιο για την απασχόληση, χωρίς αυτό να είναι σίγουρο". Παρέκαμψε προτάσεις για αγωνιστικές πρωτοβουλίες και συντονισμό δράσης των συνδικάτων για το πρόβλημα της ανεργίας, όπως επίσης και προτάσεις για μέτρα κάποιας ανακούφισης των ήδη ανέργων.

Ούτε την πρόταση του Γερμανού συνδικαλιστή της IG METAL για κατάργηση των υπερωριών, με αντίστοιχη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, δέχτηκε να συζητήσει, με την αιτιολογία ότι αυτή η πρόταση των συνδικάτων απορρίφθηκε από τη γερμανική κυβέρνηση!

Η συζήτηση με τους συνδικαλιστές είχε από πολλές απόψεις ενδιαφέρον.

Στην εισηγητική του ομιλία, ο εκπρόσωπος της "Ενωτικής Αριστεράς στην Ευρώπη",αφού αναφέρθηκε στον αρνητικό συσχετισμό δυνάμεων στις κυβερνήσεις, στα κοινωνικά κινήματα και το σκ της ΕΕ, χαρακτήρισε την ελευθερία κίνησης του κεφαλαίου όχι μόνο ασύδοτη, αλλά επικίνδυνη για τους λαούς της Ευρώπης, καταλήγοντας ότι σήμερα αμφισβητείται το ευρωπαϊκό μοντέλο που οικοδομείται.

Παρ' όλες αυτές τις θετικές διαπιστώσεις, κατέληξε ότι είναι ανάγκη "να διορθώσουμε ό,τι μπορεί να διορθωθεί, χωρίς να θιγούν τα κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα" και συνόψισε στις παρακάτω τρεις βασικές προτάσεις την πολιτική της "Ομάδας" μπροστά στη ΔΔ.

α) Ενίσχυση του κοινωνικού χαρακτήρα της ΕΕ.

β) Ενίσχυση της πληροφόρησης των πολιτών και της γνώμης των λαών για τις εξελίξεις στην ΕΕ.

γ) Ενδυνάμωση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, της κοινωνικής εκπροσώπησης και του σκ στα όργανα της ΕΕ.

Οι τοποθετήσεις των συνδικαλιστών είχαν πολυμορφία τόσο στις διαπιστώσεις όσο και στα συμπεράσματα.

- Ο Σουηδός συνδικαλιστής από τον κλάδο της χαρτοβιομηχανίας είπε ότι πάνω από το 60% των Σουηδών εργαζομένων ψήφισαν κατά της ΕΕ, διαφωνούν με την καθιέρωση ενιαίου νομίσματος και είναι υπέρ του δημοψηφίσματος για την ΟΝΕ. Παρουσίασε την πορεία προς την ΟΝΕ σαν να βάζουμε το ένα μας χέρι στο καυτό νερό, το άλλο στον πάγο και να ζητάμε να πετύχουμε τη μέση θερμοκρασία.

Αναφερόμενος στο γνωστό κοινωνικό μοντέλο της Σουηδίας είπε πως σήμερα ανατρέπεται από τη λογική ότι "είναι πιο συμφέρον οικονομικά να υπάρχουν φτωχοί και άνεργοι και να τους δίνουμε κάποιο βοήθημα, παρά να υπάρχουν γενικευμένες κοινωνικές παροχές για όλους".

- Ο Γάλλος, εκπρόσωπος της CGT,ενώ παραδέχτηκε ότι η πορεία της ΕΕ, όπως υλοποιείται σήμερα, οδηγεί σε αδιέξοδο και οδηγεί πλατιές λαϊκές μάζες, ιδιαίτερα τη νεολαία, στα "πρόθυρα γενικευμένης κοινωνικής έκρηξης", δε δέχτηκε ότι πρέπει να επαναπροσδιοριστούν τα "κριτήρια σύγκλισης".

- Ο Ισπανός εκπρόσωπος της CC. OO,αφού αναρωτήθηκε αν οι πολιτικές δυνάμεις της Αριστεράς βοηθούν ή απομονώνουν την Αριστερά και αν "οι ΣΣΕ δικαιώνουν την εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο", τάχθηκε ενάντια σε κάθε συμπληρωματικό κριτήριο για την ανεργία στη ΔΔ, γιατί κάτι τέτοιο θα απέκλειε από την ΟΝΕ χώρες με υψηλό ποσοστό ανεργίας, όπως π. χ. την Ισπανία.

