Στις 26 - 27 Μάρτη 1993 πραγματοποιήθηκε στη Μόσχα το 29ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ, στο οποίο, λαμβάνοντας υπόψη τις νέες πραγματικότητες δράσης των Κομμουνιστικών Κομμάτων στο έδαφος της ΕΣΣΔ, αποφασίστηκε να αναδιοργανωθεί το ΚΚΣΕ σε Ενωση Κομμουνιστικών Κομμάτων (ΕΚΚ) - ΚΚΣΕ. Τώρα, 22 Κομμουνιστικά Κόμματα, που δρουν στις πρώην ενωσιακές Δημοκρατίες, εντάχθηκαν στην ΕΚΚ - ΚΚΣΕ. Στις 1 - 2 Ιούλη 1995 διεξήχθη το 30ό Συνέδριο του κόμματος αυτού. Πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΚΚ - ΚΚΣΕ είναι ο Ολέγκ Σένιν, με τον οποίο, με την ευκαιρία της παρουσίας του στο 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ ως μέλους αντιπροσωπείας της ΕΚΚ - ΚΚΣΕ, είχαμε μια ενδιαφέρουσα συζήτηση.

- Μπορείτε να μας πείτε λίγα λόγια για τις προεδρικές εκλογές στη Ρωσία;

- Οι προεδρικές εκλογές στη Ρωσία πλησιάζουν, η προεκλογική εκστρατεία εντατικοποιείται. Η κατάσταση είναι γενικά τέτοια, που μας επιτρέπει να ελπίζουμε στη νίκη και, μάλιστα, στον πρώτο γύρο. Την ίδια ώρα, όμως, το καθεστώς καταβάλλει κάθε λογής προσπάθειες για να διατηρηθεί στην εξουσία, για να μην επιτρέψει στις λαϊκοπατριωτικές δυνάμεις και του κοινού υποψηφίου της αντιπολίτευσης, Γκενάντι Ζιουγκάνοφ, να έρθουν στην εξουσία. Θεωρούμε ότι το καθεστώς μπορεί να προσφύγει σε οποιαδήποτε μέτρα, τουλάχιστον δεν έχει αρθεί ακόμα το πρόβλημα της αναβολής των εκλογών, αν και πολλά άτομα, αρχίζοντας από τον Πρόεδρο, βεβαιώνουν ότι οι εκλογές θα διεξαχθούν. Και όμως, το άμεσο περιβάλλον του Μπορίς Γιέλτσιν και ορισμένοι ανώτατοι στρατιωτικοί αξιωματούχοι δηλώνουν ανοιχτά ότι η κατάσταση στην κοινωνία είναι περίπλοκη και δεν πρέπει να γίνουν αυτές οι εκλογές, ώστε να παραμείνει στην προεδρική καρέκλα ο Γιέλτσιν και να συνεχιστούν οι λεγόμενες μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, αντιμετωπίζουμε με αισιοδοξία τα γεγονότα. Νομίζουμε ότι τουλάχιστον πρέπει να κάνουμε το παν για να πετύχουμε τη νίκη.

- Ποια, με λίγα λόγια, είναι η κατάσταση της χώρας;

