Ενας Αμερικανός που αγοράζει μια "Πόντιακ" από την "Τζένεραλ Μότορς" συμμετέχει, χωρίς να το γνωρίζει, σε μια διεθνή συναλλαγή. Από τα 10.000 δολάρια που πληρώνει στην "Τζένεραλ Μότορς", τα 3.000 πάνε στη Νότια Κορέα για τυποποιημένες εργασίες και συναρμολόγηση, 1.750 στην Ιαπωνία για προωθημένα εξαρτήματα, 750 στη Γερμανία για στιλ και ντιζάιν, 400 στην Ταϊβάν για μικρά εξαρτήματα, 250 στη Βρετανία για μάρκετινγκ και διαφήμιση και περίπου 50 δολάρια στην Ιρλανδία για επεξεργασία δεδομένων. Τα υπόλοιπα (περίπου 4.000 δολάρια) μένουν στις ΗΠΑ (R. REICH: THE WORK OF NATIONS, ΒΗΜΑ 19.3.95). Μετά τον πόλεμο, όλες οι κυβερνήσεις της ντόπιας ολιγαρχίας άνοιξαν, σαν υπάκουοι υπηρέτες, τις πόρτες της χώρας μπροστά στο ξένο κεφάλαιο. Η παλιά αποικιακή νομοθεσία ανανεώθηκε και διευρύνθηκε το σύστημα προνομίων προς το ξένο κεφάλαιο. Για δεκαετίες η χώρα μας διαφημιζόταν, από τις εκάστοτε κυβερνήσεις, σαν ο τόπος με φτηνά εργατικά μεροκάματα και με την πιο εύκαμπτη εργατική νομοθεσία. Μόνο μια πολιτική παράταξη της χώρας, το ΚΚΕ, έλαβε θέση βαθιά πατριωτική σ' όλο το θέμα της ξένης εξάρτησης. Από την πρώτη στιγμή τάχθηκε κατά του γενικότερου συστήματος σκανδαλωδών ευνοιών προς το ξένο κεφάλαιο. Η στάση του εκφράστηκε σ' όλη την πολιτική δραστηριότητά του και συγκαταλέγεται στους τίτλους τιμής που ανήκουν στο κόμμα της ελληνικής εργατικής τάξης.

Μεγάλο ενδιαφέρον για τις πολυεθνικές παρουσιάζουν, σε ό,τι αφορά τη χώρα μας, οι κλάδοι των χημικών προϊόντων (φαρμακοβιομηχανία, καλλυντικά), ο κλάδος της μεταλλουργίας και της υφαντουργίας. Ιδιαίτερα έντονος είναι ο έλεγχος στον κλάδο των πετρελαιοειδών. Χαρακτηριστικό στον τομέα του εμπορίου είναι ο έλεγχος μεγάλου μέρους των εισαγωγών από αντιπροσωπείες ξένων πολυεθνικών, εγκαταστημένες στη χώρα ή από εταιρίες που ελέγχονται από ελληνικά κεφάλαια και αντιπροσωπεύουν πολυεθνικές "φίρμες". Στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου 9.000 εμπορικές αντιπροσωπείες, οι οποίες στην πραγματικότητα συνθέτουν ένα ευρύτερο δίκτυο πολυεθνικών υποκαταστημάτων. Το διεθνές χρηματιστικό κεφάλαιο έχει παρουσία στο τραπεζικό σύστημα. Σημαντική είναι και η παρουσία του ξένου κεφαλαίου και το ειδικό του βάρος στον τομέα των ασφαλειών αυξάνει διαρκώς. Η δραστηριότητα των πολυεθνικών στον τομέα του τουρισμού αναπτύσσεται κύρια μέσω των "τουρ - οπερέιτορ". Παρουσία των πολυεθνικών εταιριών έχουμε, επίσης, και στο "χώρο" της πνευματικής παραγωγής, κύρια της μουσικής και του κινηματογράφου. Ο τομέας της αγροτικής οικονομίας δε χαρακτηρίζεται τόσο από την άμεση παρουσία των πολυεθνικών στην παραγωγή, όσο από την έμμεση εκμετάλλευση των αγροτών από πολυεθνικές εταιρίες που λειτουργούν σε βιομηχανικούς κλάδους, συνδεδεμένους με την αγροτική παραγωγή. Η Ελλάδα δεν είναι, βέβαια, ο "ομφαλός της Γης" για τις πολυεθνικές εταιρίες. Παρουσιάζει όμως μια σειρά από ευνοϊκές προϋποθέσεις για τη δράση τους. Η γεωγραφική θέση αξιοποιείται σαν εξαγωγική βάση για διείσδυση στις αγορές της Μ. Ανατολής και της Β. Αφρικής όπως και στις βαλκανικές χώρες. Ο βασικότερος ωστόσο λόγος προσέλκυσης των πολυεθνικών στη χώρα μας, σχετίζεται και με την ανάπτυξη της εγχώριας αγοράς, δημιουργώντας κερδοφόρο πεδίο δράσης γι' αυτές (Κ. Χριστοπούλου: ΤΑΣΕΙΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ, 1991). Οι κυβερνήσεις εμφανίζονται, όχι μόνο υποστηρικτές των πολυεθνικών που είναι εγκαταστημένες στη χώρα, αλλά μετατρέπουν το κράτος σε βασικό πελάτη τους.

* Ο Γιώργος Ποντικός είναι μέλος του ΔΣ του ΙΝΕ της ΓΣΕΕ