- Ο Ιταλός υπεύθυνος του Τμήματος Εργασίας της "Επανίδρυσης" τάχθηκε εναντίον της αναθεώρησης της Συνθήκης του Μάαστριχτ, με τη λογική ότι αυτή στις σημερινές συνθήκες θα είναι νίκη των συντηρητικών δυνάμεων και ζήτησε "όχι αλλαγή, αλλά βελτίωση των κριτηρίων σύγκλισης".

Από την πλευρά μας επιδιώξαμε να κάνουμε μια συνολική πολιτική τοποθέτηση και προτάσεις αντιμετώπισης της κατάστασης και των επιδιώξεων των κυρίαρχων δυνάμεων της ΕΕ στη βάση των εξής προβληματισμών:

Με δεδομένη την αναποτελεσματικότητα των μέχρι σήμερα συντηρητικών πολιτικών της ΕΕ και των εθνικών κυβερνήσεων, την όξυνση των ταξικών αντιθέσεων και τον αρνητικό συσχετισμό σε πολιτικό και συνδικαλιστικό επίπεδο, είναι δυνατόν να υπάρξουν επιμέρους θετικές αλλαγές για τους εργαζόμενους;

Ποιες δυνάμεις θα "αναθεωρήσουν" τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και προς ποια κατεύθυνση;

Είναι οι ίδιες δυνάμεις που τη φιλοτέχνησαν, που συνέταξαν τη γνωστή "Λευκή Βίβλο" και που σήμερα, με πρόφαση τη "σύγκλιση", εφαρμόζουν σ' όλες τις χώρες της ΕΕ σκληρά προγράμματα λιτότητας για τους εργαζόμενους, ανατρέπουν τις εργασιακές σχέσεις, παίρνουν πίσω συνδικαλιστικές κατακτήσεις, γκρεμίζουν όλο το σύστημα κοινωνικών παροχών που κατακτήσαμε τον προηγούμενο αιώνα.

Η "αναθεώρηση" και η ΔΔ δεν πρόκειται να λύσουν τέτοια προβλήματα. Απλά θα αποφασίσουν νέα δεσμά για τους εργαζόμενους, νέα προνόμια και υπερκέρδη για το μονοπωλιακό κεφάλαιο της ΕΕ.

Θεωρούμε συνειδητό αποπροσανατολισμό το ψευτοδίλημμα "ποιες άλλες εφικτές λύσεις προτείνουμε σαν σκ". Λύσεις, που δε θα περιέχουν το στοιχείο της ρήξης με τη σημερινή κατάσταση και τους συσχετισμούς, λύσεις που θα αποκοιμίζουν το δυναμισμό των εργαζομένων με ψευδαισθήσεις για αναζήτηση "σωστών δόσεων κοινωνικών και οικονομικών στοιχείων στις πολιτικές της ΕΕ", λύσεις που δε θα στοχεύουν στην οικοδόμηση ενός αριστερού προοδευτικού, δημοκρατικού κοινωνικού μοντέλου, δεν μπορούν να δώσουν πειστική και βιώσιμη απάντηση στα σημερινά οξυμένα προβλήματα των εργαζομένων της Ευρώπης.

Για να έχουν νόημα οι όποιες διακηρύξεις και προθέσεις για "λαϊκή συμμετοχή", είναι ανάγκη ενιαία, σε πολιτικό και συνδικαλιστικό επίπεδο, οι δυνάμεις της "Ενωτικής Ευρωπαϊκής Αριστεράς" να απαιτήσουν τώρα τη διεξαγωγή δημοψηφίσματος σε κάθε χώρο της ΕΕ για τη Συνθήκη του Μάαστριχτ και την αναθεώρησή της, παίρνοντας και τις αντίστοιχες πρωτοβουλίες για αντικειμενική και ουσιαστική ενημέρωση των λαών των χωρών της ΕΕ.

Πολλή συζήτηση έγινε αν υπάρχει εναλλακτική πρόταση και πολλοί συνάδελφοι κατέληξαν στο ότι "δυστυχώς, αυτή είναι η Ευρώπη σήμερα".

Υπάρχει πιστεύουμε κι άλλος δρόμος. Η οικοδόμηση ενός πλατιού αριστερού - δημοκρατικού λαϊκού μετώπου, με κορμό το εργατικό σκ της Ευρώπης, με σαφή αντιμονοπωλιακά χαρακτηριστικά, που θα έχει την πρόθεση και τη δυνατότητα να συγκρουστεί με τις σημερινές συντηρητικές πολιτικές και συσχετισμούς. Ενα μέτωπο, που θα ενισχύει την αυτοτελή δράση των εργαζομένων σ' εθνικό επίπεδο και ταυτόχρονα θα συντονίζει τους επιμέρους αγώνες τους σ' επίπεδο ΕΕ.