- Η κατάσταση γενικά είναι πολύπλοκη και στη Ρωσία και στις Δημοκρατίες της πρώην ΕΣΣΔ, παντού είναι πολύπλοκη και η πολιτική, και η οικονομική κατάσταση. Πρακτικά, η βιομηχανία, η παραγωγή έχουν καταστραφεί, σχεδόν τα πάντα έχουν σταματήσει να λειτουργούν. Η βιομηχανική παραγωγή σε σχέση με το 1990 - 1991 έπεσε κατά 60%, ενώ σε επίπεδο εθνικής οικονομίας η πτώση είναι ακόμα μεγαλύτερη. Το 76% της συνολικής παραγωγής πραγματοποιείται εκτός κρατικού τομέα, στις κάθε λογής ιδιωτικές εταιρίες, μετοχικές εταιρίες και σε άλλες δομές. Επίσης, πρακτικά έχει καταστραφεί το αγροτοβιομηχανικό σύμπλεγμα. Αυτό το χρόνο πάνω από το 60% των επισιτιστικών προϊόντων θα εισαχθούν από το εξωτερικό, πράγμα που, στην ουσία, σημαίνει ότι η χώρα χάνει την επισιτιστική της ασφάλεια και, το κυριότερο, όλες αυτές οι λεγόμενες μεταρρυθμίσεις οδήγησαν στο γεγονός η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων να έχει χάσει και τη βεβαιότητα για την αυριανή μέρα και το βιοτικό επίπεδο που υπήρχε, ενώ πάνω από το 40% των πολιτών βρίσκονται ουσιαστικά στο όριο της φτώχειας. Αυτή είναι γενικά η οικονομική κατάσταση. Αν τώρα μιλήσουμε για την πολιτική κατάσταση, αυτή οξύνεται λόγω των προβλημάτων στον Καύκασο, του πολέμου στην Τσετσενία και γενικά της μόνιμης αστάθειας στην περιοχή αυτή, η οποία οδηγεί, φυσικά, σε αστάθεια όλη τη χώρα. Εχει αυξηθεί πολύ η εγκληματικότητα στη Ρωσία. Με δυο λόγια, δεν υπάρχει, μάλλον, καμία κατεύθυνση, για την οποία θα μπορούσαμε να πούμε ότι την περίοδο των μεταρρυθμίσεων έχει γίνει κάτι θετικό για το κράτος και το λαό αυτού του κράτους.

- Πώς βλέπετε τη δυνατότητα εξόδου απ' αυτή την κατάσταση;

- Η έξοδος από τη δύσκολη κατάσταση είναι μόνο μία: Πρέπει να αλλάξει το καθεστώς, πρέπει να πετύχουμε την αλλαγή του καθεστώτος. Αν έρθει στην εξουσία ο συνασπισμός των λαϊκοπατριωτικών δυνάμεων, τότε η αλλαγή θα γίνει πραγματικότητα, θα σχηματιστεί κυβέρνηση λαϊκής εμπιστοσύνης. Τότε θα υπάρξει αλλαγή της οικονομικής πολιτικής γραμμής, φροντίδα γενικά για τους ανθρώπους, ανάπτυξη της παραγωγής και, τελικά, θα μπορούμε να μιλούμε για ανάπτυξη. Αν δε συμβεί αυτό, θα ακολουθήσει πτώση. Πιστεύουμε ότι αν το σημερινό καθεστώς παραμείνει, μετά τις εκλογές η κατάσταση θα χειροτερέψει απότομα σε όλους τους τομείς. Διότι τώρα το καθεστώς για λαϊκίστικους σκοπούς λύνει προβλήματα, και των μισθών, και των συντάξεων, των υποτροφιών και κάνει κάθε λογής άλλες παροχές. Εφόσον, όμως, δεν υπάρχουν χρήματα, θα ξοδευτούν τα τελευταία αποθέματα, θα χρησιμοποιηθούν ασφαλώς οι διάφορες πιστώσεις, οι οποίες από κάπου έρχονται. Επομένως, μετά τις εκλογές, εξυπακούεται, θα επέλθει πλήρης χρεοκοπία της οικονομίας. Γι' αυτό καθήκον μας είναι να κάνουμε το παν για τη νίκη του λαϊκοπατριωτικού συνασπισμού. Αν επέλθει αυτή η αλλαγή, μπορούμε να πάρουμε ήρεμα τη χώρα στα χέρια μας, να εργαστούμε ήρεμα. Η χώρα έχει τα πάντα για να αναπτυχθεί. Εχει ανθρώπινο δυναμικό, υλικούς πόρους, πρώτες ύλες, ορυκτά. Είναι γνωστό πόσο πλούσιο είναι το κράτος, πόσο πλούσια είναι η Ρωσία. Εδώ, όμως, πρέπει να αναφέρουμε μια λεπτομέρεια. Μοναδικός τομέας που πρακτικά αρχίζει να αναπτύσσεται στη χώρα είναι η εξορυκτική βιομηχανία (πετρέλαιο, φυσικό αέριο, μεταλλουργία), δηλαδή ό,τι έχει ανάγκη η Δύση για να αρπάζει φυσικούς πόρους από τη Ρωσία και από άλλες Δημοκρατίες της ΕΣΣΔ. Και, φυσικά, σκοπός αυτής της ανάπτυξης δεν είναι η εξασφάλιση οικονομικής άνθησης της χώρας, αλλά να κουβαληθούν στο εξωτερικό τα προϊόντα αυτού του τομέα.

