Τα τελευταία χρόνια, με την ανακατανομή της ροής των προσφυγικών πληθυσμών, μεμονωμένα ή ομαδικά, δημιουργήθηκαν στη χώρα μας νέοι παράμετροι του προβλήματος, αφού η Ελλάδα από χώρα μετανάστευσης - προς Αμερική, Ευρώπη και Καναδά - μεταβλήθηκε σε χώρα υποδοχής πολιτικών και οικονομικών μεταναστών. Τούρκοι αντιστασιακοί, Κούρδοι αυτονομιστές, Πακιστανοί αντικαθεστωτικοί, Πόντιοι, καθώς και Βορειοηπειρώτες, με έντονο το σύμπλεγμα της χαμένης πατρίδας, ζητούν καθημερινά συμπαράσταση, ηθικό στήριγμα, έναν τόπο για να ριζώσουν. Οι επίσημοι αριθμοί λένε ότι στη χώρα μας υπάρχουν 5.000 πρόσφυγες, αλλά ο αριθμός αυτός σίγουρα είναι πολύ μεγαλύτερος...

Η σποραδική και περιστασιακή αντιμετώπιση - με παραστάσεις προς τις αρμόδιες αρχές και το γραφείο της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ - όχι μόνο δε λύνει το πρόβλημα, αλλά αντίθετα θέτει το προσφυγικό δράμα στις πραγματικές του διαστάσεις και καταδείχνει ότι, χωρίς εθνική νομοθετική παρέμβαση, οι μη κυβερνητικές οργανώσεις μόνο να επαναλαμβάνουν, να υπενθυμίζουν και να κρατούν το μέγιστο αυτό θέμα στην επικαιρότητα κατορθώνουν. Δύο νομικοί, ο Λεων. Αυδής,επικεφαλής της "Αγωνιστικής Συνεργασίας για την Αθήνα", και ο Κώστας Τρικαίος,νομικός σύμβουλος της ΓΣΕΕ, μιλούν για το υπάρχον νομικό καθεστώς και εκφράζουν κάποιες σκέψεις για το τι θα έπρεπε να γίνει, ώστε οι πρόσφυγες στην πατρίδα μας "να μη νιώθουν την πίκρα και την αγανάκτηση, τον κατατρεγμό και την έντονη σωματική και ψυχολογική εξόντωση".

"Εχουμε βιώσει μια πενταετία το καθεστώς του Ν.1975/91 και υπάρχει αρκετή εμπειρία για να προσδιορίσουμε το περιεχόμενο του νόμου που θα πρέπει να τον αντικαταστήσει. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο συγκεκριμένος νόμος, που εξακολουθεί να ισχύει, περιέχει ορισμένες ακραίες ρυθμίσεις, όπως εκείνη του άρθρου 31, που απαγορεύει να γίνεται δεκτή από οποιαδήποτε υπηρεσία του δημοσίου τομέα οποιαδήποτε αίτηση αλλοδαπού, που δεν έχει άδεια παραμονής, με εξαίρεση τα νοσηλευτικά ιδρύματα για επείγοντα μόνο περιστατικά", τόνισε ο Λεων. Αυδής.

Ο ίδιος επισημαίνει ότι στη νομοθεσία που αφορά τους αλλοδαπούς βρίσκονται σε αντιπαράθεση και σε σχέση ανταγωνιστική δύο κατηγορίες εκτιμήσεων: Από το ένα μέρος υπάρχουν οι εκτιμήσεις της οικονομικής πολιτικής και της πολιτικής της απασχόλησης και από το άλλο μέρος βρίσκονται οι επιταγές του ανθρωπισμού, που, στο νομικό επίπεδο, αφορούν την προστασία μιας ομάδας αγαθών που συνδέεται με την ανθρώπινη αξία. "Η διάταξη που προανέφερα είναι ακραία γιατί εξαρτά από την άδεια παραμονής την αναγνώριση της ανθρώπινης υπόστασης του αλλοδαπού", υπογραμμίζει ο Λεων. Αυδής. Και επικεντρώνει την ουσία του ζητήματος σε έξι βασικά σημεία:

1. Η ανάθεση των διαδικασιών παροχής ασύλου σε διοικητικά όργανα, χωρίς επαρκείς εγγυήσεις προστασίας του δικαιώματος ασύλου, καθιστά ή μπορεί να καταστήσει ανενεργούς τις όποιες θετικές διατάξεις. "Εχουμε ίσως συνηθίσει στο καθεστώς της διοικητικής αντιμετώπισης των ζητημάτων των αλλοδαπών. Ας μου επιτραπεί όμως να παρατηρήσω, πόσο παράλογο είναι να θεωρείται απαραίτητη η ύπαρξη δικαστικών εγγυήσεων για να επιδικαστεί απαίτηση από μια συναλλαγματική 5.000 δραχμών και να μη θεωρείται αναγκαία όταν πρόκειται για ζητήματα ελευθερίας, ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ίσως δε και ζωής ή θανάτου", είπε χαρακτηριστικά ο Λεων. Αυδής.