Τι αντιπαραθέτουμε σήμερα σαν σκ, σαν λαϊκό - κοινωνικό κίνημα στο ενιαίο μέτωπο και την κοινή δράση του μονοπωλιακού κεφαλαίου και των πολιτικών εκφραστών του; Τον "κοινωνικό διάλογο" και τις "εναλλακτικές ρεαλιστικές προτάσεις";

Μπορεί ν' αρχίσει ένας διάλογος αυτής της προοπτικής, που θα στηρίζεται κατ' αρχάς στην ενιαία δράση του σκ για τα καυτά προβλήματα των εργαζομένων, όπως αυτά της ανεργίας, των εργασιακών σχέσεων, των κοινωνικών παροχών κτλ.

Με βάση όλη την παραπάνω συζήτηση, μπορούμε να διατυπώσουμε ορισμένα βασικά συμπεράσματα, τα οποία πιστεύω πως πρέπει να οδηγήσουν και σε κάποιες πρωτοβουλίες από τη μεριά μας.

α) Υπάρχει μια ευδιάκριτη, γενικευμένη και αυξανόμενη δυσαρέσκεια των εργαζομένων, πλατιών λαϊκών στρωμάτων, από την πολιτική της ΕΕ, που συνοδεύεται βέβαια από αυταπάτες, ψευδαισθήσεις και αναστολές για δράση, αλλά και με έντονο το στοιχείο ότι "δεν πάει άλλο".

Ανεξάρτητα αν συνειδητοποιούνται τα ταξικά αίτια αυτής της πολιτικής - που δε συνειδητοποιούνται πάντα - το σημερινό μοντέλο ανάπτυξης της ΕΕ αμφισβητείται και απορρίπτεται από την πλειοψηφία των πολιτών της.

β) Παρά τις έντονες διαφοροποιήσεις (κυρίως για το "πρακτέο") των πολιτικών και συνδικαλιστικών δυνάμεων της Αριστεράς της ΕΕ, διαμορφώνονται σήμερα δυνατότητες σύγκλισης για την κοινή αντιμετώπιση προβλημάτων - "κλειδιών", που απασχολούν εκατομμύρια εργαζόμενους στην ΕΕ και που αντικειμενικά η λύση τους περνά μέσα από τη ρήξη με τα συμφέροντα και τις επιλογές του μονοπωλιακού κεφαλαίου.

γ) Σ' όλες σχεδόν τις χώρες της ΕΕ αναπτύσσεται τελευταία ένα πλούσιο και πολύμορφο διεκδικητικό κίνημα των εργαζομένων, αγώνες των συνδικάτων ενάντια σε βασικές πλευρές - επιλογές των κυρίαρχων δυνάμεων της ΕΕ, που αφορούν πλατιά κοινωνικά στρώματα και ευρύτερες κοινωνικές ομάδες.

Με βάση τα παραπάνω και με δεδομένες τις δυσκολίες, πιστεύουμε ότι υπάρχουν σήμερα οι δυνατότητες για να αναλάβουμε πρωτοβουλίες κοινής δράσης και συντονισμού των λαϊκών κινητοποιήσεων σ' επίπεδο ΕΕ, με στόχο την οικοδόμηση ενός αγωνιστικού λαϊκού μετώπου με αντιμονοπωλιακό προσανατολισμό και δράση. Ενός μετώπου που από μαχητικό ανάχωμα στις συντηρητικές επιλογές των Βρυξελλών, μπορεί ταυτόχρονα να αναδεικνύεται και σε δύναμη για ριζικότερες κοινωνικές αλλαγές και παράγοντας θετικών ανακατατάξεων σε πολιτικό επίπεδο.

Μια τέτοια πρωτοβουλία όχι μόνο δε θα επιτρέψει να απορροφηθεί η ογκούμενη δυσαρέσκεια των λαών της ΕΕ από τη λογική της "κοινωνικής συναίνεσης" και του "εφικτού", αλλά θα είναι "αποκούμπι" και "διαπαιδαγώγηση" και για όλες εκείνες τις πολιτικές και συνδικαλιστικές δυνάμεις της Αριστεράς, που διστάζουν και ταλαντεύονται για μια πορεία ρήξης με τις σημερινές κυρίαρχες δυνάμεις του κεφαλαίου, που αναδιπλώνονται μπροστά στην πολύμορφη και συντονισμένη επίθεσή τους.

Οι δυσκολίες για κάτι τέτοιο είναι πραγματικά πολλές και υπαρκτές. Ομως δεν πρέπει και μεις να μπλοκαριστούμε από το "εφικτό", περιορίζοντας από μόνοι μας τις δυνατότητες κοινής δράσης με την εργατική τάξη και το σκ των λαών της ΕΕ.