- Το μεγάλο ενδιαφέρον, που έχουν προκαλέσει σε διεθνές επίπεδο οι εξελίξεις στη Ρωσία, δημιουργεί μήπως κάποια ιδέα ότι θα μπορούσε να υπάρχει ακόμα και ξένη ανάμειξη σ' αυτές;

- Νομίζω ότι η "νέα τάξη πραγμάτων", που εγκαθιδρύεται υπό την κηδεμονία, κυρίως του αμερικανικού ιμπεριαλισμού, επηρεάζει, φυσικά, και τη θέση της Ρωσίας. Αν, σύμφωνα μ' ένα σενάριο, στόχος ήταν η Ρωσία να διαλυθεί οριστικά και να μην επιτραπεί να φτάσει στον 21ο αιώνα ένα τέτοιο κράτος, όπως η Ρωσία, τώρα υπάρχει ένα σενάριο, που, επίσης, το έχουν επεξεργαστεί οι Αμερικανοί, το οποίο επιτρέπει στη Ρωσία να μείνει όπως είναι, αλλά μόνο ως περιφερειακή δύναμη, ώστε να μπορεί, θα έλεγα, να παίζει το ρόλο χωροφύλακα και προώθησης του δολαρίου στο έδαφος της πρώην Σοβιετικής Ενωσης. Ολα τα υπόλοιπα, που έχουν σχέση με το εμπόριο, με την ανάπτυξη της αγοράς, με την έξοδο στην ευρωπαϊκή αγορά, την ανατολική αγορά, όλα αυτά είναι περιορισμένα σε όλες τις κατευθύνσεις. Φυσικά, τεράστια επίδραση ασκεί η "Ομάδα των 7" και οι ΗΠΑ και, στην ουσία, η Ρωσία έχει εκτοπιστεί και από τις παραδοσιακές αγορές όπλων. Τώρα δεν μπορεί να κάνει τίποτα, διότι απλώς δεν της το επιτρέπουν. Νομίζω ότι ακόμα και τα μικρά προβλήματα που επιτρέπουν να λύνει η Ρωσία, και συνδέονται με τις εξαγωγές φυσικών πόρων, σε μεγάλο βαθμό ελέγχονται από κέντρα των ΗΠΑ, της Ευρώπης, οπότε τελικά η Ρωσία δε λύνει από μόνη της ούτε αυτά τα προβλήματα. Στην ουσία, τα πάντα γίνονται κατ' εντολήν απ' έξω. Για παράδειγμα, τώρα, στα πρόθυρα των προεδρικών εκλογών, οι ηγέτες της "Ομάδας των 7" πραγματοποίησαν σύνοδο στη Μόσχα, βρήκαν το πρόσχημα να συζητήσουν διάφορα γενικά ζητήματα, αλλά, βασικά, υπήρξε μια πραγματική προπαγανδιστική υποστήριξη του σημερινού καθεστώτος και του Μπορίς Γιέλτσιν, δηλαδή, άμεση ανάμειξη σ' αυτή την κατάσταση από μέρους των "7", στη ζωή του κράτους, στην επιλογή του λαού. Τέτοια παραδείγματα, δυστυχώς, υπάρχουν πολλά.