2. Οι διαφόρων ειδών δρακόντειες ρυθμίσεις - όπως, π.χ., η απαγγελία αποφάσεων χωρίς δυνατότητα ουσιαστικής υπεράσπισης από τον ενδιαφερόμενο - αντιστοιχούν σε πρωτόγονα επίπεδα δικαίου και αποτελούν απλώς τρόπους μηχανιστικής αποφυγής της παροχής ασύλου.

3. Ουσιώδεις εγγυήσεις για την εξασφάλιση του δικαιώματος ασύλου είναι η ασφάλεια δικαίου και η αποφυγή των αόριστων νομικών εννοιών. "Το συνδικαλιστικό κίνημα έχει αποκομίσει πικρή πείρα από τη χρήση της γενικής ρήτρας της απαγόρευσης της κατάχρησης δικαιώματος, αφού, όπως είναι γνωστό, μέσα στα 12 χρόνια της εφαρμογής του Ν.1264/82, οι απεργίες που δεν κηρύχτηκαν καταχρηστικές δε φαίνεται να ξεπερνούν τις 20. Εύκολα μπορεί κανείς να φανταστεί τι μπορεί να σημαίνει η έρευνα της καταχρηστικότητας της αίτησης παροχής ασύλου από διοικητικά όργανα", επισημαίνει ο Λεων. Αυδής.

4. Η έννοια του πρόσφυγα πρέπει να διευρυνθεί προς διάφορες κατευθύνσεις.

Εχουν πληθύνει οι κατηγορίες προσώπων που χρειάζονται προστασία ίση με εκείνη των προσφύγων, ενώ είναι αναγκαίο οι μηχανισμοί του ασύλου με τη μορφή της αναγνώρισης δικαιώματος να λειτουργούν υπέρ της συνένωσης οικογενειών που έχουν χωριστεί.

5. Στις διαδικασίες αναγνώρισης του δικαιώματος ασύλου ο αιτών πρέπει να αντιμετωπίζεται ως υποκείμενο. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει με θετικές διατάξεις να εξασφαλίζεται η κατανόηση της διαδικασίας, η ύπαρξη επαρκούς διερμηνείας, η πληροφόρηση για τα δικαιώματά του και η δυνατότητα νομικής συνδρομής και προστασίας. Ο θεσμός των συμβούλων προσφύγων, η οργάνωση και γραμματειακή υποστήριξη από τους δικηγορικούς συλλόγους νομικής προστασίας των αλλοδαπών είναι αναγκαίοι όροι για την εγγύηση του δικαιώματος του ασύλου.

6. Εχει διαπιστωθεί ότι το καθεστώς της ανοχής (μη απέλαση), που παρέχεται σε ορισμένες κατηγορίες προσφύγων, και η έλλειψη του θεσμού της άδειας προσωρινής απασχόλησης οδηγούν σε καταστάσεις αναίρεσης της προστασίας. "Θεωρώ αυτονόητη την άποψη ότι η χορήγηση ασύλου θα πρέπει να συνοδεύεται με τη χορήγηση άδειας εργασίας. Το δικαίωμα ασύλου πρέπει επίσης αναγκαίως να συνοδεύεται στήριξης και κοινωνικής ένταξης, ιδίως δε από τη δυνατότητα εκμάθησης της γλώσσας και πρόσβασης στις κοινωνικές υπηρεσίες και σε κέντρα πληροφόρησης",κατέληξε ο Λεων. Αυδής.

Την αναμόρφωση, εξ υπαρχής, του νομικού καθεστώτος που ρυθμίζει τόσο τους οικονομικούς, όσο και τους πολιτικούς μετανάστες στη χώρα μας, ζητά και ο Κ. Τρικαίος, νομικός σύμβουλος της ΓΣΕΕ. "Κρίνεται απαραίτητη, αναγκαία και επείγουσα η πλήρης λειτουργία και εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 5, παράγραφος 2 του Σ.1975/1986, σύμφωνα με τις οποίες όλοι όσοι βρίσκονται στην ελληνική επικράτεια, απολαύουν την απόλυτη προστασία της ζωής, της τιμής και της ελευθερίας τους χωρίς διάκριση. Επίσης πρέπει να απαγορευτεί η έκδοση αλλοδαπού που διώκεται για τη δράση του υπέρ της ελευθερίας", τόνισε ο Κ. Τρικαίος. Για το τεράστιο αυτό θέμα, ο νομικός σύμβουλος της ΓΣΕΕ υπογράμμισε ότι πρέπει ακόμα να προχωρήσει:

• Η άμεση καταγραφή των νόμιμα εγκαταστημένων και εργαζομένων και των παράνομα απασχολούμενων, με τη θέσπιση αποκλειστικών προθεσμιών και για τα δύο μέρη.
• Η πρόβλεψη αυστηρών ποινικών και διοικητικών κυρώσεων στους εργοδότες που χρησιμοποιούν - στην κυριολεξία - λαθρομετανάστες. Επίσης να υπάρχει μόνιμη συνεργασία των Επιθεωρήσεων Εργασίας, του ΟΑΕΔ και της ΓΣΕΕ, για την κατά εξάμηνο χαρτογράφηση των κενών θέσεων εργασίας, και
• Η εφαρμογή, μόνο κατ' εξαίρεση, της διαδικασίας απέλασης για πλήρως αποδειγμένους λόγους δημόσιας τάξης και ασφάλειας.