- Πώς βλέπετε τις προοπτικές και τους προβληματισμούς που υπάρχουν για την ανασύσταση της Σοβιετικής Ενωσης, ή, μάλλον, για τη σύσταση ενός νέου ενωσιακού κράτους στη θέση της ΕΣΣΔ;

- Εμείς, ως Ενωση Κομμουνιστικών Κομμάτων - ΚΚΣΕ, θέτουμε ως στρατηγικό στόχο την ανασύσταση του ενωσιακού κράτους, αποκατάσταση της σοβιετικής εξουσίας για τους εργαζομένους και επιστροφή στο σοσιαλιστικό δρόμο ανάπτυξης. Και, μάλιστα, όταν μας λένε ότι όλα αυτά σημαίνουν πισωγύρισμα, απαντάμε ότι σημαίνουν μπροστά, διότι, απλώς αυτά που κάνει σήμερα το καθεστώς στη χώρα είναι όλα πισωγύρισμα. Με σκοπό, όμως, να επεξεργαστούμε τη διαδικασία της ανασύστασης του ενωσιακού κράτους, πραγματοποιήσαμε δυο Συνέδρια των Λαών της ΕΣΣΔ υπό την αιγίδα της ΕΚΚ - ΚΚΣΕ. Στο δεύτερο Συνέδριο των Λαών της ΕΣΣΔ υιοθετήσαμε την αντίληψη για την ανασύσταση του ενωσιακού κράτους, που προβλέπει μερικά στάδια: Οικονομική ολοκλήρωση, πολιτική, στρατιωτική ολοκλήρωση κλπ. Αντιλαμβανόμαστε, όμως, πολύ καλά ότι αυτή η εκδοχή είναι δυνατή μόνο αν μιλάμε για το σοσιαλιστικό δρόμο ανάπτυξης. Αν συνεχιστεί η καπιταλιστικοποίηση της Ρωσίας, αν συνεχιστεί η καπιταλιστικοποίηση, θα έλεγα, η φεουδαρχοποίηση των υπόλοιπων Δημοκρατιών, διότι εκεί ούτε καν λόγος μπορεί να γίνει για καπιταλισμό, αλλά περισσότερο για φεουδαρχία, τότε δεν μπορεί να γίνει λόγος για ανασύσταση του ενωσιακού κράτους, αν και τα σημερινά κυρίαρχα καθεστώτα, για να καθησυχάσουν κάπως την κοινή γνώμη, προσποιούνται ότι ενδιαφέρονται, τάχατες, για την ολοκλήρωση. Γι' αυτό και μιλούν συνεχώς για το πόσο ωραία λειτουργούν όλοι οι μηχανισμοί της ΚΑΚ, αν και τα εκατοντάδες ντοκουμέντα που έχουν υπογραφεί δεν εφαρμόζονται διόλου και δεν πρόκειται να εφαρμοστούν. Τελευταία πραγματοποίησαν σύσκεψη για τη δημιουργία κάποιας νέας ολοκλήρωσης, προχωρούν νέες διαδικασίες ολοκλήρωσης ανάμεσα στη Ρωσία, την Κιργιζία, το Καζαχστάν, τη Λευκορωσία, αν και στην πραγματικότητα πρόκειται για χαρτιά, διακηρύξεις, δηλώσεις. Υπογράφηκε συμφωνία με τη Λευκορωσία για κάποια προσέγγιση, ο Γιέλτσιν είπε ότι είναι σχεδόν συνομοσπονδία, αλλά μετά ανακάλεσε και δήλωσε ότι πρόκειται για βαθύτερη ολοκλήρωση. Με λίγα λόγια, εξαπατούν τους ανθρώπους, εξαπατούν και μπερδεύουν την κοινή γνώμη. Η θέση μας είναι σαφέστατη: Θα προχωρήσουμε στο δρόμο της οικονομικής, πολιτικής, στρατιωτικής ολοκλήρωσης, αλλά υπό τον όρο ότι πρόκειται για το σοσιαλιστικό δρόμο ανάπτυξης και τελικά θα φτάσουμε στο ενωσιακό κράτος, με εθελοντική προσχώρηση και δημοψήφισμα, αν και θεωρούμε ότι το δημοψήφισμα στις 17 Μάρτη 1991 έδειξε ότι ο λαός εκφράστηκε σαφώς υπέρ της διατήρησης του ενωσιακού κράτους. Πιθανόν, σε ορισμένες Δημοκρατίες θα χρειαστεί να ξαναγίνει δημοψήφισμα.

- Πώς βλέπετε, πρώτο, την κατάσταση, και, δεύτερο, το μέλλον του κομμουνιστικού κινήματος στη Ρωσία;

- Η ζωή τα έφερε έτσι που μετά το 1991 ζούμε στη Ρωσία και σε ορισμένες άλλες Δημοκρατίες σε συνθήκες κομμουνιστικής πολυκομματικότητας. Στη Ρωσία υπάρχουν μερικά κομμουνιστικά κόμματα και όχι μόνο στη Ρωσία. Στην Ουκρανία υπάρχουν μερικά μικρά, στο Αζερμπαϊτζάν υπάρχουν προβλήματα. Ολα αυτά, τελικά, συνδέονται, μάλλον, με το γεγονός ότι η κατάσταση άλλαξε τόσο απότομα, όλα ανατράπηκαν, μερικοί πήγαν αμέσως σε συγκεντρώσεις, οδοφράγματα και άρχισαν τον εξωκοινοβουλευτικό αγώνα, άλλοι αποφάσισαν να αγωνιστούν μέσα από το Κοινοβούλιο. Υπάρχει δηλαδή διαφορετική αντιμετώπιση των προβλημάτων και δεν μπορεί να αποκλειστεί η χρησιμοποίηση της μίας ή άλλης οδού. Στο 30ό Συνέδριο της ΕΚΚ - ΚΚΣΕ, που συνήλθε στις 1 - 2 Ιούλη 1995 και συμμετείχαν όλα τα 22 κομμουνιστικά κόμματα από τις Δημοκρατίες της πρώην ΕΣΣΔ, που ανήκουν στην ΕΚΚ - ΚΚΣΕ, μαζί και αυτά από τη Ρωσία, τονίστηκε ότι η κύρια επιδίωξη σήμερα είναι να ενωθούν οι κομμουνιστικές δυνάμεις και να συγκροτηθούν ενιαία κομμουνιστικά κόμματα σε κάθε Δημοκρατία και στη συνέχεια να ξεκινήσει η πορεία για τη δημιουργία του ενιαίου Κομμουνιστικού Κόμματος Σοβιετικής Ενωσης. Κινήσεις προς αυτή την κατεύθυνση γίνονται. Πρέπει να πούμε ότι κατορθώσαμε να συγκροτήσουμε τον κομμουνιστικό συνασπισμό στις βουλευτικές εκλογές για την Κρατική Δούμα στις 17 Δεκέμβρη 1995, αλλά το Συνέδριο ζήτησε από τα κομμουνιστικά κόμματα της Ρωσίας να ενωθούν σ' ένα συνασπισμό. Τώρα, λαμβάνοντας υπόψη ότι είναι πολύ σημαντικές οι προεδρικές εκλογές, η συγκρότηση αυτού του συνασπισμού πραγματοποιήθηκε και όλα τα κομμουνιστικά κόμματα της Ρωσικής Ομοσπονδίας υποστηρίζουν τον κοινό υποψήφιο Πρόεδρο των λαϊκοπατριωτικών δυνάμεων, Γκενάντι Ζιουγκάνοφ. Νομίζω ότι ύστερα από τις εκλογές μπορούμε να προχωρήσουμε και στη διεξαγωγή ενωτικού συνεδρίου των κομμουνιστών της Ρωσίας. Επομένως, θεωρούμε ότι η πορεία αυτή είναι εφικτή, ότι κινούμαστε στην κατεύθυνση της ενοποίησης των κομμουνιστών σε κάθε Δημοκρατία.

- Πώς βλέπετε την παρουσία σας εδώ, στο 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ;

- Η ίδια η παρουσία μερικών δεκάδων κομμάτων απ' όλες τις ηπείρους της Γης στο 15ο Συνέδριο του ΚΚΕ μιλάει για την επιρροή, για το κύρος του ΚΚΕ, όχι μόνο στη χώρα. βλέπουμε πόσο μεγάλη είναι αυτή η επιρροή, ακόμα και από το γεγονός της παρουσίας στο συνέδριο και ελληνικών κομμάτων, και του κυβερνώντος ΠΑΣΟΚ και του προέδρου τη Βουλής. Ολα αυτά δείχνουν την επιρροή του ΚΚΕ, το μεγάλο διεθνές κύρος του στο διεθνές κομμουνιστικό και εργατικό κίνημα. Και αυτό είναι ευνόητο, διότι, πρώτο, είναι ένα από τα λίγα κομμουνιστικά κόμματα, το οποίο με ιδιαίτερη προσοχή και λεπτομερώς ανάλυσε την κατάσταση, που δημιουργήθηκε στις σοσιαλιστικές χώρες και στη Σοβιετική Ενωση, γενικά την κατάσταση που διαμορφώθηκε στο ΚΚΣΕ και σε άλλα κομμουνιστικά κόμματα. Μου άρεσε πολύ η εισήγηση της Γενικής Γραμματέα, Αλέκας Παπαρήγα. Πρόκειται για ένα πρακτικό, θεωρητικό, βαθυστόχαστο, περιεκτικό ντοκουμέντο. Τι θα τόνιζα πιο πολύ. Πρώτο γίνεται μια ανάλυση από μαρξιστικο-λενινιστικές θέσεις των προβλημάτων που συνδέονται με τις αντιθέσεις εργασίας και κεφαλαίου. Επισημαίνεται πόσο περίπλοκη είναι η κατάσταση, και στην ίδια την Ελλάδα, και στην Ευρώπη, και στις γειτονικές χώρες. Δεύτερο, νομίζω ότι είναι πολύ σημαντικό ότι παρουσιάστηκε ο μηχανισμός της "νέας τάξης πραγμάτων", πώς μέσα από την Ευρωπαϊκή Ενωση, το ΝΑΤΟ επηρεάζουν τα ευρωπαϊκά κράτη, τους λαούς, πώς τους διαιρούν και βασιλεύουν, πώς δρα το κεφάλαιο. Ολα αυτά παρουσιάζονται από θέσεις ακριβώς ταξικές. Θεωρώ ότι όλα είναι πολύτιμα. Η εισήγηση,

επαναλαμβάνω, μου άρεσε και γενικά οι συζητήσεις δημιουργούν, θα έλεγα, ένα αίσθημα ηθικής ικανοποίησης, διότι βλέπω ότι οι άνθρωποι σκέφτονται και οι ομιλητές στο Συνέδριο δεν παρουσίασαν μια "τυπική" ομιλία, αλλά έκαναν σοβαρή ανάλυση και όσων διαδραματίζονται στην Ελλάδα, και γύρω από την Ελλάδα, και στην Ευρώπη. Επίσης, εντύπωση προκάλεσε και η θαυμάσια οργάνωση του Συνεδρίου. Ολα αυτά προκαλούν σεβασμό και η αντιπροσωπεία μας εύχεται επιτυχίες στους κομμουνιστές της Ελλάδας, στη διεξαγωγή του 15ου Συνεδρίου και στον αγώνα τους για την ευτυχία του εργαζόμενου λαού της Ελλάδας.

Θανάσης ΠΑΠΑΡΗΓΑΣ

Βασίλης ΖΟΥΝΗΣ